Preparing an Entry For The Turkish Learner's Dictionary

Year 2023, Volume: 33 Issue: 2, 625 - 640, 29.12.2023

Mehmet Gürlek

https://doi.org/10.26650/iuturkiyat.1306809

Abstract

Dictionaries are the main reference sources that record the vocabulary of a language. Giving and explaining information is the main task of a dictionary. Although there are various types of dictionaries in terms of their design and content, the learner dictionaries are the ones prepared for those who want to learn a foreign language. Such dictionaries are one of the subjects of lexicography that should be studied to make progress especially in the case of Turkish. Regardless of the its type, preparing a dictionary is a work that requires serious scientific preparation, time and labor, because when we look at the dictionaries that have been prepared or are being prepared, it is very difficult to come across one that has been completed in the planned period. This situation reveals the importance of the stages of preparing a dictionary in terms of lexicography. Learner dictionaries, just like the dictionaries prepared for native speakers, provide the user with detailed information about a headword. Such detailed information can sometimes make it difficult for the learner to access the information needed. For this reason, the design or structure of a headword in a learner dictionary should be at a level to meet the user expectations. In this study, the sets of information that should be included in a headword of a learner dictionary are discussed and the characteristics of these information sets are explained. For an ideal design, headwords are evaluated in two categories: the formal part and the semantic part. Besides, the subcomponents of each category and the information sets that each category provides to the user are presented with examples.

Keywords

Lexicography, Academic Lexicography, Learner’s Dictionary, Microstructure, Macrostructure

Türkçe Öğrenici Sözlüğü İçin Bir Maddeyi Hazırlamak

Abstract

Sözlükler bir dilin söz varlığını kayıt altına alan temel kaynaklardır. Bilgi verme ve açıklama bir sözlüğün temel görevidir. Tasarımı ve içeriğine göre çeşitli türlere ayrılan sözlüklerden biri de bir yabancı dili öğrenmek isteyenlere yönelik hazırlanan öğrenici sözlükleridir. Öğrenici sözlükleri Türkçe için çalışılması ve mesafe alınması gereken sözlük bilimi konularından biridir. Sözlüğün türü ne olursa olsun bir sözlüğü hazırlamak ciddi bir bilimsel hazırlık, zaman ve emek isteyen bir iştir, çünkü hazırlanan ya da hazırlanmakta olan sözlüklere bakıldığında planlanan dönemde tamamlanmış bir sözlüğe rastlamak oldukça zordur. Bu durum sözlük bilimi açısından bir sözlüğün hazırlanma aşamalarının önemini ortaya koymaktadır. Öğrenici sözlükleri de tıpkı ana dili kullanıcılarına yönelik hazırlanan sözlüklerde olduğu gibi bir madde başında ayrıntılı bilgileri kullanıcıya sunar. Ayrıntılı bilgi seti öğrenici için bazen bir bilgiye ulaşmayı zorlaştırabilir. Bu sebeple öğrenici sözlüğünde bir maddenin tasarımı ya da yapısı kullanıcı beklentilerini karşılayacak seviyede olmalıdır. Bu çalışmada öğrenici sözlüğü için bir madde başında bulunması gereken bilgi setlerinin neler olabileceği konusu tartışılmış, bu bilgi setlerinin özellikleri açıklanmıştır. İdeal bir tasarım için madde başı, biçim bölümü ve tanım bölümü olmak üzere iki kategoride değerlendirilmiş, her bir kategorinin alt bileşenleri ve kullanıcıya hangi bilgi setlerini verdiği örneklerle sunulmuştur.

Keywords

Sözlük Bilimi, Kuramsal Sözlük Bilimi, Öğrenici Sözlüğü, Parçacıl Yapı, Bütüncül Yapı

References

• Aksan, Doğan. “Eşanlamlılık Sorunu ve Türk Yazı Dilinin Eskiliğinin Saptanmasında Eşanlamlılardan Yararlanma”, Dilbilim ve Türkçe Yazılar içinde, İstanbul: Multilingual Yay. 2004. google scholar
• Atkins, Berly Sue & Rundell, Michell, The Oxford Guide To Practical Lexicography. New York: Oxford University Pres. 2008. google scholar
• Atkins, Berly Sue (Editör). Using Dictionaries: Studies Of Dictionary Use By Language Learners And Translators. Lexicographica. Series Maior 88. Tübingen: Max Niemeyer, 1998. google scholar
• Bergenholtz Henning. & Gouws, Hjalmar Gouws. “What is lexicography?” Lexikos 22, AFRILEX-reeks/ series 22 (2012): 31-42. google scholar
• Bergenholtz, Henning & Tarp, Sven. (Ed.). Manual of Specialised Lexicography. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins, 1995. google scholar
• Bergenholtz, Henning., Cantell, Ilse., Fjeld, Ruth Vatvedt., Gundersen, Dag., Jönsson, Jön Hilmar. & Svensen, Bo. NLO. Nordisk Leksikografisk Ordbok. Oslo: Universitetsforlaget, 1997. google scholar
• Berber, Ceren. Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretiminde Yardımcı Kaynak Hazırlama: Sözlük Modeli Önçalışması, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, 2012. google scholar
• Ersoylu, Halil. “Eş Anlamlılık mı, Yabancı Kaynaklı Karşılık Olur mu?”, Türk Dili, S. 591, 2001:250-266. google scholar
• Ezza, Elsadig Yahya & Saadeh, Zeina. “Dictionary as a major resource for efl course in pronunciation”. World Journal of English Language, 1; 1, 63-67. 2011. google scholar
• Golynskaia, Anna. Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Tek Dilli Öğrenici Sözlüğü: Model, Yöntem ve İlkeler, Yayımlanmamış Yüksek Lisans tezi, İstanbul Üniversitesi, 2017. google scholar
• Hartmann, Reinhard Rudolf Karl & James, Gregory. Dictionary of Lexicography. Londra, New York: Routledge, 1998. google scholar
• Jackson, Howard, Sözlükbilime Giriş, Çeviren Mehmet Gürlek, Ellen Patat, İstanbul: Kesit Yayınları, 2016. google scholar
• Kahraman, Mehmet. “Türkçe Sözlüklerde Etiketleme Sorunları Üzerine” . İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi , 10 (1), 2021: 987-1011. google scholar
• Kubbealtı Lugatı. ‘’Metafor.’’ Erişim 03 Mart 2023 http://lugatim.com/s/s%C3%B6zl%C3%BCk google scholar
• Marello, Carla. “Qu’est-Ce Qu’une Dictionaire Bilingue”, Les Dictionnaires Bilingues içinde, 33-52. Belgique: Aupelf-Uref - Editions Duculot, 1996. google scholar
• Merriam-Webster. “Dictionary.” Erişim 03 Mart 2023 ttps://www.merriam-webster.com/dictionary/dictionary google scholar
• Nesi, Hilary. “The Specification of Dictionary Reference Skills İn Higher Education”, Dictionaries”, Language Learning. Recommendations, National Reports And Thematic Reports From The Tnp Sub-Project 9: Dictionaries içinde, 53-67. Berlin: Free University Berlin, 1999. google scholar
• Nesi, Hilary. The Use and Abuse of Learners’ Dictionaries, Lexicographica. Series Maior 98. Tübingen: Max Niemeyer, 2000. google scholar
• Özcan, Emrah. Başlangıç Düzeyi Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi İçin Sözlükçe Çalışması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, 2006. google scholar
• Sarı, Mustafa. “Türkiye Türkçesinde Eş Anlamlılık ile İlgili Bazı Sorunlar, Türkoloji Araştırmaları, 6/1,2011:533-538. google scholar
• Svensen, Bo. A Handbook Of Lexicography: The Theory And Practice Of Dictionary-Making. Cambridge University Press, 2009. google scholar
• Thumb, Jenny. Dictionary Look-Up Strategies and the Bilingualised Learner’s Dictionary: A Think Aloud Study. Tübingen: Max Niemeyer, 2004. google scholar
• Tseng, Fan-ping. “EFL students’ Yahoo! online bilingual dictionary use behavior”, English Language Teaching Journal, 2;3 (2009): 98-108. google scholar
• Tüfekçioğlu, Burak. Derlem Tabanlı Çevrim İçi Türkçe Öğrenci Sözlüğü -Önadlar A Madde Başı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans tezi, Mersin Üniversitesi, 2013. google scholar
• Türkçe Sözlük. “Sözlük.” Erişim 03 Mart 2023. https://sozluk.gov.tr/ google scholar
• Wiegand, Herbert Ernst. “A theory of lexicographic texts: An overview”, Suid-Afrikaanse Tydskrif vir Taalkunde 14; 4 (1996): 134-149. google scholar