Yeryüzünde beşerî kaynaklı etkilerin artmasıyla sel ve taşkın gibi doğa olayıları, afet boyutuna ulaşarak çok sayıda can ve mal kayıplarının yaşanmasına neden olmaktadır. Bu durum özellikle insan kaynaklı iklim değişikliği süreciyle yaşanan/yaşanacak afetlerin boyutunu da arttıracaktır. Bu çalışmada Çankırı merkez ilçesinde taşkın riskinin yüksek olduğu alanların tespit edilmesi amaçlanmıştır. Bu amaç dahilinde Çok Kriterli Karar Verme Yöntemi kullanılarak matris değerleri hesaplanan coğrafi kriterler, ArcGIS yazılımında Weighted Sum (Ağırlıklı Toplam) yöntemiyle analiz edilmiştir. Elde edilen bulgular, haritalar, uydu görüntüleri ve arazi fotoğrafları yardımıyla açıklanarak tartışılıp yorumlanmıştır. Bulgulara göre, Çankırı merkez ilçesindeki akarsuya yakın düzlüklerden %1,8 (25,9 km²)’inin çok yüksek; %16,6 (239,3 km²)’sının ise yüksek taşkın riski taşıdığı görülmektedir. Özellikle taşkın riskinin yoğun olduğu alanlardan birinin Çankırı ilçe merkezi olduğu tespit edilmiştir. Başta Çankırı ilçe merkezi olmak üzere akarsu yatak kapasitesinin bozulması, çekik yatağı seviyesinde planlamalar yapılması gibi nedenler ile gelişen meteorolojik ve hidrolojik etkenler sonucunda, akarsuyun çekik yatağından çıkarak taşkın yatağında çok sayıda can ve mal kaybına neden olacağı düşünülmektedir. Araştırma sahasında taşkın riskinin yüksek olduğu alanlara yerleşmelerin kurulması, ani ve yüksek yağışlarla yaşanan durumu bir doğa olayı olmaktan çıkararak afet boyutuna dönüşmesine neden olacaktır.
With the increase of human-induced effects on the earth, natural events such as floods and floods reach the disaster level and cause many loss of life and property. This situation will increase the size of the disasters experienced/will be experienced, especially with the human-induced climate change process. In this study, it was aimed to determine the areas with high flood risk in the central district of Çankırı. For this purpose, geographic criteria, whose matrix values were calculated using the Multi-Criteria Decision Method, were analyzed with the Weighted Sum method in ArcGIS software. The findings were explained, discussed and interpreted with the help of maps, satellite images and land photographs. According to the findings, 1.8% (25.9 km²) of the plains close to the river in the central district of Çankırı are very high; It is seen that 16.6% (239.3 km²) of it has a high flood risk. It has been determined that one of the areas where flood risk is intense is Çankırı district center. It is thought that as a result of meteorological and hydrological factors developed due to reasons such as deterioration of the river bed capacity, planning at the level of the slanting bed, especially in the Çankırı district center, the stream will leave the slanting bed and cause many loss of life and property in the floodplain. Establishing settlements in areas with high flood risk in the research area will turn the situation experienced with sudden and high precipitation from being a natural phenomenon and turn it into a disaster.
Primary Language | Turkish |
---|---|
Subjects | Physical Geography and Environmental Geology |
Journal Section | Articles |
Authors | |
Publication Date | November 15, 2022 |
Submission Date | August 23, 2022 |
Acceptance Date | September 27, 2022 |
Published in Issue | Year 2022 Issue: 9 |
Journal of Geomorphological Researches ( JADER )
Turkish Society for Geomorphology ( www.jd.org.tr )