Teaching Aspectual Category in Teaching Turkish to Foreigners

Year 2025, Volume: 35 Issue: 1, 377 - 396, 23.06.2025

Dilek Fidan , Gizem Salkım

https://doi.org/10.26650/iuturkiyat.1677205

Abstract

This study focuses on the aspectual categories in Turkish grammar books used for teaching Turkish as a foreign language. The sample includes Benzer⁵ and Bölükbaş Kaya⁶, and the document review method is used to compare and describe the functions of aspect markers suffixed to the verb in Turkish grammar. The study identifies common aspects of the functions of aspect morphemes ({-DI}, {-(I)yor}, {-mIş}, {-A/Ir}, {-AcAk}, {-mAktA}, {-mAdA}, {-(I)yordu}, {-ArdI}, {-AcAktI}, {-mIştI}, {-(I)yormuş}, {-ArmIş}, {-AcAkmIş}, {-mIşmIş}) and suggests ways to incorporate aspect issues in grammar teaching to provide more efficient learning environments and reduce cognitive load for learners. Benzer⁷ explicitly uses the term "aspect" and discusses language structures for certain language functions, while Bölükbaş Kaya⁸ discusses aspectual category functions under the title of "tense suffixes" (present, past, future, present and compound tense aspects of these tenses). Both sources found differences and similarities in aspectual features and suggested language levels of the morphemes.

Keywords

Aspectucal Category , Teaching Turkish to Foreigners , Tense , Grammar Teaching

Yabancılara Türkçe Öğretiminde Görünüş Kategorisinin Öğretimi

Abstract

Bu çalışmanın amacı, eylemlere eklenen görünüş biçim birimlerinin yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde kullanılan dil bilgisi kitaplarında, nasıl ele alındığını betimlemektir. Bu kapsamda, Benzer¹ ve Bölükbaş Kaya² örneklem olarak belirlenmiştir. Doküman inceleme yöntemi kullanılarak Türkçedeki görünüş biçim birimlerinin ({-DI}, {-(I)yor}, {-mIş}, {-A/Ir}, {-AcAk}, {-mAktA}, {-mAdA}, {-(I)yordu}, {-ArdI}, {-AcAktI}, {-mIştI}, {-(I)yormuş}, {-ArmIş}, {-AcAkmIş}, {-mIşmIş}) öğretimde ele alınan işlevler karşılaştırılmış ve dil bilgisi öğretiminde öğrenicinin bilişsel yükünü azaltmak için görünüşün dil bilgisi öğretiminde nasıl olması gerektiği üzerine önerilerde bulunulmuştur. Benzer’de³ görünüş kategorisinin aktarılmasında “görünüş” teriminin açık olarak geçtiği ve belirli işlevlerin kullanımında hangi dil yapılarının tercih edilmesi gerektiği; buna karşın Bölükbaş Kaya’da⁴ ise bu terimin açık bir biçimde kullanılmadan (örtük bir biçimde), söz konusu biçim birimlerin “zaman ekleri” (şimdiki, geçmiş, gelecek, geniş zaman ve bunların bileşik zamanlı görünümleri) başlığı altında ele alındığı ve işlevlerine bakıldığında görünüş kategorisini işaret ettiği görülmüştür. Her iki kaynakta, biçim birimlerin görünüş özelliklerinin ve önerilen dil düzeylerinin benzerlikler yanında farklılık gösterdiği gözlenmiştir.

Keywords

Görünüş , Yabancılara Türkçe Öğretimi , Zaman , Dil Bilgisi Öğretimi

References

• Akcaoğlu, Can. “Türkçe Zaman Eklerinin Görünüş Özelliklerinin Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimine Yansımaları.” Doktora tezi, Hacet- tepe Üniversitesi, 2025. Ulusal Tez Merkezi (464513). google scholar
• Akcaoğlu, Can. “Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde -(X)yor Yüklemleştiricisinin Görünüşü”, Uluslararası Türkçe Öğretimi Araştırmaları google scholar
• Dergisi, 5/1 (2025): 107-128. erişim 25 Nisan 2025. https://zenodo.org/doi/10.5281/zenodo.15153956. google scholar
• Aksu Koç, Ayhan, Dan Slobin. Tense-Aspect-Modality in Turkish. Amsterdam: John Benjamin Yayınevi, 1982. google scholar
• Atasoy, Gülsüm. “Türkçede Görünüş Belirteçliklerinin Öğretimi: Görünüş ve Derlem Çalışması”, Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 3/1 (2017): 1-18. erişim 27 Mart 2024. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/277741. google scholar
• Benzer, Ahmet. “Fiilde Zaman Görünüş Kip ve Kiplik”, Doktora tezi, Marmara Üniversitesi, 2008. Ulusal Tez Merkezi (221524). google scholar
• Benzer, Ahmet. Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde İşlevsel Dil Bilgisi. Ankara: Pegem Akademi. 2021. google scholar
• Bölükbaş Kaya, Fatma. Yabancılara Türkçe Dil Bilgisi Öğretimi. İstanbul: Kültür Sanat Basımevi, 2021. google scholar
• Comrie, Bernard Sterling. Aspect. Cambridge: Cup, 1976. google scholar
• Demirgüneş, Sercan. “Türkçede Görünüş ve Zaman Morfemleri.”, Yüksek lisans tezi, Niğde Üniversitesi, 2007. Ulusal Tez Merkezi (210823). google scholar
• Demirgüneş, Sercan. “Türkçede Görünüş ve Dil Bilgisel Zaman: Türkçe 1. Sınıf Ders Kitabı Örneğinde Eylem Türleri, Üye Yapı, Biçim Birim ve Belirteç Etkileşimi”. Dil Dergisi, 140 (2008): 52-66. google scholar
• Esmer, Elçin. “İlköğretim Üçüncü Sınıf Türkçe Ders Kitabı Anlatı Metinlerinde Bakış Açısı Görünüşü- Hal Türü Etkileşimi ve Ön-Arka Plan Düzenlenişi”. Dil ve Edebiyat Dergisi, 8/2 (2011): 19-37. erişim 27 Mart 2024. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/ 182640. google scholar
• Erguvanlı Taylan, Eser. “The Parameter of Aspect in Turkish”, 6th International Conference on Turkish Linguistics Bildiriler Kitabı içinde, editör Ahmet Konrot, 153-168. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını, 1992. google scholar
• Erguvanlı Taylan, Eser. The Phonology and Morphology of Turkish. İstanbul: Boğaziçi University Press, 2015. google scholar
• Erkman Akerson, Fatma. “Türkçe Yüklemde Görünüş, Zaman ve Kip”, VIII. Dilbilim Kurultayı Bildiriler Kitabı içinde, editör Nilüfer Sarı, 79-88. İstanbul: İletişim Fakültesi Yayınevi, 1994. google scholar
• Fidan, Dilek. “Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretimi Ders Kitaplarındaki Dil Bilgisi Konuları ve Öğretmen-Öğrenici Görüşleri”, Turkish Studies-International Periodical for the Languages Literature and History of Turkish or Turkic, 11/14 (2016): 257-276, erişim 16 Mart 2023. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9826. google scholar
• Gündüz, Fikriye. “Yeni Hitit Yabancılar İçin Türkçe Ders Kitabı C1 Seviyesinde Görünüş Kategorisi”, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11/1 (2020): 42-49. erişim 27 Mart 2024. https://doi.org/10.33537/sobild.2020.11.1.6. google scholar
• İbe Akcan, Pınar. “Edinim Sürecinde Görünüş ve Ders Kitaplarında Çocuklara Yöneltilen Verinin Sorgulanmasına İlişkin Bir Çalışma: İkinci Sınıf Hayat Bilgisi Kitaplarındaki Eylemler, Durum Türleri ve Görünüş Etkileşimi”, Dil Dergisi, 130 (2005): 7-18 erişim 27 Mart 2024. https://doi.org/10.1501/Dilder_0000000043. google scholar
• Johanson, Lars. Türkçede Görünüş. çeviren Nurettin Demir. Ankara: Grafiker Yayınları, 2016. google scholar
• Korkmaz, Zeynep. Türkiye Türkçesi Grameri Şekil Bilgisi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2003. google scholar
• Ortaköylüoğlu, Hale. “Türkçede Görünüş: Okul Öncesi Hikâye Kitaplarında Eylem Türleri, Üye Yapı, Biçim Birim ve Belirteç Etkileşimi”, International Journal of Language Academy, 3/1 (2015): 224-240. erişim 27 Mart 2024. http://dx.doi.org/10.18033/ijla.136. google scholar
• Schilder, Frank, “Aspect and Discourse Structure: Is a Neutral Viewpoint Required?”, Centre for Cognitive Science, (1995): 326–328, erişim 27 Mart 2024. 10.3115/981658.981711. google scholar
• Smith, Carlota. The Parameter Of Aspect. Kluwer Academic Publishers, 1997. google scholar
• Subaşı Uzun, Leyla ve Zeynep Erk Emeksiz. “Türkçede -Ar Biçim Biriminin Anlamsal ve Sözdizimsel Yapısı Üzerine”, XVI. Dilbilim Kurultayı Bildirileri Kitabı içinde, editör Güray König, 129-145. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, 2002. google scholar
• Uzun, Nadir Engin. “Türkçede Görünüş/Kip/Zaman Üçlüsü”, Dil Dergisi, 68 (1998): 5-21, erişim 27 Mart 2024. https://www.academia.edu/ 22425548/T%C3%BCrk%C3%A7ede_G%C3%B6r%C3%BCn%C3%BC%C5%9F_Kip_Zaman_%C3%9C%C3%A7l%C3%BCs%C3%BC. google scholar
• Ülkümen, Melis. “Dil Bilgisi Öğretiminde Kip, Zaman ve Görünüş Konusunun Öğretiminin İncelenmesi.” Yüksek lisans tezi, Başkent Üniversitesi, 2017. Ulusal Tez Merkezi (482009). google scholar
• Üzüm, Melike. “Zaman, Görünüş ve Kiplik İlişkisine Genel Bir Bakış.” Turkic Linguistics And Philology, 1/1 (2018): 53-66. erişim 27 Mart 2024. http://www.turkiclinguistics.com/yukleme/sayilar/tammetin/melike-uzum-zaman-gorunus-ve-kiplik-iliskisine-genel-bir-bakis- 11.pdf. google scholar
• Yıldırım, Ali ve Hasan Şimşek. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2008. google scholar