Türkiye Greece Sports Activities (1930-1950)

Year 2025, Volume: 35 Issue: 1, 113 - 142, 23.06.2025

Günver Güneş

https://doi.org/10.26650/iuturkiyat.1668170

Abstract

In the first years of the Republic, relations between Türkiye and Greece entered a period of peace and reconciliation following the Treaty of Lausanne. As a reflection of this political rapprochement, sports activities also played an important role. Turkish-Greek sports relations have developed especially in branches such as football, athletics and wrestling. In parallel with the development of political relations in the early 1930s, the first official sports competitions began in the 1930s. The matches of the football teams of these cities, especially held in the cities of Istanbul, Izmir and Athens, increased the bonds of friendship between the people of the two countries and created a cultural bridge. The Balkan Games, which started in 1929, had an important place in the development of Turkish-Greek sports relations and strengthened friendship and cooperation through sports. Although Turkish Greek sports activities experienced ups and downs from time to time in parallel with the political relations of the period, they generally continued in a friendly atmosphere. In this process, sports made a significant contribution to the strengthening of diplomatic relations between the two countries and the rapprochement between peoples. Additionally, the sports press also played an important role during this period. In this research, it will be touched upon how the political relations between Türkiye and Greece are enriched with sports activities. Studies on Turkish Greek relations between 1923 and 1950 have generally been discussed within the political framework. A study evaluating sporting relationships holistically has not been conducted to date. In this context, the study with its content aims to fill the gap in question.

Keywords

Türkiye , Greece , Balkan Games , Ataturk , Venizelos

Türkiye Yunanistan Spor Faaliyetleri (1930-1950)

Abstract

Cumhuriyetin ilk yıllarında Türkiye ve Yunanistan arasındaki ilişkiler, Lozan Antlaşması’nın ardından bir uzlaşı ve barış sürecine girmiştir. Bu siyasi yakınlaşmanın bir yansıması olarak spor faaliyetleri de önemli bir rol oynamıştır. Türk-Yunan spor ilişkileri, özellikle futbol, atletizm ve güreş gibi branşlarda gelişme göstermiştir. 1930’lu yılların başlarında siyasi ilişkilerin gelişimine paralel olarak ilk resmî spor müsabakaları da 1930’larda başlamıştır. Özellikle İstanbul, İzmir ve Atina şehirlerinde düzenlenen ve bu kentlerin futbol takımlarının karşılaşmaları, iki ülke halkları arasında dostluk bağlarını artırmış, kültürel bir köprü oluşturmuştur. Ayrıca 1929 yılında başlayan Balkan Oyunları, Türk-Yunan spor ilişkilerinin gelişiminde önemli bir yer tutmuştur, dostluk ve iş birliğini spor aracılığıyla güçlendirmiştir. Türk-Yunan spor faaliyetleri, dönemin siyasi ilişkilerine de paralel olarak zaman zaman iniş çıkışlar yaşamış olsa da genel olarak dostane bir atmosferde devam etmiştir. Bu süreçte spor, iki ülke arasındaki diplomatik ilişkilerin güçlenmesine ve halklar arasındaki yakınlaşmaya önemli bir katkı sağlamıştır. Ayrıca, spor basını da bu dönemde önemli bir rol oynamıştır. Bu araştırmada Türkiye Yunanistan siyasi ilişkilerinin spor faaliyetleri ile birlikte nasıl zenginleştiğine temas edilecektir. 1923-1950 Türk Yunan ilişkilerine konu olan çalışmalar genel olarak siyasi çerçevede ele alınmıştır. Sportif ilişkilerin bütüncül olarak değerlendirildiği bir araştırma bugüne kadar yapılmamıştır. Bu çerçevede içeriği ile çalışma söz konusu boşluğu doldurmayı amaçlamaktadır.

Keywords

Türkiye , Yunanistan , Balkan Oyunları , Atatürk , Venizelos

References

• BCA, 30-10-0-0, 47-301-6, 4-6-1931 google scholar
• BCA, 30-10-0-0, 145-38-8, 08.11.1939. google scholar
• BCA, 30-10-12-73-21/1-2. google scholar
• BCA, 30.10.145, 38.8-8.11.1939. google scholar
• BCA, 30-18-1-2, 92-97-2, 10.10.1940. google scholar
• BCA, 30-10-0-0, 229-540-10, 21.03.1940. google scholar
• BCA, 490-1-0-0, 1104-33.3. google scholar
• ABC Spor google scholar
• Akşam google scholar
• Anadolu google scholar
• Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi google scholar
• Atatürk Yolu Dergisi google scholar
• Athletic Echo google scholar
• Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğü Dergisi google scholar
• Cumhuriyet google scholar
• Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi Demokrat İzmir google scholar
• Eleftheron Vima google scholar
• En Son Dakika google scholar
• Gol Spor Dergisi google scholar
• Gol Spor google scholar
• Haber google scholar
• Hâkimiyet-i Milliye google scholar
• Hakkın Sesi google scholar
• Halkın Sesi google scholar
• Hizmet google scholar
• Hürriyet google scholar
• Işık Gazetesi google scholar
• Journal of Health and Sport Sciences google scholar
• Journal of History School google scholar
• Kırmızı- Beyaz google scholar
• Kurun google scholar
• Milliyet google scholar
• Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi Olimpiyat google scholar
• Son Posta google scholar
• Spor Postası google scholar
• Tan google scholar
• Tasviri Efkâr google scholar
• The International Journal of the History of Sport google scholar
• Türkspor google scholar
• Ulus google scholar
• Vakit google scholar
• Vatan google scholar
• Vreme google scholar
• Yarım Ay google scholar
• Yeni Asır google scholar
• Yenigün google scholar
• Yeni Sabah google scholar
• Zafer google scholar
• Adiloviç Sejran, “Türkiye'de Düzenlenen İlk Büyük Spor Organizasyonu: 1935 Balkan Oyunları”, Yüksek Lisans tezi, Kütahya Dumlupınar Üniversitesi, 2023. google scholar
• As Efdal. “İktidar-Spor Kurumları İlişkileri Bağlamında İki Dünya Savaşı Arasında Türkiye Cumhuriyeti’nin Katıldığı Olimpiyatlar (1924 Paris, 1928 Amsterdam, 1936 Berlin)”, Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, 12/24 (2016): 156-204. google scholar
• Atabeyoğlu, Cem. Türk Spor Tarihi Ansiklopedisi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları, 1986. google scholar
• Atabeyoğlu Cem. Türkiye Basketbol Tarihi. İstanbul: Türk Spor Vakfı Yayınları, 1986. google scholar
• Ayçıl Asaf. Dünden Bugüne Karagümrük Gençlik Kulübü 1926-1982. İstanbul: Arpaz Matbaacılık, 1982. google scholar
• Balıkesir Halkevi Sekiz Ayda Nasıl Çalıştı ve Neler Yaptı. Balıkesir: Balıkesir Vilayet Matbaası, 1933. google scholar
• Barlas, Dilek, “Atatürk Döneminde Türkiye’nin Balkan Politikası”, Üçüncü Uluslararası Atatürk Sempozyumu Bildiri Kitabı içinde. editör. Azmi Süslü ve diğerleri, 833-838, C 2, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayını,1998. google scholar
• Berent, Orhan. Alsancak’ın Sakini Altay. İstanbul: İletişim Yayınları, 2014. google scholar
• Biber Tuğba, Eray. “II. Dünya Savaşı Sonrası ABD Politikalarının Türkiye Yunanistan İlişkilerine Etkisi (1946-1954)” MUTAD Marmara Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 7/2 (2020): 313-342. google scholar
• Bilgiç, Bestami. S. “Atatürk Döneminde Türkiye-Yunanistan İlişkileri, 1923-1938”. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 31 (2015): 1-28. google scholar
• Civralı, Selim Rumi. Atletik Politika: Spor ve İdeoloji. İstanbul: İletişim Yayınları, 2020. google scholar
• Çakmak, Zafer. “Venizelos’un Atatürk’ü Nobel Barış Ödülü’ne Aday Göstermesi”, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı, İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi Erdem, 52 (2008): 91-110. google scholar
• Çınar Semih. “İzmir’de Uluslararası Bir Turnuva: 5. Balkan Güreş Şampiyonası”, İzmir Spor Tarihi içinde, editör Günver Güneş, Bahri Okumuş, 330-340. Ankara: Ütopya Yayınevi, 2018. google scholar
• Dağlaroğlu, Rüştü. Fenerbahçe Spor Kulübü Tarihi: 1907-1957. İstanbul: 1957. google scholar
• Daphni, G. He Hellas Metaxed yo Polemon 1923-1940 (Greece Between Two Wars 1923–1940). Athens: Ikaros, 1974. google scholar
• Demirözü, Damla. Savaştan Barışa Giden Yol, Atatürk-Venizelos Dönemi Türkiye-Yunanistan İlişkileri. İstanbul: İletişim Yayınları, 2007. google scholar
• Erdem, Nilüfer. “Yunan Tarihçilerin Gözüyle 1930 Türk-Yunan Dostluk Antlaşması ve Venizelos’un Bu Sürece Katkıları”, Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23 (Güz, 2009): 93-128. google scholar
• Gökaçtı, Mehmet Ali. Bizim İçin Oyna: Türkiye’de Futbol ve Siyaset. İstanbul: İletişim Yayınları. 2008. google scholar
• Güneş, Günver. Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Modern Sporların İzmir’e Girişi (1950-1922). İzmir: İzmir Büyükşehir Belediyesi Kent Kitaplığı, 2012. google scholar
• Güneş, Günver, Güneş, Müslime. “Atatürk Döneminde Gerçekleştirilen İlk Uluslararası Spor Organizasyonu: 6. Balkan Oyunları”, Atatürk ve Balkanlar, Cumhuriyetin 100. Yılı Anı Kitabı içinde, editör Nadim Macit, M. Fatih Sansar, 239-266. İzmir: Ege Üniversitesi Yayınevi, 2023. google scholar
• Gürkan, Turhan. Atatürk’ün Uşağının Gizli Defteri. İstanbul: Fer Yayınları, 1971. google scholar
• Hatipoğlu, M. Murat. Yakın Tarihte Türkiye ve Yunanistan 1923-1954. Ankara: Siyasal Kitabevi, 1997. google scholar
• Hiçyılmaz, Ergun. Türkiye’de Spor. İstanbul: Yeni Yüzyıl Kitaplığı,1996. google scholar
• Irak, Dağhan. Hükmen Yenik: Türkiye’de ve İngiltere’de Futbolun Sosyo-Politiği. İstanbul: Evrensel Basım Yayın, 2013. google scholar
• Karacaoğlu, Latif. “Göztepe Spor Kulübü Tarihçesi (1925-2000)”. Yüksek Lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, 2021. google scholar
• Karakaya, Yunus Emre. Erken Dönemden Moderniteye Spor Tarihi. Ankara: Nobel Yayınları, 2022. google scholar
• Keser, Ulvi. Kızılay Belgeleri Işığında Yunanistan’da Ölüm, Açlık, İşgal 1939-1949. Ankara: Türk Kızılayı Yayınları, 2010. google scholar
• Kıssoudi, P. “Sport, Politics and International Relations in the Balkans: The Balkan Games from 1929 to 1932”, The International Journal of the History of Sport, 25/13 (2008): 1771-1813. google scholar
• Kıssoidi, P. “Sport, Politics and International Relations in the Balkans: the Balkan Games from 1933 to 1935”, The International Journal of theHistory of Sport, 25/13(2008):1814-1835. google scholar
• Kıssoudi, P. “Sport, Politics and International Relations in the Balkans: the Balkan Games from 1936 to 1939”, The International Journal of the History of Sport, 25/13 (2008):1836-1861. google scholar
• Kuruloğlu, Fehim. “Altay Spor Kulübü Tarihi”. Yüksek Lisans tezi, Ege Üniversitesi, 2010. google scholar
• Kuruloğlu, Fehim. Altay Spor Kulübü Tarihi. İzmir: Ecem Basın Yayın. 2014. google scholar
• Kuruloğlu, Fehim. “Mütareke Dönemi İzmir Spor Hayatı”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 18(Özel Sayı) (2018): 297-314. google scholar
• Kuruloğlu, Fehim. “Türkiye’nin Spor Diplomasisi ve Balkan Oyunları”, Uluslararası Balkan Sempozyumu Tam Metin Bildiri Kitabı içinde, editör Uğur Yasin Asal, 123-140. İstanbul: Ümraniye Belediyesi Kültür Yayınları, 2022. google scholar
• Kuruloğlu, Fehim.” Sports Diplomacy and Propaganda in Turkish Foreign Policy in the Early Republican Period”, The International Journal of the History of Sport, 40/2-3 (2023): 111-124. google scholar
• Kuruloğlu, Fehim. Çaylı Çetinel Merve, “Erken Cumhuriyet Dönemi Balıkesir Spor Tarihine İlişkin Tespitler”, II. Balıkesir Sempozyumu Bildiriler Kitabı içinde, editör Bayram Şahin, Sinem Şahnagil, Mustafa Oğuz, 110-120. Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi Yayınları, 2024. google scholar
• Manisalıgil, Sezen. “1930’lu Yıllar Türk Yunan Yakınlaşması ve Türk Basını”. Yüksek Lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, 2024. google scholar
• Mutlu, Mustafa. “Uluslararası İlişkilerin Gelişiminde Sporun Rolü: Türk-Yunan İlişkileri Örneği (1930-1931)”, Atatürk Yolu Dergisi, 70 (Mayıs 2022): 339-354. google scholar
• Mutlu, Mustafa, “Basketbolun Türkiye’de Doğuşu ve Gelişimi (1938 Yılına Kadar)”, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 13/3 (2023): 1681-1698. google scholar
• Öktem, Haydar Rüştü. Mütareke ve İşgal Anıları. Yayına Hazırlayan Zeki Arıkan. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. 1991. google scholar
• Özok, Sami. 1923-1987 64 Yıl İzmirspor. İzmir: İzmirspor Gençlik ve Spor Kulübü Derneği,1987. google scholar
• Sander, Oral. Siyasi Tarih. Yedinci Baskı, Ankara: İmge Kitabevi, 1999. google scholar
• Sönmezoğlu, Faruk. Türkiye-Yunanistan İlişkileri ve Büyük Güçler: Kıbrıs, Ege ve Diğer Sorunlar. İstanbul: Der Yayınları, 2000. google scholar
• Sungur, Erdoğan. İzmir Spor Tarihi. İzmir: İzmir İl Özel İdare Yayını, 2002. google scholar
• Şamlı, Faruk. 92 Yıllık Çınar. İzmir: 2018. google scholar
• Şen, Orkun. “Türkiye’de Çok Partili Hayata Geçişte Toplumsal Olaylar (10 Örnek/1945-1950)”, Yüksek Lisans tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, 2020. google scholar
• Şevki, Orhan. Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Azınlık Spor Kulüpleri ve Sporcular. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2018. google scholar
• Tağmat, D. Çağla. “İzmir’den Atina’ya Bir Rum Futbol Kulübünün Yolculuğu”, İzmir Spor Tarihi içinde, editör Günver Güneş- Bahri Okumuş, 23-34. Ankara: Ütopya Yayınevi, 2018. google scholar
• Taşdemir, Serap. “Ayvalık’ta Spor Hayatı (1924-1950 Yılları Arası)”, Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, 15/29 (2019): 443-471. google scholar
• Tokatlıoğlu, Ali Emrah, Tuna, Utku. “Erken Cumhuriyet Döneminde Spor-Siyaset İlişkisi Bağlamında İlk Milli Basketbol Maçı ve Takımı”, Journal of Health and Sport Sciences (JHSS), 4/3 (2021): 58-69. google scholar
• Türk Futbol Tarihi. 2, Hazırlayanlar Erdoğan Arıkan ve Arkadaşları, İstanbul: Türkiye Futbol Federasyonu Yayını, 1992. google scholar
• Türkan, Coşkun. “Milliyetçilik ve Futbol: Erken Cumhuriyet Döneminde İzmir Kulüplerinin Yabancı Takımlarla Müsabakaları”. İzmir Spor Tarihi içinde, editör Günver Güneş, Bahri Okumuş, 49-95. Ankara: Ütopya Yayınevi, 2019. google scholar
• Vakalopulos, Apostolos. Nea Helleniki Historia, 1204-1985. Selanik: 1999. google scholar
• Venizelos, Alastos, D. Patriot–Statesman–Revolutionary. London: Percy Lund Humphries Co, 1942. google scholar
• Yıldız, Doğan. Çağlarboyunca Türklerde Spor, İstanbul: Telebasım Yayıncılık, 2002. google scholar
• Yurtoğlu, Nadir. “İkinci Dünya Savaşı Yıllarında Türkiye’de Beden Eğitimi ve Spor (1939-1945)”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 105(2022): 198-224. google scholar
• Yurtoğlu, Nadir. “İnönü Döneminde Türkiye’de Spor: İkinci Dünya Savaşı Sonrası Bir Araştırma (1946-1950)”, Journal of History School, 61(2022): 4313-4351. google scholar
• Yüce, Mehmet. İdmancı Ruhlar, Futbol Tarihimizin Klasik Devreleri: 1923-1952. İstanbul: İletişim Yayınevi, 2015. google scholar
• Yüce, Mehmet. İstanbul Spor Kulüpleri Tarihi-Üç Büyükler. İkinci Kitap, İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür AŞ Yayınları, 2021. google scholar