Genç Cumhuriyetin İlk Deniz Hukuku Zaferi Bozkurt Lotus Davası ve Uluslararası Yankıları Üzerine Örnekler

Year 2023, , 101 - 121, 05.01.2024

Elçin Yılmaz

https://doi.org/10.26650/YTA2023-1309001

Abstract

2 Ağustos 1926 tarihinde Türk gemisi Bozkurt ile Fransız bandıralı Lotus’un çarpışması Fransa ve Türkiye arasında önce siyasi daha sonra da hukuki bir süreci başlatmıştır. Bozkurt-Lotus davasının başlangıcı, yargılama süreci ve davanın uluslararası mahkemeye taşınması birçok bilimsel araştırmaya kaynaklık etmiştir. Bu çalışmada konu ile ilgili yazılan temel ulusal kaynaklardan istifade edilmiş bunun yanı sıra sürece taraf olmayan Amerika ve İngiltere’nin konuyu nasıl ele aldığı incelenmiştir. Amerikan ve İngiliz kaynaklarından elde edilen detaylı bir çalışmaya rastlanılmamış olması sebebi ile çalışmada davanın Amerikan ve İngiliz resmî belgeleri ve basını üzerinden okumasını yapmak amaçlanmıştır. Böylece henüz yeni kurulmuş ve çağdaş hukuk devrimlerini henüz gerçekleştirmiş Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin 1926’da verdiği bu önemli hukuk mücadelesinin uluslararası algısı üzerinde bilimsel bir örnek oluşturmak amaçlanmıştır. Kaynak olarak çalışmada İngiliz arşiv belgeleri, İngiliz basınında “The Times” başta olmak üzere bir çok ulusal ve yerel gazetedeki haberler incelenmiş, Amerikan Ulusal Arşivi’nde konuyla ilgili resmî yazışmalar, Amerikan Dışişleri Bakanlığı’na sunulan raporlar ve Amerikan basınında öne çıkan bazı haberlerden istifade edilmiştir.

Keywords

Bozkurt Lotus Davası, Mahmut Esat Bozkurt, Türkiye, Fransa, Lahey Adalet Divanı, İngiltere, Amerika

The First Victory of Maritime Law in the Young Republic: The Lotus Case and its International Repercussions

Abstract

The August 2, 1926 collision on the high seas between the Lotus, a French steamer, and the Bozkurt, a Turkish steamer, started first a political and then a legal process between France and Türkiye. The beginning of the Lotus Case, its trial, and then transfer to international court have been the source of much scientific research. This study benefits from the main national sources written on the subject and additionally examines how the USA and Britain, who were not parties to the process, handled the issue. Because no detailed study could be obtained from American and British sources, this article aims to read the case through the official documents and press of America and Britain and thus set a scientific example of the international perception of this important legal struggle in 1926 for the Republic of Türkiye, which had been newly established and realized its modern legal revolutions. The article examines British archival documents and news articles in many national and local newspapers as sources, especially The Times in the British press, and also benefits from the official correspondence on the subject in the American National Archive, reports submitted to the American Ministry of Foreign Affairs, and some prominent news articles in the American press.

Keywords

Bozkurt-Lotus (The Lotus) Case, Mahmut Esat Bozkurt, Türkiye, France, the International Court of Justice, Britain, America

References

• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA) google scholar
• Amerikan Ulusal Arşivi google scholar
• İngiliz Ulusal Arşivi google scholar
• Aberdeen Press Journal google scholar
• Belfast Telegraph google scholar
• Birmingham Gazette google scholar
• Gloucester Journal’s google scholar
• Liverpool Journal of Commerce google scholar
• Sheffield Daily Telegraph google scholar
• The Citizen google scholar
• The Evening Star google scholar
• The Daily Worker google scholar
• The Nothern Whig and Belfast Post google scholar
• The Shipley Times and Express google scholar
• The Times google scholar
• The Yorkshire Post google scholar
• Western Daily Press google scholar
• The Philadelphia Inquirer google scholar
• The New York Times google scholar
• The Christian Science Monitor google scholar
• Daily Sentinel google scholar
• Akalın, Gülseren: “Bozkurt-Lotus Davası ve Atatürk”, Atatürk Araştırma Merkezi Beşinci Uluslararası Atatürk Kongresi (Bildiriler), C. II, 2005, s. 1555-1565. google scholar
• Akzambak, Mehmet: Atatürk’ün Devrimci Adalet Bakanı Mahmut Esat Bozkurt I-II, Kastaş Yayınları, İstanbul, 2005. google scholar
• Alabay, Sercan: “95. Yıldönümünde SS Lotus Bozkurt Davasına İlişkin Fransız Basınında Çıkan Bazı Haberlere Dilsel Bir Bakış”, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, S. 10/3, 2021, s. 864-874. google scholar
• Alvin K. Anil, vd., “The Evaluation of Principles Involved In The Lotus Case”, Legal Lock Journal, S. 1, No. 4, 2021, s. 85-95. google scholar
• Arıburnu, Kemal: Atatürk ve Çevresindekiler, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 1995. google scholar
• Atay, Falih Rıfkı: Çankaya, Pozitif Yayınevi, İstanbul, 2009. google scholar
• Balcıoğlu, Mustafa, vd.: Bozkurt Lotus Davası, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 2003. google scholar
• Budak, Mustafa: 99 Soruda Lozan, Ketebe Yayınları, İstanbul, 2018. google scholar
• Demirci, Sevtap: Belgelerle Lozan, Alfa Yayınları, İstanbul, 2017. google scholar
• Halıcı, Şaduman: Mahmut Esat Bozkurt, Toplu Eserler II, Kaynak Yayınları, İstanbul, 2014. google scholar
• Halıcı, Şaduman: Yeni Türkiye Devleti’nin Yapılanmasında Mahmut Esat Bozkurt (1892- 1943), Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara, 2004. google scholar
• Işıtman, Tarık Ziya: Mahmut Esat Bozkurt Hayati-Şahsiyeti-Eserleri, Güneş Basım ve Yayınevi, İzmir, 1944. google scholar
• Kişi, Şule Sevinç: “Bozkurt Lotus Davası ve Adliye Vekili Mahmut Esat (Bozkurt) Bey’in Uluslararası Hukuktaki Büyük Zaferi”, Çaka Bey’den Günümüze Kuşadası ve Çevresinde Türk Tarihi, ed. Mustafa Yıldırım, Kemal Ramazan Haykıran, Adnan Menderes Üniversitesi Yayınları, Aydın, 2018, s. 240-289. google scholar
• Oran, Baskın: Türk Dış Politikası, C. 1, İletişim Yayınları, İstanbul, 2009. google scholar
• Özkan, Kenan: “Lozan Konferansında Ele Alınan Konular ve Çözüm Yolları”, 50 Soruda Lozan Konferansı ve Barış Antlaşması, ed. Çağrı Erhan, Altınbaş Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2023, s. 233-249. google scholar
• Şerafettin Turan: Türk Devrim Tarihi, 3. Kitap (Birinci Bölüm), Bilgi Yayınevi, Ankara, 2005. google scholar
• Sonyel, Salahi: Türk Kurtuluş Savaşı ve Dış Politika II, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1991. google scholar
• Tezcan, Durmuş: “Bozkurt- Lotus Davasının Önemi ve Yeri”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, Y. 1994, C. 2, S. 4, s. 267-274. google scholar
• Georgeon, Francois: “Kemalist Dönemde Türkiye’de Fransızca Yayın Yapan Basına Toplu Bir Bakış (1919-1938)”, (Çevrimiçi), s. 325, https://atamdergi.gov.tr/tammetin-pdf/368/tur, 04.05.2023 google scholar