Kültürel Mirasın Korunmasında Yerel Yönetişimin Rolü: Çanakkale Örneği

Year 2025, Volume: 7 Issue: 2, 94 - 108

Çağla Göynük Nahit Bek

https://doi.org/10.47899/ijss.1725794

Abstract

Toplumların ve kentlerin tarihsel birikimlerini ve kimliklerini yansıtan kültürel miraslar, maddi ve manevi değerlere sahip olan somut ve somut olmayan değerlerin bütünüdür. Gelecek kuşaklara aktarılabilmesi ve sürdürülebilir olabilmesi için korunmaya ihtiyaç duyan kültürel değerler, artan nüfus, küreselleşme ve sanayileşme gibi etmenler sebebiyle yok olma tehlikesi içerisindedir. Bu sebepler neticesinde risk altında bulunan kültürel değerlerin korunması ve yaşatılması uluslararası bir sorun haline gelmiştir. 19 ve 20. yy’larda yapılan kongreler, toplantılar ve sözleşmelerde kültürel mirasların korunmasında iş birliğinin önemini vurgulamıştır. Bu kapsamda devletler, kentlerin kültürel değerlerinin korunmasında yerel yönetimler, STK’lar ve özel sektörler gibi farklı paydaşlarla iş birliği içerisinde hareket etmeyi gereklilik olarak görmüşlerdir. Bu çalışmada yerel yönetimler içeresinde en etkin konumda olan belediyelerin kültürel mirasın korunmasında STK’lar ile yaptıkları iş birlikleri ve faaliyetleri değerlendirilmiştir. Çanakkale’nin kültürel mirasının korunması özelinde yapılan çalışma, Çanakkale Belediyesi ile merkez ilçede bulunan kültür ve sanat alanında faaliyet gösteren STK’lar üzerinde gerçekleştirilmiştir. Nitel araştırma tekniği olan görüşme modeli kullanılmış, elde edilen veriler MAXQDA analiz programıyla incelenmiştir. Elde edilen veriler sonucunda kültürel mirasın korunmasında Çanakkale Belediyesinin ve STK’ların faaliyetlerin objektif bir biçimde değerlendirilmesi yapılmış, öneriler sunulmuş ve literatüre katkı sağlanması hedeflenmiştir.

Keywords

Sivil Toplum , Sivil Toplum Kuruluşları , Kültürel Miras , Kültürel Mirasın Korunması , Yerel Yönetimler

Ethical Statement

Bu çalışma Çağla GÖYNÜK’ün Dr. Öğr. Üyesi Nahit BEK danışmanlığında hazırlamış olduğu aynı başlıklı yüksek lisans tezinden üretilmiştir. Bu makalede, bilimsel araştırma ve yayın etiği ilkeleri takip edilmiştir. Bu çalışma insan veya hayvan denekleri içermemiştir ve ek etik komite onayı gerektirmemiştir.

The Role of Local Governance in Protecting Cultural Heritage: The Case Of Çanakkale

Abstract

Cultural heritage, which reflects the historical accumulation and identity of societies and cities, is a collection of tangible and intangible values that possess material and spiritual value. Cultural values, which need to be protected in order to be passed on to future generations and remain sustainable, are at risk of extinction due to factors such as population growth, globalization, and industrialization. As a result of these reasons, the protection and preservation of cultural values at risk has become an international issue. Congresses, meetings, and agreements held in the 19th and 20th centuries emphasized the importance of cooperation in the protection of cultural heritage. In this context, states have seen it as necessary to work in cooperation with different stakeholders, such as local governments, NGOs, and the private sector, in protecting the cultural values of cities. In this study, the cooperation and activities of municipalities, which are in the most effective position among local governments, with NGOs in the protection of cultural heritage have been evaluated. The study, which focused on the preservation of Canakkale's cultural heritage, was conducted on Çanakkale Municipality and NGOs active in the field of culture and arts in the central city. The interview model, a qualitative research technique, was used, and the data obtained were analyzed using the MAXQDA analysis program. As a result of the data obtained, the activities of Çanakkale Municipality and NGOs in the protection of cultural heritage were objectively evaluated, recommendations were presented and it was aimed to contribute to the literature.

Keywords

Civil Society , Civil Society Organization , Cultural Heritage , Protection of Cultural Heritage , Local Governments

Ethical Statement

This study was produced from Çağla GÖYNÜK's master's thesis prepared under the supervision of Dr. Nahit BEK. In this article, the principles of scientific research and publication ethics were followed. This study did not involve human or animal subjects and did not require additional ethics committee approval.

References

• Abay, R. A. (2004). Sivil Toplum ve Demokrasi Bağlamında Sivil Dayanışma ve Sivil Toplum Örgütleri. III. Ulusal Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi, 24-26 Kasım 2004, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir. 272.
• Ahunbay, Z. (2019). Kültür Mirasını Koruma İlke ve Teknikleri. 11. Yem Yayın: İstanbul.
• Akatay, A. ve Yelkikalan, N. (2007). Sivil Toplum Kuruluşlarında Gönüllülük ve İnsan Kaynaklarının Yönetimi. Ekin Yayınları: Bursa.
• Akman, E., (2024). Mor Gabriel Manastırı: Kültürel Mirasın İzinde Turistler ve Yerel Kültür Etkileşimleri. Journal of Academic Tourism Studies, 5(1), 49.
• Aksu, Z. (2022). Türk Dış Politikası ve Uluslararası Örgütler. Uluslararası Stratejik Boyut Dergisi, 2(2), 80-83.
• Alakuş, A, O. (2004). Kültür Kavramı Tanımlamalarına İlişkin Bir Analiz. Milli Eğitim Dergisi, (164), 60-64.
• Aslan Z. ve Ardemagni, M. (2006). Introducing Young People to the Protection of Heritage Sites and Historic Cites Roma: Maxtudıo, Iccrom.
• Aslan, S. (2010). Sivil Toplum: Kavramsal Değişim ve Dönüşüm. Dicle Üniversitesi Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. 9(33), 188-209.
• Baltacı, A. (2019). Nitel Araştırma Süreci: Nitel Bir Araştırma Nasıl Yapılır?. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 374-376.
• Bayraktar, Z. (2014). Geleneğin Aktarımında ve Yaşatılmasında Göçmen Sivil Toplum Kuruluşlarının Rolü: İzmir Bosna Sancak Kültür ve Yardımlaşma Derneği Örneği. Türük Uluslararası Dil Edebiyat ve Halk Bilimi Araştırmaları Dergisi, 1(3), 194-195.
• Benek, D. (2019). Belediyelerin Karar Alma Süreçlerine Sivil Toplum Kuruluşlarının Etkisi: Çanakkale Belediyesi Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
• Bilgili, M. Y. (2020). Merkezi Yönetim, Yerel Yönetimler ve Koronavirüs (COVİD-19) Salgını. Turkish Studies, 15 (6), 224.
• Boşnak, B. (2022). Sivil Toplum Çalışmalarında Yarı Yapılandırılmış Mülakatlar: Sahadan Örnekler. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (51), 241-242.
• Buluk, B. (2016). Çanakkale İlinin Gastronomi Turizmi Potansiyeli ve Turizm Açısından Kullanılabilirliği. 17. Ulusal Turizm Kongresi, 20-23 Ekim 2016, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Muğla. 997- 998.
• Can, M. (2009). Kültürel Miras ve Müzecilik Çalışma Raporu. Erişim Adresi: teftis.ktb.gov.tr/Eklenti/1279, muserrefcanpdf.pdf?0. (24.02.2021). E.T: 07.02.2024
• Chechı, A. (2015). Non-state Actors and Cultural Heritage: Friends or Foes?, Afduam. 19, 457-479.
• Coşkun, B. ve Kurt, H. (2021). Türkiye’de Kültürel Mirasın Korunması: Tarihsel Gelişim ve Yerel Yönetimlerin Yeri. Türk İdare Dergisi, 493, 83-104.
• Çelepi, M. S. (2016). Somut Olmayan Kültürel Miras ve Üniversite Gençliği. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(3), 15-35.
• Daldeniz, E. (2012). Kavramların Yolculuğu: Kültür Kavramının Türkçedeki Serüvenini Çeviribilimsel Bakışla Sorgulamak. Studien Zur Deutschen Sprache Und Literatur, 1(23), 92.
• Demirezen, S. ve Aktaş, G. (2020). Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Somut Olmayan Kültürel Miras Öğretimine İlişkin Görüşlerinin Belirlenmesi, Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(30), 414.
• Doğaner, S., (2003). Miras Turizminin Coğrafi Kaynakları ve Korunması. II. Coğrafi Çevre Koruma ve Turizm Sempozyumu, 16-18 Haziran 2003, Ege Üniversitesi, İzmir. 1.
• Ekici, M. (2004). Somut Olmayan Kültürel Miras Neden ve Nasıl Korunmalı ve Nasıl Müzelenmeli: Sorunlar, Çözümler ve Ülkelerden Örnekler. Somut Olmayan Kültürel Mirasın Müzelenmesi Sempozyumu, 4-6 Mart 2004, Gazi Üniversitesi, Ankara. 2-3.
• Erol, M. (2007). Sivil Toplum Kuruluşlarından (Stk) Vakıflar ve Vakıflarda Muhasebe Kayıt Sistemi. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2007(2), 333-342.
• Gökdemir, S. ve Çelik, A. Z. (2023). Çanakkale Şehir Merkezindeki Levantenler ve Yaşam Alanlarının Turistik Kültür Rotası Olarak Belirlenmesi. Boyabat İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi E-Dergisi, 3(2), 216-217.
• Göz, M. M. (2023). Türkiye’de 2000 Sonrası Dönemde İktidar ve Sivil Toplum Kuruluşları İlişkisi: Diyarbakır Örneği. Doktora Tezi. İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
• Güder, N. (2004). Sivil Toplumcunun El Kitabı: Ankara.
• Gülener, S. ve Haşlak, İ., (2006). Sosyal ve Siyasal Teoride Sivil Toplum Tartışmaları ve Toplulukçu Düşüncede Topluluk Birey ve Devlet Anlayışı. III. Uluslararası Sivil Toplum Kuruluşları Kongresi, 1-4 Aralık 2006, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale. 3-8.
• Gümüş, T. A. (2014). Demokrasilerde Sivil Toplum ve Devlet Sivil Toplum İlişkilerinde Karşılaşabilecek Sorunlar. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 3(4), 550.
• Gümüştekin, N. (2015). Kültür Kavramı ve Osmanlı’dan Günümüze Kültürel Yapının İncelenmesi. Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Dergisi, 318.
• Güner, M. F. (2020). Sivil Toplum Kuruluşlarında Finansal Şeffaflık: Türkiye ve ABD Uygulamalarının Karşılaştırmalı Analizi. Alanya Akademik Bakış Dergisi, 4(1), 41-42.
• Ismep, (2014). Kültürel Mirasın Korunması. Erişim Adresi: https://www.ipkb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/10/ISMEP6_KC3BCltC3BCrelMirasC4B1nKorunmasC4B1.pdf
• Karakul, Ö. ve Yıldız, T. (2020). Kültürel Mirasın Korunmasında Yerel Yönetimlerin Rolü. UCLG- NEWA; İstanbul.
• Kongar, E. (1991). Sivil Toplum ve Kültür. (Ed.) Y. Fincancı, Sivil Toplum (ss. 109-114), TÜSEV Yayınları: İstanbul.
• Kopuz, E. (2021). Türkiye’de STK’ların Özerkliği: Fon Tartışmaları Üzerine Bir Değerlendirme. Erişim Adresi: https://www.tuicakademi.org/turkiyede-stklarin-ozerkligi-fon-tartismalari-uzerine-bir-degerlendirme/
• Köroğlu, Ö., Ulusoy Y. H. ve Avcıkurt, C. (2018). ‘‘Kültürel Miras Kavramına İlişkin Algıların Metafor Analizi Yoluyla İncelenmesi’’. Turizm Akademik Dergisi, 5 (1), 99.
• Kurt, S. ve Taş, H. (2015). Sivil Toplum Örgütlerinde Profesyonel ve Gönüllü Çalışma İlişkileri: Tehditler ve Fırsatlar. Hak İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 4(8), 199-214.
• Negiz, N. (2017). Kentlerin Tarihsel Sürdürülebilirliğinde Kültürel Miras: Önemi ve Değeri Üzerine Düşünmek. Akademia Doğa ve İnsan Bilimleri Dergisi, 3(1), 164-166.
• Oğuz, E. S. (2011). Toplum Bilimlerinde Kültür Kavramı. Edebiyat Fakültesi Dergisi, 28 (2), 125-126.
• Oğuz, Ö. (2009). Somut Olmayan Kültürel Miras ve Kültürel İfade Çeşitliliği. Milli Folklor Dergisi, 21(82), 8-9.
• Öksüz Kuşçuoğlu, G. ve Taş, M. (2017). Sürdürülebilir Kültürel Miras Yönetimi. Yalvaç Akademi Dergisi, 2(1), 60.
• Öncü, A. (1991). Sivil Toplum ve Katılım. Y. Fincancı (ed). içinde Sivil Toplum. (s.41).Tüses Yayınları: İstanbul.
• Özden, E. ve Görgülü, Z. (2006). Planlama-Koruma İlişkisi Üzerine Yeni Bir Sistem Önerisi. Megaron YTÜ Mim. Fak. e-Dergisi, 1(4), 250-251.
• Özlem, D. (2000). Kültür Bilimleri ve Kültür Felsefesi. İnkîlap Kitapevi: İstanbul.
• Özmen, M. (2023). Mardı̇n’ı̇n Kültürel Mı̇ras Unsurlarının Korunması ve Turı̇zm Amaçlı Kullanılmasına Yönelı̇k Paydaş Algısı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Mardı̇n Artuklu Ünı̇versı̇tesı̇, Lı̇sansüstü Eğı̇tı̇m Enstı̇tüsü, Mardin.
• Sağlam, T. M. (2020). Türkiye’de Sivil Toplumun Tarihi Gelişimi ve Sivil Toplumun Örgütlü Yapısı Olarak STK’lar. Turkish Studies- Social, 15(1), 591-610.
• Sarı, Ö. (2019). Türkiye’de Büyükşehir Belediyelerinin Dönüşümü ve 6360 Sayılı Kanun. Kesit Akademi Dergisi, (21), 1-11.
• Talas, M. (2011). Sivil Toplum Kuruluşları ve Türkiye Perspektifi. Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi, 29, 391-394.
• Tamer, G. M. (2010). Tarihsel Süreçte Sivil Toplum. Edebiyat Fakültesi Dergisi, 1 (27), 89-105.
• TDK, 2024. Güncel Türkçe Sözlük. Erişim: 7 Haziran 2024, https://sozluk.gov.tr.
• Turan, İ. (1991). Sivil Toplum. Y. Fincancı (ed). içinde Sivil Toplum Kurumları ve Özerklik.
• Türker, A. ve Çelik, İ. (2014). Somut Olmayan Kültürel Miras Unsurlarının Turistik Ürün Olarak Geliştirilmesine Yönelik Alternatif Öneriler. Yeni Fikir Dergisi, 4(9), 81-84.
• Uçkan, B. D. (ed.). (2012). Kültürel Miras Yönetimi. Anadolu Üniversitesi Yayınları: Eskişehir.
• UNESCO, (1972). Dünya Kültürel ve Doğal mirasın Korunması Sözleşmesi. Erişim: 10 Ağustos 2024, https://teftis.ktb.gov.tr/TR-263665/dunya-kulturel-ve-dogal-mirasin-korunmasi-sozlesmesi.html.
• Uygur, S. M. ve Baykan E. (2007). Kültür Turizmi ve Turizmin Kültürel Varlıklar Üzerindeki Etkileri. Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, (2), 32-33.
• Yeşildal, A. (2020). Sivil Toplum ve Yerel Yönetimlerde Katılımcı Yönetişim: Sivil Toplumcu Bir Yaklaşım. Sosyal Bilimler Metinleri, (2), 34-38.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Seçkin Yayınları: Ankara.
• Yıldız, Ö. (2007). Sivil Toplum Örgütleri, ‘Özerklik’: Kavramsal Bir Açılım. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 56.
• Yılmaz, G. ve Gürel Üçer, Z. A. (2004). Türkiye de Kentsel Koruma Sürecinde Kurumsal Yapı ve Sivil Toplum Kuruluşları Üzerine Bir Değerlendirme. Ege Mimarlık Dergisi, 51, 43-47.
• Yılmaz, V. ve Telsaç. C. (2021). Yerel Yönetimler ve Katılım. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2 (40), 238.
• 5393 Sayılı Belediye Kanunu (2005). Erişim: 03 Ocak 2024, https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.5393.pdf.