GAZETECİLİKTE YENİ BİR ÖZDENETİM MODELİ: BAĞIMSIZ MEDYA OMBUDSMANLIĞI UYGULAMASI

Yıl 2022, Cilt: 1 Sayı: 5, 8 - 15, 30.06.2022

Süleyman İrvan

Öz

Gazetecilik mesleğinde etik ilkeleri gözetmek ve ihlâller konusunda uyarılar yapmak amacıyla farklı özdenetim modelleri geliştirildi. Bunlardan en bilinenleri; Basın Konseyi, Medya
Etik Kurulu ve okur temsilciliği uygulamalarıdır. Ombudsman da denilen okur temsilcisi
uygulaması Türkiye’de 1999 yılında Yavuz Baydar’la Milliyet gazetesinde başladı. 2002’de
Hürriyet, 2004’te Sabah, 2006’da Vatan ve 2008’de de Cumhuriyet gazetesi okur temsilcisi
atadılar. Ancak bu uygulama daha fazla yaygınlaşamadı, tam tersine birer birer sonlandırıldı.
İlk olarak Milliyet gazetesinde okur temsilcisi Belma Akçura’nın haftalık sayfası 2016 yılının
sonlarına doğru bir süre boş kaldı. Akçura yaklaşık 2 ay sonra yazılarına tekrar başladı ama
o yazıları okur temsilcisi yazıları olarak değil de genel medya analizleri olarak değerlendirmek gerekiyor. 2018 yılında okur temsilcisi İbrahim Altay’ın Daily Sabah’ın başına getirilmesiyle Sabah gazetesi okur temsilciliği uygulamasını sessizce sonlandırdı. Cumhuriyet
gazetesi, 2018 yılında okur temsilcisi Güray Öz’ün gazeteden istifasının ardından yeni okur
temsilcisi atamadı ve böylece uygulamayı sonlandırdı. Son olarak da Hürriyet gazetesi,
okur temsilcisi Faruk Bildirici’nin işine 2019 yılında son vererek uygulamayı bitirdi.
Ancak Faruk Bildirici Hürriyet’ten ayrıldıktan birkaç ay sonra bağımsız medya ombudsmanı sıfatıyla kendi kişisel web sayfasında medya eleştirileri yapmaya başladı. Faruk Bildirici’nin ilk medya ombudsmanı yazısı 6 Mayıs 2019’da yayımlandı. Bildirici’nin 19 Mayıs 2022
tarihine kadar geçen sürede 258 yazısı yayımlandı. Bu çalışmada, dünyada başka örneği
olmayan bağımsız medya ombudsmanlığı uygulaması değerlendirilerek, sürdürülebilir
bir yapı kurulabilmesi için yapılması gerekenler tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Özdenetim modelleri, Okur temsilcisi, Medya ombudsmanı, Faruk Bildirici