Fen Eğitiminde Kavram Yanılgıları İle İlgili Bazı Çalışmaların İncelenmesi

Year 2023, Volume: 7, 6 - 11, 30.12.2023

Nahit Yerebasan , Haluk Karakaya , Erkan Oğraş Ramazan Erbil Boydak , Aysun Çakılcıoğlu

Abstract

Bu çalışma Fen Bilgisi eğitiminde 2000-2021 tarihleri arasında kavram yanılgıları ile ilgili bazı çalışmaların içeriklerini araştırmak amacıyla yapılmıştır. Çalışmada betimsel araştırma yöntemi içerisinde yer alan tarama modeli seçilmiştir. Örneklem, Türkçe yazılmış 49 makaleden oluşturmaktadır. Sonuç olarak, yapılan çalışmaların birçoğunda çoktan seçmeli sorular kullanılmış ve kavram yanılgıları belirlenmeye çalışılmıştır. Kavram yanılgıları ile ilgili çalışmalarında artış olup bu yanılgıları giderme konusunda çalışmaların yetersiz olduğu görülmüştür.

Keywords

Fen bilgisi, Fen Eğitimi,, Kavram Yanılgıları

References

• Akyürek, E., & Afacan, Ö. (2012). Kavram çarkı diyagramı kullanılarak 8. sınıf öğrencilerinin “Hücre Bölünmesi” ünitesindeki kavram yanılgılarının belirlenmesi. Uluslararası Eğitim Programları ve Öğretim Çalışmaları Dergisi, 2 (3), 47–58.
• Anderson, C. W., Sheldon, T. H., & Dubay, J. (1990). The effects of instruction on college nonmajors’ conceptions of respiration and photosynthesis. Journal of Research in Science Teaching, 27, 761-776.
• Atılboz, N. G. (2004). Lise 1. sınıf öğrencilerinin mitoz ve mayoz bölünme konuları ile ilgili anlama düzeyleri ve kavram yanılgıları. G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi, 24 (3), 147-157.
• Aydoğan, Ş., & Köksal, E. A. (2017). İlköğretim fen eğitiminde kavram yanılgıları konusunda yapılan çalışmaların içerik analizi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 13 (2), 232-260. DOI: 10.17244/eku.310220
• Aydoğan, S., Güneş, B., & Gülçiçek, Ç. (2003). Isı ve sıcaklık konusunda kavram yanılgıları. GÜ Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23 (2), 111–124.
• Bacanak, A., Küçük, M., & Çepni, S. (2004). İlköğretim öğrencilerinin fotosentez ve solunum konularındaki kavram yanılgılarının belirlenmesi: Trabzon örneklemi. Ondokıız Mayns Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17, 67-80.
• Bal, Ş., & Koray, C. Ö. (2002). İlköğretim 5. ve 6. sınıf öğrencilerinin ışık ve ışığın hızı ile ilgili yanlış kavramları ve bu kavramları oluşturma şekilleri. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22 (1), 1–11.
• Bahar, M. (2003). Biyoloji eğitiminde kavram yanılgıları ve kavram değişim stratejileri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 3 (1), 27-64.
• Başak, B. (2019). Ortaokul 7. sınıf öğrencilerinin boşaltım konusundaki kavram yanılgılarının belirlenmesi ve giderilmesine kavramsal değişim metinlerinin etkisi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Bursa
• Başer, M., & Çataloğlu, E. (2005). Kavram değişimi yöntemine dayalı öğretimin öğrencilerin ısı ve sıcaklık konusundaki yanlış kavramlarının giderilmesindeki etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 43–52.
• Bozkurt, O., & Cansüngü, Ö. (2002). İlköğretim öğrencilerinin çevre eğitiminde sera etkisi ile ilgili kavram yanılgıları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 67–73.
• Boz, Y. (2005). İlköğretim ikinci kademe ve ortaöğretim öğrencilerinin yoğunlaşma konusundaki kavram yanılgıları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 48–54.
• Çayan, Y., & Karslı, F. (2014). 6. sınıf öğrencilerinin fiziksel ve kimyasal değişim konusundaki kavram yanılgılarının giderilmesinde probleme dayalı öğrenme yaklaşımının etkisi. K. Ü. Kastamonu Eğitim Dergisi 23 (4), 1437-1452.
• Çökelez, A. (2009). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin tanecik kavramı hakkındaki görüşleri: bilgi dönüşümü. Hacettepe Eğitimi Fakültesi Dergisi, (36), 64–75.
• Demir, A., & Sezek, F. (2009). İlköğretim sekizinci sınıf fen ve teknoloji dersi genetik ünitesindeki kavram yanılgılarının giderilmesinde grafik materyallerinin etkisi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2 (12), 573–587.
• Ekiz, D., & Akbaş, Y. (2005). İlköğretim 6. sınıf öğrencilerinin astronomi ile ilgili kavramları anlama düzeyi ve kavram yanılgıları. Milli Eğitim Dergisi, 165, 61–78.
• Can, Ş., & Harmandar, M. (2004). Fen bilgisi öğretmenliği ve sınıf öğretmenliği öğrencilerinin kimyasal bağlar konusundaki kavramsal yanılgıları. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5 (8), 17-32.
• Cavello, A. M. L., & Schafer, L. E. (1994). Relationship Between students’ meaningful learning orientation and their understanding of genetic topics. journal of Research in Science Teaching, 31, 228-232.
• Çinici, A., & Demir, Y. (2013). Difüzyon ve osmoz kavramlarına yönelik tanı testi geliştirilmesi ve uygulanması. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13, 49-76. doi: 10.14520/adyusbd.462
• Çakılcıoglu, U., Bahşi, M., & Türkoğlu, İ. (2007). Fen Bilgisi öğretmen adaylarının difüzyon ile ilgili kavram yanılgıları. Fırat Üniv. Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları Dergisi. 6 (2), 183-187.
• Demirci, N., & Efe, S. (2007). İlköğretim öğrencilerinin ses konusundaki kavram yanılgılarının belirlenmesi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 1 (1), 23-56.
• Emre, İ., & Bahşi, M. (2006). Fen Bilgisi Öğretmen Adayların Hücre Bölünmesi İle İlgili Kavram Yanılgıları. Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları (Daum) Dergisi, 4 (3), 70-73. Emre, İ., & Yılayaz, Ö. (2006). Fen Bilgisi Öğretmen Adayların Enzimlerle İlgili Kavram Yanılgıları. Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları (Daum) Dergisi, 4 (3), 65-69.
• Gabel, D. L., & Bunce, D. M. (1994). Research on Problem Solving: Chemistry. In: D. L. Gabel (Ed.), Handbook of research on science teaching and learning, New York, Macmillan, pp. 301-326. Gölgeli, D., & Saraçoğlu, Ö. (2014). Fen ve teknoloji dersi “ışık ve ses” ünitesinin öğretiminde kavram karikatürlerinin kullanımının öğrencilerin akademik başarılarına etkisi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 31, 113–124.
• Güneş, T., Dilek, N. Ş., Hoplan, M., & Güneş, O. (2012). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinde fotosentez ve solunum konusunda oluşan kavram yanılgıları. Journal of Educational and Instructional Studies in the Word, 2 (1), 42–47.
• Gülçiçek, Ç. (2002). Lise 2. Sınıf Öğrencilerinin Mekanik Enerjinin Korunumu Konusundaki Kavram Yanılgıları. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Ankara.
• İnel, D., Balım, A. G., & Evrekli, E. (2009). Fen öğretiminde kavram karikatürü kullanımına ilişkin öğrenci görüşleri. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 3 (1), 1–16.
• Kabapınar, F. (2005). Yapılandırmacı öğrenme sürecine katkıları açısından fen derslerinde kullanılabilecek bir öğretim yöntemi olarak kavram karikatürleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 5 (1), 101–146.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemi: Kavramlar, İlkeler, Teknikler. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kırıkkaya, E. B., & Güllü, D. (2008). İlköğretim beşinci sınıf öğrencilerinin ısı - sıcaklık ve buharlaşma - kaynama konularındaki kavram yanılgıları. İlköğretim Online, 7 (1), 15–27.
• Koray, Ö., & Bal, Ş. (2002). Fen öğretiminde kavram yanılgıları ve kavramsal değişim stratejisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 10(1), 83–90.
• Koray, Ö., Özdemir, M., & Tatar, N. (2005). İlköğretim öğrencilerinin “Birimler” hakkında sahip oldukları kavram yanılgıları: Kütle ve ağırlık örneği. İlköğretim Online, 4 (2), 24–31.
• Koray, Ö., & Tatar, N. (2003). İlköğretim öğrencilerinin kütle ve ağırlık ile ilgili kavram yanılgıları ve bu yanılgıların 6., 7. ve 8. sınıf düzeylerine göre dağılımı. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1 (13), 187–198.
• Köse, S., Coştu, B., & Keser, Ö. F. (2003). Fen konularındaki kavram yanılgılarının belirlenmesi: TGA yöntemi ve örnek etkinlikler. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 43–53.
• Kurnaz, M. A., & Değermenci, A. (2011). Temel astronomi kavramlarına ilişkin öğrenci algılamalarının sınıf seviyelerine göre karşılaştırması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (22), 91–112.
• Kılınç, S. (2017). Fen bilgisi öğretmen adaylarının yoğunluk konusundaki kavram yanılgılarının dört aşamalı tanı testi ile belirlenmesi. Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek lisans tezi, Konya.
• Mann, M., & Treagust, D. F. (1998). A Pencil and paper instrument to diagnose students’ conceptions of breathing, gas exchange and respiration. Australian Science Teachers’ Journal, 44, 55-60.
• Meşeci, B., Tekin, S., & Karamustafaoğlu, S. (2013). Maddenin tanecikli yapısıyla ilgili kavram yanılgılarının tespiti. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5 (9), 21-40.
• Nakiboğlu, C., & Özkılıç Arık, R. (2005). 4. Sınıf öğrencilerinin “gazlar” ile ilgili kavram yanılgılarının V-diyagramı kullanılarak belirlenmesi. Yeditepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1–17.
• Nakhleh, M. B. (1994). Why some students don’t learn chemistry. Journal of Chemical Education, 69, 191-196. Odom, A. L. (1995). Secondary and college biology student’s misconceptions about diffusion and osmosis. American Biology Teacher, 57, 409-415.
• Odom, A. L., & Kelly, P. V. (2000). Integrating concept mapping and the learning cycle to teach diffusion and osmosis concepts to high school biology students. Science Education, 85 (6), 615-635.
• Özkan, F. (2017). 7. Sınıf Sindirim Sistemi Konusunda Iki Aşamalı Test Geliştirilerek Kavram Yanılgılarının Tespit Edilmesi. Erciyes Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Kayseri.
• Özkan, Ö., Tekkaya, C. ve Çakıroğlu, J. 2002. Fen Bilgisi Aday Öğretmenlerin Fen Kavramlarını Anlama Düzeyleri, Fen Öğretimine Yönelik Tutum ve Özyeterlik İnançları, V. Fen Bilimleri Eğitimi Kongresi, ODTÜ, Ankara.
• Öztürk, D., & Uçar, S. (2012). İlköğretim öğrencilerinin ayın evreleri konusundaki kavram değişimlerinin işbirliğine dayalı ortamda incelenmesi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 9(2), 98–112.
• Sözen, M., & Bolat, M. (2014). 11-18 yaş öğrencilerinin ses hızı ile ilgili kavram yanılgılarının belirlenmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(2), 505–523.
• Turgut, Ü., & Gürbüz, F. (2011). Isı ve sıcaklık konusunda 5E modeliyle öğretimin öğrencilerdeki kavramsal değişime ve onların tutumlarına etkisi. International Online Journal of Educational Sciences, 3(2), 679-706.
• Uzunkaya, A., & Özgür, S. (2011). Dominant zeka alanlarına dayalı bir öğretimin kavram yanılgılarının giderilmesindeki etkisi. Hacettepe Eğitimi Fakültesi Dergisi, (41), 461–472.
• Selvi, M., & Yakışan, M. (2004). Üniversite birinci sınıf öğrencilerinin enzimler konusu ile ilgili kavram yanılgıları. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24 (2), 173-182.
• Songer, C. J., & Mintzes, J. J. (1994). Understanding cellular respiration: an analysis of conceptual change in college biology. Journal of Research in Science Teaching, 31, 621-637.
• Stewart, J., Hafner, D., & Dala, M. (1990). Students’ alternative views of meiosis. The American Biology Teacher, 52, 228-232.
• Tekkaya, C., & Balcı, S. (2003). Öğrencilerin Fotosentez ve Bitkilerde Solunum Konularındaki Kavram Yanılgılarının Saptanması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fak. Dergisi, 24, 101-107.
• Tekkaya, C., Çapa, Y., & Yılmaz, Ö. (2000). Biyoloji öğretmen adaylarının genel biyoloji konularındaki kavram yanılgıları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 140-147.
• Wandersee, H., Mintzes, J. J., & Novak, J. D. (1994). Research on Alternative Conceptions in Science. In: D. L. Gabel (Ed.), Handbook of Research on Science Teaching and Learning. New York: Macmillan.
• Yağbasan, R., & Gülçiçek, Ç. (2003). Fen öğretiminde kavram yanılgılarının karakteristiklerinin tanımlanması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13 (13), 102-120.
• Yip, D. Y. (1998). Teachers’ Misconceptions of the Circulatory System. Journal of Biological Education, 32, 207-215.
• Yürük, N., & Çakır, Ö. S. (2000). Lise Öğrencilerinde Oksijenli ve Oksijensiz Solunum Konusunda Görülen Kavram Yanılgılarının Saptanması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fak. Dergisi, 18, 185-191.
• Yoğurtcu, A. (2021). Lise öğrencilerinin hücre konusundaki kavramsal yapıları, metaforik algıları ve kavram yanılgılarının belirlenmesi. Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi. Konya.
• Yıldırım, O., Nakiboğlu, C., & Sinan, O. (2004). Fen bilgisi öğretmen adaylarının difüzyon ile ilgili kavram yanılgıları. B.A.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 6 (1), 78-99.
• Yüzüak, B. (2016). İlköğretim 7. ve 8. Sınıf Öğrencilerinin Sindirim ve Beslenme Konusundaki Kavram Yanılgılarının Belirlenmesi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.