Anne-Baba ve Ergen Çocukların Mahremiyet Algısındaki Farklılıkların Sosyal Medya Üzerinden Okunması

Yıl 2019, Cilt: 7 Sayı: 15, 93 - 125, 30.12.2019

Kadir Canatan Semra Aydın Avşar

Öz

Bu çalışmanın amacı, anne-baba ve ergen çocukların mahremiyet algısındaki
farklılaşmayı sosyal medya üzerinden okumaktır. Çalışmaya, İstanbul’un farklı
ilçelerinden seçilen ve sosyal medya kullanıcısı olan 20 aile (anne-baba ve çocuk)
katılmıştır. Veri toplama aracı olarak, (1) Kişisel Bilgi Formu, (2) Sosyal Medya
Tutum Ölçeği, (3) Çocuk – Genç Görüşme Formu ve (4) Sosyal Medya
Kullanımlarına Yönelik Görüşme Formu kullanılmıştır. 2018 yılı ilk bahar ve yaz
döneminde toplanan veriler nicel (ANOVA, korelasyon) ve nitel analiz (içerik analizi)
teknikleri kullanılarak analiz edilmiştir. Elde edilen veriler, ebeveynler ile çocukları
arasında sosyal medyaya yönelik tutumlar açısından negatif yönlü bir ilişkinin
olduğunu göstermektedir. Ayrıca, ebeveynler ile çocukları arasında sosyal medya
paylaşımları dikkate aldıklarında beden, ev ve aile mahremiyetine yönelik algıları ve
kaygıları açısından farklılıklar gözlemlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Mahremiyet, Aile, Çocuk, Sosyal Medya

Kaynakça

• Acılar, A., ve Mersin, S. (2015). Üniversite öğrencilerinin facebook kullanımı ile mahremiyet kaygısı arasındaki ilişki. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14(54). 103- 114.
• Alkeinay, N. Y. & Norwawi, N. Md. (2014). User oriented privacy model for social networks. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 129, 191-197.
• Altun, A. (2008). Yapılandırmacı öğretim sürecinde Viki kullanımı. 8. Uluslararası Eğitim Teknolojileri Konferansı (IETC), 6-9 Mayıs 2008, Anadolu Üniversitesi, EskiĢehir.
• Argın, F. S. (2013). Ortaokul ve lise öğrencilerinin sosyal medyaya ilşkin tutumlarının incelenmesi (Çekmeköy örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Ayduran, G. (2005). Dilemma between security and privacy on the internet. Unpublished Master Thesis, Institute of Science and Engineering, Işık University, İstanbul.
• Balaman, F. ve Karataş, A. (2012). Lise öğrencilerinin internet ortamında sosyal paylaşım sitelerini kullanım amaçları ve sosyal paylaşım unsurları. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 1(1), 497 - 504.
• Başlar, G. (2013). Yeni medyanın gelişimi ve dijitalleşen kapitalizm. Akademik Bilişim 2013 konferansı, İstanbul. 23.02.2018 tarihinde http://ab.org.tr/ab13/bildiri/247.pdf adresinden elde edilmiştir.
• Bat, M. (2012). Dijital platformda sosyal medyanın stratejik kurumsal iletişime etkisi. Doktora Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Beceni, Y. ve Uçkan, Ö. (2002). Bilişim – İletişim Teknolojileri ve Ceza Hukuku. Türkiye Bilişim Şurası Hukuk Çalışma Grubu Raporu, Ankara: T.C. Başbakanlık
• Berkup, S.B. (2015). Sosyal ağlarda bireysel mahremiyet paylaşımı: X ve Y kuşakları arasında karşılaştırmalı bir analiz. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ege Üniversitesi, İzmir.
• Bilgiç, H.G., Duman, D., ve Seferoğlu, S.S. (2011). Dijital yerlilerin özellikleri ve çevirim içi ortamların tasarlanmasındaki etkileri. Akademik Bilişim, 2-4 Şubat, 2011, (ss. 1-7). İnönü Üniversitesi, Malatya
• Bostancı, M. (2010). Sosyal medyanın gelişimi ve iletişim fakültesi öğrencilerinin sosyal medya kullanım alışkanlıkları. Yüksek lisans tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erciyes Üniversitesi, Kayseri
• Boyd, D.M. (2008). American teen sociality in networked publics. Unpublished PhD Thesis, Berkeley University, Calfornia, USA.
• Bozart, J. (2010). Social media for trainers. San Francisco: Pfeiffer Publish.
• Bulut, M. (2013). Gençlik ve sosyal medya araştırma raporu: Yönetici özeti. Ankara: Gençlik ve Spor Bakanlığı. 30.01. 2018 tarihinde https://leventeraslan.files.wordpress.com/2015/09/genclik-sosyalmedyayoneticiozeti.pdf adresinden elde edilmiştir.
• Constantinides, E. ve Fountain S.J. (2007). “Special Issue Papers Web 2.0: Conceptual Foundations and Marketing Issues” Journal of Direct, Data and Digital Marketing Practice, s.231-244.
• Croteau, D., Hoynes, W, & Milan, S. (2012). Media society: Industries, images and audiences. (4th ed.). LosAngles: Sage
• Çap, E. (2017). Lise öğrencilerinin sosyal medyaya ilişki tutumları ile kişilik özellikleri arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Çaycı, B., ve Karagülle, A.E. (2014). X kuşağından Z kuşağına değişen mahremiyet algısı (ss. 190-196). Proceeding Book. International Trends and Issues in Communication & Media Conference, February 5-7, 2014 Dubai, UAE, www.iticam.net.
• Çelik, T., ve Karaaslan, E. (2003). İnternet toplumu oluşum süreç. 9. Türkiye’de İnternet Konferansları. 11-13 Aralık 2003, İstanbul 11.02.2018 tarihinde http://inettr.org.tr/inetconf9/ adresinde elde edilmiştir
• Çelikoğlu, N. (2007). Türkiye'de üniversite gençliğinde mahremiyetin dönüşümü. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Dedeoğlu, G. (2004). Gözetleme, mahremiyet ve insan onuru. Türkiye Bilişim Derneği Dergisi, 153, 1-4.
• Demir, Ü. (2016). Sosyal medya kullanımı ve aile iletişimi: Çanakkale‘de lise öğrencileri üzerine bir araştırma. Selçuk Üniversitesi, İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 9(2), 27-50.
• Deniz, A. (2012). Sosyal ağ kullanımı ve sosyal ağlarda benlik algısı: Muğla ili örneği. Yüksek lisans tezi, Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Deperlioğlu, Ö. ve Köse, U. (2010). Web 2.0 teknolojilerinin eğitim üzerindeki etkileri ve örnek bir öğrenme yaşantısı. XII. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri (s. 337- 432). http://tojde.anadolu.edu.tr/elearning.pdf adresinden 16 Eylül 2013 tarihinde edinilmiĢtir.
• Derebaşı, M. (1999). İnternet. İstanbul: Kamer Bilgisayar.
• Devellioğlu, F. (1970). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat. Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları.
• Dilmen, N.E. (2014). Yeni medya kavramı çerçevesinde internet günlükleri – bloglar ve gazeteciliğe yansımaları. 10.02.2018 tarihinde http://edergi.marmara.edu.tr/maruid/article/view/5000013287 adresinden elde edilmiştir.
• Dilmen, N.E., ve Öğüt, S. (2010). Sosyalleşmenin yeni yüzü: Sosyal paylaşım ağları. 04.04.2018 tarihinde http://www.sertacogut.com/blog/wpcontent/uploads/2010/05/Ogut-Dilmen-Sosyalleşmenin-Yeni-Yüzü-SosyalPaylaşım-Ağları.pdf adresinden elde edilmiştir.
• Durmuş, B., Yurtkoru, E. S., Ulusu, Y., Kılıç, B. (2010). Facebook’tayız, sosyal paylaşım ağlarının bireylere ve işletmelere yönelik incelenmesi: Facebook üzerine bir araştırma. İstanbul: Beta
• Ekinil, B. (2009). A new era on the internet: Facebook. İletişim Dergisi, 28, 93-114.
• Erkan, H. (1993). Bilgi toplumu ve ekonomik gelişme. ( 3. Baskı). Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Erkul, E.R. (2009). Sosyal medya araçlarının (Web 2.0) kamu hizmetleri ve uygulamalarında kullanılabilirliği. Türkiye Bilişim Derneği Dergisi, 116, 96-101.
• Ersoy, M. ve Balyemez, M. (2013). Geleneksel ve Sosyal Medyanın Dili : “Zaytung Örneği”, II. International Conference on Communication, Media, Tecnology and Design, 02-04 May 2013, Famagusta – North Cyprus, (Çevrimiçi) https://www.academia.edu/8293948, (Erişim Tarihi:29.09.2014),
• Filiz, O., Erol, O., Dönmez, F.İ, ve Kurt, A.A. (2014). BÖTE bölümü öğrencilerinin sosyal ağ sitelerin kullanım amaçları ile internet bağımlılıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Journal of Instructional Technology & Teacher Education, 3(2), 17-28.
• Flaherty, David H. (2000) “Privacy Impact Assessments: An Essential Tool for Data Protection, Privacy Law and Policy Reporter, No. 2000/45, pp. 85-104.
• Fogel J., & Nehmad E. (2009). Internet social network communities: Risk taking, trust, and privacy concerns. Computers in Human Behavior, 25, 153-160.
• Genç, Z. (2010). Web 2.0 yeniliklerinin eğitimde kullanımı: Bir Facebook eğitim uygulama örneği. Akademik Bilişim’10 - XII. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri.http://ab.org.tr/ab10/kitap/genc_AB10.pdf (Erişim: 18-07-2014)
• Gross, R., & Acquisti, A. (2005). Information revelation and privacy in online social networks. Proceedings of WPES’05. 29.01.2018 tarihinde http://www.heinz.cmu.edu/~acquisti/papers/privacyfacebook- gross-acquisti.pdf adresinden elde edilmiştir.
• Guo, Y. Y. 2010. The privacy issue on social network sites: Facebook. Journal of Digital Research and Publishing. 2, 83-90.
• Gürkan, O., (2001). İnternet kullanım kılavuzu ve chat rehberi. Ankara: Yargı Yay.
• Güven, K.S., ve Kovanlıkaya, Ç. (2008). Postmodern rear window: Facebook. 6th International Symposium Communication in the Millenium, Vol. 1, 14-16 May, İstanbul.
• Hatipoğlu, H. B. (2009). Sosyal medya ve ticaret hayatına etkileri. CIO Club Dergisi, 71-74.
• Hazar, M. (2011). Sosyal medya bağımlılığı-bir alan çalışması. Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 32, 151-176. How does MySpace work? 14.02.2018 tarihinde http://creative.myspace.com/safety/safetyguideparents.pdf adresinden elde edilmiştir.
• Hoy, M. G. & Milne, G. (2010). Gender differences in privacy-related measures for young adult Facebook users. Journal of Interactive Advertising, 10(2), 28-45. https://www.lifewire.com/what-is-facebook-3486391 adresinden elde edilmiştir.
• İnan, M. (2008). Mahremiyet: Kişiye özel alan tartışmaları (Tanıtım - Değerlendirme). Sakarya Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi Dergisi, 18, 203-209.
• İnternet Kurulu, Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı (TİB) ve Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) (2011). Çocukların sosyal paylaşım sitelerini kullanım alışkanlıkları araştırması raporu. 10.02.12 tarihinde http://www.guvenliweb.org.tr/istatistikler/node/43 adresinden elde edilmiştir.
• İnternetin İcadı- İnternetin Tarihi, 12. 06. 2016 tarihinde http://www.icatlarbuluslar.com/internetin-icadi-internetin-tarihi-interneti-kimbuldu.html adresinden elde edilmiştir.
• İşlek, M.S. (2012). Sosyal medyanın tüketici davranışlarına etkileri: Türkiye’deki sosyal medya kullanıcıları üzerine bir araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi, Karaman.
• İşman, A. (2015). Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı. (5. Baskı) Ankara: Pegem Akademi Yayın Dağıtım.
• Java, S., Song, X., Finin, T., & Tseng, B. (2007). Why we twitter: Understanding microbloging usage and communities. Joint 9th WEBKDD and 1st SNA-KDD Workshop ’07 , August 12, 2007 , San Jose, California , USA. 14.02.2018 tarihinde http://aisl.umbc.edu/resources/369.pdf adresinden elde edilmiştir.
• Kahraman, M. (2013). Sosyal medya 101 2.0, Pazarlamacılar için sosyal medyaya giriş (2. Baskı). İstanbul: MediaCat Kitapları, Kapital Medya Yayınları.
• Kaplan, İ. (2017). Üniversite öğrencisi sosyal medya kullanıcılarının mahremiyet algısı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Karabulut, B. (2015). Bilgi toplumu çağında dijital yerliler, göçmenler ve melezler. Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21, 11-23.
• Karagülle, A.E. (2015). Günümüzde değişen mahremiyet algısının sosyal ağlar bağlamında incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul Ticaret Üniversitesi, İstanbul.
• Karaoğlu, G. (2010). Kamusal ve Özel Alan Ekseninde Medya ve Mahremiyet. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Kılıç G., ve Karaaslan, H. (2004). Okullarda internet kullanımı: Avantajları, dezavantajları ve alınması gereken tedbirler. 21 Temmuz 2004 tarihinde http://inettr.metu.edu.tr/bildiriler/okullar.htm adresinden elde edilmiştir.
• Kılıç, Ç. (2015). Gündem belirleme kuramı çerçevesinde siyasal karar verme sürecine sosyal medya etkisinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul Ticaret Üniversitesi, İstanbul.
• Korkmaz, İ. (2013). Facebook ve mahremiyet: Görmek ve gözetle(n)mek. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 3:5, 107-122.
• Kwak, H., Lee, C., Park, H., ve Moon, S. (2010). What is twitter, a social network or a news media? International World Wide Web Conference Committee (IW3C2) konferansında sunulan bildiri (Tam metin). 26-30 Nisan 2010, North Caroline, USA. 14.02.2018 tarihinde http://www.ambuehler.ethz.ch/CDstore/www2010/www/p591.pdf adresinden elde edilmiştir.
• Laudon, K.C., & Laudon, J.P. (2011). Yönetim bilişim sistemleri dijital işletmeyi yönetme. U. Yozgat (Çev). 12. Basım. Nobel Yayınları.
• Lerman, K. (2007). Social information processing in news aggregation. IEEE Internet Computing, (2007), 16-28.
• Levy, M. (2009). WEB 2.0 implications on knowledge management. Journal of Knowledge Management, 13(1), 120-134.
• Lewis, K., Kaufman, J., Gonzalez, M., Wimmer, A., ve Christakis, N. (2008). Tastes, ties, and time: A new social network dateset using Facebook.com. Social Networks, 30(4), 330-42.
• Litt, E. (2013). Understanding social network site users’ privacy tool use. Computers in Human Behavior, 29, 1649-1656.
• Maigret, E. (2010). Medya ve iletişim sosyolojisi. (Çev. Halime Yücel). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Mayfield, A. (2008). “What is Social Media, An e-book by Antony Mayfield from iCrossing” 15.02.2018 tarihinde http://www.icrossing.co.uk/fileadmin/uploads/eBooks/What_is_Social_Media_iCro ssing_ebook.pdf adresinden elde edilmiştir.
• Meriç, B. (2010). İnternet üzerindeki paylaşım sitelerinin ve blogların tüketici davranışları üzerine etkisi. Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Mestçi, A. (2009). Web 2.0 teknolojisi & interaktif pazarlama ve reklam modelleri. Akademik Bilişim’09 - XI. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri, 11-13 Şubat, Harran Üniversitesi, Şanlıurfa.
• Misçi, S. (2006). Yeni medya kullanımının organizasyon yapısı üzerindeki etkileri, İstanbul: Yeni İletişim Ortamları ve Etkileşim Uluslararası Konferansı Bildiri Kitapçığı.
• Otrar, M. ve Argın, F. S. (2015). Öğrencilerin sosyal medyaya ilişkin tutumlarını belirlemeye yönelik bir ölçek geliştirme çalışması. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4(1), 391-403.
• Oz, M. (2014). Sosyal medya kullanımı ve mahremiyet algısı: Facebook kullanıcılarının mahremiyet endişeleri ve farkındalıkları. Journal of Yasar University, 9(35), 6099-6260.
• Ök, F. (2013). Ortaöğretim öğrencilerinin sosyal medya kullanım alışkanlıkları ve motivasyonları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Fırat Üniversitesi, Elazığ.
• Özen, Y., Gülaçtı, F., ve Çıkılı, Y. (2004). Eğitim bilimleri ve internet. Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları, 2004, 52-57.
• Öztekin, H., ve Öztekin, A. (2010). Modernleşme – mahremiyet ilişkisi ve siber mekanda mahremiyetin aleniyete dönüşmesi. E-Journal of New World Science Academy, 5(4), 526-540.
• Pensky, M. (2001). Digital natives, digital immigrants. On the Horizon, MCB University Pres, 9(5), 1-6. 25.02. 2018 tarihinde https://www.marcprensky.com/writing/Prensky%20- %20Digital%20Natives,%20Digital%20Immigrants%20-%20Part1.pdf adresinden elde edilmiştir.
• Rayport, J. F. (2009). Social networks are the new web portals. 01.04.2018 tarihinde http://www.businessweek.com/technology/content/jan2009/tc20090121 _557202.htm adresinden elde edilmiştir.
• Rudestam, K.E., ve Schoenholtz-Read, J. (Eds.). (2010). Handbook of online learning (2nd Ed). Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
• Ryan, P.K. (2011). Digital and information literacy: Socail network. New York: The Rosen Publishing Group Inc. (Google book 15.02.2018 tarihinde, https://books.google.com.tr/books?id=rshCY6J7E0QC&printsec=frontcover&dq=so cial+network&hl=tr&sa=X&ved=0ahUKEwjowv3606jZAhXGxqQKHbywCzQQ6 AEIZjAI#v=onepage&q=social%20network&f=false adresinden elde edilmiştir.
• Saeri, A. K., Ogilvie, C., La Macchia, S.T., Smith, J. R., & Louis, W. R. (2014). Predicting Facebook users’ online privacy protection: Risk, trust, norm focus theory, and the theory of planned behavior. The Journal of Social Psychology, 154(4), 352– 369.
• Saraç, N. (2014). 8. Sınıf öğrencilerinin benlik saygıları ile sosyal medyaya ilşkin tutumları arasındaki ilişki (Beykoz İlçesi Örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Sarı, Ö. (2012). Türkiye’de facebook kullanıcılarının mahremiyet algısı ve kimlik inşası üzerine bir çalışma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Sarıhan, T. D. (1995). Herkes için internet. İstanbul: Sistem Yayınları.
• Sepetçi, N. (2017). Sosyal medyanın mahremiyet algısının çöküşü: Instagram örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Söylemez Hark N. (2013). Öğretmen adaylarının sosyal ağ sitelerini kullanma durumlarına göre sosyal beceri düzeylerinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Dicle Üniversitesi, Diyarbakır.
• Stutzman, F. ve Kramer–Duffield, J. (2010). Friends only: Examining a privacy– enhancing behavior in Facebook. Proceedings of the 28th International Conference on Human Factors in Computing Systems (Atlanta), pp. 1,553
• Şendağ, S. (2008). Web‟de yeni eğilimler: öğrenme ortamlarına entegrasyonu. Proceedings of 8th International Educational Technology , Anadolu University, Faculty of Education, 995-1001, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Şimşek, T. N. (2012). Modern kent toplumunda facebook ile yalnızlaşan gençlik: İstanbul Üniversitesi örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Tataroğlu, M. (2013). Mahremiyet sorunlarının önlenmesinde mahremiyet etki değerlendirmesi (MED). Yönetim ve Ekonomi, 20(1), 264-289.
• Teh, Jeanette (2001-2002) “Privacy Wars in Cyberspace: An Examination of the Legal and Business Tensions in Information Privacy”, Yale Journal of Law & Technology, Vol. 2001-2002, pp. 4-96.
• Timisi, N. (2003). Yeni iletişim teknolojileri ve demokrasi. Ankara: Dost Yayınları.
• Tokel, S.T., Başe, D., & İşler, V. (2013). Türkiye’de ebeveynlerin çocukların internet ve sosyal paylaşım siteleri kullanımına yönelik bilgi seviyeleri ve algıları. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 25-236
• Tonta, Y. (2009). Dijital yerliler, sosyal ağlar ve kütüphaneciliğin geleceği. Türk Kütüphaneciliği, 23(4), 742-768.
• Törenli, N. (2005). Bilişim teknolojileri temelinde haber medyasının yeniden biçimlenişi: Yeni medya, yeni iletişim ortamı. Ankara: Bilim ve Sanat. Using Flickr Guide 15.02.2008 tarihinde https://www.superhighways.org.uk/documents/view/factsheets-and-guides/impactaloud/Superhighways_Flickr_Guide.pdf adresinden elde edilmiştir.
• Ünal, Y. (2009). Bilgi toplumunun tarihçesi. Tarih Okulu, 5, 123-144.
• Varol, A. (1998). İnternete Genel Bakış, Uzaktan Eğitim, Kış, 10-16. Yayım Dağıtımı Ltd. Şti., Ankara.
• Vural, Z. B. A. ve Bat, M. (2010). Yeni bir iletişim ortamı olarak sosyal medya: Ege üniversitesi iletişim fakültesine yönelik bir araştırma. Yaşar Üniversitesi Dergisi, 20(5), 3348-3382.
• We are social & Hootsuite (2017). Digital in 2017 Global overview: A collection of internet, social media and mobile data from around the World. 12.02.2018 tarihinde https://wearesocial.com/uk/special-reports/digital-in-2017-global-overview adresinden elde edilmiştir.
• What is a wiki? Tutorial 1 for new wikieducators. 13.02.2018 tarihinde http://wikieducator.org/images/3/34/Newbie_Tut1.pdf adresinden elde edilmiştir.
• What is blog? 13.02.2018 tarihinde http://www.ceebl.manchester.ac.uk/events/archive/aligningcollaborativelearning/Blo g.pdf adresinden elde edilmiştir.
• What is Facebook? 14.02.2018 tarihinde What is youtube? 15.02.2018 tarihinde https://www.gcflearnfree.org/youtube/whatis-youtube/1/ adresinden elde edilmiştir.
• Yang, C., ve Chang, Y.S. (2012). Assessing the effects of interactive blogging on student attitudes towards peer interaction, learning motivation, and academic achievements. Journal of Computer Assisted Learning, 28, 126–135.
• Yayla, K. (2010). İnternet pazarlamasında yeni eğilimler: Çevrim içi sosyal ağların üniversite öğrencilerinin satın alma davranışlarına etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Celal Bayar Üniversitesi, Manisa.
• Young, A. L. ve Quan-Haase, A. (2013). Privacy protection strategies on Facebook. Information, Communication & Society, 16(4), 479-500.
• Yüksel, M. (2003). Modernleşme ve mahremiyet. Kültür ve İletişim, 6 (1): 74-103.
• Yüksel, M. (2009). Mahremiyet Hakkı ve Sosyo-Tarihsel Gelişimi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 58(1), 181-213.