Uzaktan Algılama Verileriyle Arazi Kullanımı/Arazi Örtüsünün Arazi Yüzey Sıcaklığı Üzerindeki Etkisinin Değerlendirilmesi: Antalya İli Konyaaltı İlçesi Örneği

Year 2025, Volume: 10 Issue: 6, 1062 - 1069, 30.11.2025

Nihat Karakuş , Emine Kahraman

https://doi.org/10.35229/jaes.1804293

Abstract

Antalya ili Konyaaltı ilçesinde arazi kullanımı/arazi örtüsünün (AK/AÖ) arazi yüzey sıcaklığı (AYS) üzerindeki etkisini analiz edip değerlendirmek amacıyla yapılan bu çalışmada, ilk olarak açık erişimli Corine verilerinin birinci seviyeye indirgenmesiyle dört sınıflı bir AK/AÖ haritası oluşturulmuştur. Sonra, Landsat 8 OLI/TIRS uydu görüntüsü kullanılarak altı aşamalı bir süreçle AYS haritası üretilmiştir. Araştırma alanında AYS değerlerinin 30,0 °C ile 51,8 °C arasında değiştiği ve ortalama AYS’nin 40,2 °C olduğu tespit edilmiştir. Arazi örtüsü sınıflarına göre yapılan analizler sonucunda, tarım alanları, yapay yüzeyler, orman ve yarı doğal alanlar ile su yapılarının ortalama yüzey sıcaklıkları sırasıyla 41,1 °C, 40,7 °C, 39,7 °C ve 38,7 °C olarak belirlenmiştir. Arazinin örtüsündeki farklılıkların yanı sıra, arazinin kullanım şekli de yüzey sıcaklıkları üzerinde etkili olmuştur. AK/AÖ sınıfları içerisinde en yüksek ve en düşük AYS değerleri arasındaki fark, en fazla (19,9 °C) orman ve yarı doğal alanlarda, en az (7,7 °C) ise su yapılarında saptanmıştır. Yapay yüzeyler ve tarım alanlarında bu fark 18,5 °C olarak hesaplanmıştır. Arazi yüzey sıcaklıklarındaki farklılıklar, yüzey örtüsü özelliklerinden, arazi örtüsü sınıflarının kendi içindeki heterojen yapısından, arazinin kullanım şeklinden, bitki yoğunluğu, albedo değerleri ve evapotranspirasyon süreçlerinden kaynaklanmaktadır. Sonuç olarak, Antalya ili Konyaaltı ilçesinde AK/AÖ sınıflarının yüzey sıcaklıkları üzerindeki etkilerinin değerlendirildiği bu çalışmada, arazinin yüzey örtüsünün ve kullanım şeklinin yüzey sıcaklığı üzerinde etkili olduğu sonucuna varılmıştır. Elde edilen sonuçlar, AYS’nin kentsel planlama, sürdürülebilir arazi yönetimi ve iklim adaptasyonu stratejilerinde kullanılabilecek önemli bir mekânsal gösterge niteliği taşıdığını göstermektedir.

Keywords

AK/AÖ , AYS , CORINE , Konyaaltı , Landsat 8 , Antalya

Ethical Statement

Anadolu Çevre ve Hayvancılık Dergisi (Journal of Anatolian Environmental and Animal Sciences)’ne makale olarak sunduğumuz “Uzaktan Algılama Verileriyle Arazi Kullanımı/Arazi Örtüsünün Arazi Yüzey Sıcaklığı Üzerindeki Etkisinin Analizi: Antalya İli Konyaaltı İlçesi Örneği” başlıklı bu çalışma kullanılan verileri/örnekleri birlikte topladığımızı, deneyleri/analizleri ilgili laboratuarlarda yaptığımızı/yaptırdığımızı, başka kaynaklardan aldığımız bilgileri metinde ve kaynakçada eksiksiz olarak gösterdiğimizi, çalışma sürecinde bilimsel araştırma ve etik kurallara uygun olarak davrandığımızı ve aksinin ortaya çıkması durumunda her türlü yasal sonucu kabul ettiğimizi beyan ederim.

Assessment of the Impact of Land Use/Land Cover on Land Surface Temperature Using Remote Sensing Data: The Case of Konyaaltı District, Antalya

Abstract

This study aims to analyze and evaluate the effect of land use/land cover (LULC) on land surface temperature (LST) in the Konyaaltı district of Antalya. Initially, a four-class LULC map was created by reducing the open-access Corine data to the first level. After, LST map was produced in a six-stage process using Landsat 8 OLI/TIRS satellite imagery. It was determined that LST values in the study area ranged from 30.0 °C to 51.8 °C, with an average LST of 40.2 °C. As a result of analyses conducted according to land cover classes, the average surface temperatures of agricultural areas, artificial surfaces, forests and semi-natural areas, and water bodies were determined to be 41.1 °C, 40.7 °C, 39.7 °C, and 38.7 °C, respectively. In addition to differences in land cover, land use patterns also affected surface temperatures. Within the LULC classes, the difference between the highest and lowest LST values was greatest (19.9 °C) in forest and semi-natural areas and least (7.7 °C) in water bodies. This difference has been calculated as 18.5 °C for artificial surfaces and agricultural areas. Differences in land surface temperatures result from surface cover characteristics, the heterogeneous structure within land cover classes, land use, vegetation density, albedo values, and evapotranspiration processes. Overall, it has been concluded that the land surface cover and land use in the study area affect surface temperature. The results obtained demonstrate that LST is an important spatial indicator that can be used in urban planning, sustainable land management, and climate adaptation strategies.

Keywords

Antalya , CORINE , Konyaaltı , LST , LULC , Landsat 8

Ethical Statement

This study, which we present as an article in the Journal of Anatolian Environmental and Animal Sciences, has collected the data and samples used together; that we have conducted or conducted experiments and analyzes in the relevant laboratories; that we have received information from other articles or books completely in the text and bibliography; we declare that we act in accordance with scientific research and ethical rules in the course of the study, and in the case of the contrary, we accept all kinds of legal results. Article Title: Analysis of the Impact of Land Use/Land Cover on Land Surface Temperature Using Remote Sensing Data: A Case Study of Konyaaltı District, Antalya, Türkiye

References

• Akın, A. (2019). Konyaaltı İlçe Merkezinin Mekânsal Ve Demografik Gelişiminin Uzaktan Algılama Ve Coğrafi Bilgi Sistemleri İle Analiz Edilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Akdeniz Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Antalya, Türkiye.
• Algretawee, H., Rayburg, S., & Neave, M. (2019). Estimating the effect of park proximity to the central of Melbourne city on Urban Heat Island (UHI) relative to Land Surface Temperature (LST). Ecological Engineering, 138, 374-390. DOI: 10.1016/j.ecoleng.2019.07.034
• Anderson, M. C., Allen, R. G., Morse, A., & Kustas, W. P. (2012). Use of Landsat thermal imagery in monitoring evapotranspiration and managing water resources. Remote sensing of environment, 122, 50-65. DOI: 10.1016/j.rse.2011.08.025
• Ardahanlıoğlu, Z.R. (2024). Kayaköy-Hisarönü (Fethiye) ve yakın çevresinde arazi kullanımı/arazi örtüsü ile arazi yüzey sıcaklığının değerlendirilmesi üzerine bir araştırma. Academıc Socıal Resources Journal, 8(54), 4013-4022. DOI: 10.29228/ASRJOURNAL.73007
• Artis, D.A., & Carnahan, W.H. (1982). Survey of emissivity variability in thermography of urban areas. Remote Sensing of Environment, 12(4), 313-329. DOI: 10.1016/0034-4257(82)90043-8
• Bekele, B., Wei, W., Tsegaye, L., Tilahun, M., Girma, T., & Ketema, H. (2025). Urban expansion-ınduced land use land cover changes and the subsequent changes in ecosystem service and land surface temperature in the central highland of Ethiopia. Environmental and Sustainability Indicators, 26, 100626. DOI: 10.1016/j.indic.2025.100626
• Cheng, L., Feng, R., & Wang, L. (2021). Fractal characteristic analysis of urban land-cover spatial patterns with spatiotemporal remote sensing images in Shenzhen city (1988–2015). Remote Sensing, 13(22), 4640. DOI: 10.3390/rs13224640
• Copernicus, (2025). Corine Land Cover (CLC) 2018, Version 2020_20u1. Erişim adresi: https://land.copernicus.eu/pan-european/corine-land- cover/clc2018?tab=metadata
• Czyża, S., Szuniewicz, K., Cieślak, I., Biłozor, A., & Bajerowski, T. (2023). An analysis of the spatial development of European cities based on their geometry and the CORINE land cover (CLC) database. International Journal of Environmental Research and Public Health, 20(3), 2049. DOI: 10.3390/ijerph20032049
• Çoşlu, M., Karakuş N., Selim S., & Sönmez N.K. (2021). Evaluation of the relationship between land use and land surface temperature ın Manavgat sub-basin. Prof. Dr. Arzu Altıntaş içinde, Planning, Design And Managment In Landscape Architecture,(s. 3-28), Ankara: İksad Yayınevi.
• Dong, R., Wurm, M., & Taubenböck, H. (2022). Seasonal and diurnal variation of land surface temperature distribution and its relation to land use/land cover patterns. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19(19), 12738. DOI: 10.3390/ijerph191912738
• DSİ. (2024). DSİ 13. Bölge Müdürlüğü Antalya İşletmedeki Baraj ve Göletler. Erişim adresi: https://bolge13.dsi.gov.tr/Sayfa/Detay/1157
• Ercan Oğuztürk, G., Sağır, Ç., Yüksek, T., …, & Özçelik, A.E. (2025). Rize Kent Merkezinde Kentsel Gelişimin Yeşil Alanlara Etkisi: 2009–2024 Yılları Arasında Zamansal Bir Değerlendirme. Journal of Anatolian Environmental and Animal Sciences, 10(4), 352-359. DOI: 10.35229/jaes.1672813
• Gill, S. E., Handley, J. F., Ennos, R., & Pauleit, S. (2007). Adapting cities for climate change: the role of the green infrastructure. Built Environment, 33(1), 115-133. DOI: 10.2148/benv.33.1.115
• Gupta, N., Mathew, A., & Khandelwal, S. (2019). Analysis of cooling effect of water bodies on land surface temperature in nearby region: A case study of Ahmedabad and Chandigarh cities in India. The Egyptian Journal of Remote Sensing and Space Science, 22(1), 81-93. DOI: 10.1016/j.ejrs.2018.03.007
• Gürbüz, İ.N. (2022). 6360 Sayılı Bütünşehir Kanununun Sosyo- Ekonomik Etkileri: Konyaaltı İlçesi Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya., Türkiye.
• Hesslerová, P., Pokorný, J., Brom, J., & Rejšková– Procházková, A. (2013). Daily dynamics of radiation surface temperature of different land cover types in a temperate cultural landscape: Consequences for the local climate. Ecological Engineering, 54, 145-154. DOI: 10.1016/j.ecoleng.2013.01.036
• Himayah, S., Ridwana, R., & Ismail, A. (2020). Land surface temperature analysis based on land cover variations using satellite imagery. IOP Conference Series: Earth and Environmental Science, 500(1), 012019. DOI: 10.1088/1755-1315/500/1/012019
• Hu, T. (2022). Thermal ınfrared remote sensing of land surface temperature. Erişim tarihi:19.09.2025, https://eo4society.esa.int/training_uploads/LTC2022/2 _Tuesday/14_Land_Surface_Temperature_Estimation _TianHu.pdf
• Jacobs, C., Klok, L., Bruse, M., Cortesão, J., Lenzholzer, S., & Kluck, J. (2020). Are urban water bodies really cooling?. Urban climate, 32, 100607. DOI: 10.1016/j.uclim.2020.100607
• Jenerette, G.D., Harlan, S.L., Brazel, A., Jones, N., Larsen, L., & Stefanov, W.L. (2007). Regional relationships between surface temperature, vegetation, and human settlement in a rapidly urbanizing ecosystem. Landscape Ecology, 22(3), 353-365. DOI: 10.1007/s10980-006-9032-z
• Kahraman, E. (2023). Yapay sulak alanların kent ekosistemi üzerine etkisi: Antalya-Konyaaltı örneği. Doktora Tezi, Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Burdur, 183s.
• Kahraman, E., & Olgun, R. (2024). Corine arazi örtüsüne göre yapay bölgelerin zamansal ve mekânsal gelişimi: Kemer ilçesi kıyı bandı örneği, Prof. Dr. Sertaç Güngör içinde, Peyzaj Mimarlığı Alanında Uluslararası Araştırma ve Değerlendirmeler, (s. 127-144), Ankara: Serüven Yayınevi.
• Karakuş, N., & Eyileten, B. (2022). Determining the land surface temperature from Landsat 8 satellite ımages and data evaluation ın accordance to land use: Antalya/Serik case, Prof. Dr. Alper Çabuk, Doç. Dr. H. Samet Aşıkkutlu içinde, New Trends in Architecture, Planning and Design, (s. 201-220), Ankara: Duvar Yayınevi.
• Kaya, B., & Aladağ, C. (2009). Maki ve garig topluluklarının Türkiye’deki yayılış alanları ve ekolojik özelliklerinin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22, 67-80.
• Konyaaltı Kaymakamlığı. (2025). Tarım. Erişim adresi: http://www.konyaalti.gov.tr/sehir-karti-2
• Lee, S. J., Kim, N., & Lee, Y. (2021). Development of integrated crop drought index by combining rainfall, land surface temperature, evapotranspiration, soil moisture, and vegetation index for agricultural drought monitoring. Remote Sensing, 13(9), 1778. 22s. DOI: 10.3390/rs13091778
• Leuzinger, S., & Körner, C. (2007). Tree species diversity affects canopy leaf temperatures in a mature temperate forest. Agricultural and Forest Meteorology, 146(1-2), 29-37. DOI: 10.1016/j.agrformet.2007.05.007
• Li, Z. L., Tang, B. H., Wu, H., Ren, H., Yan, G., Wan, Z., Trigo, I.F., & Sobrino, J. A. (2013). Satellite-derived land surface temperature: Current status and perspectives. Remote Sensing of Environment, 131, 14- 37. DOI: 10.1016/j.rse.2012.12.008
• Lillesand, T., Kiefer, R. W., & Chipman, J. W. (2015). Chapter 1: Concepts and Foundations of Remote Sensing. Remote sensing and image interpretation, (s. 1-59), USA: John Wiley & Sons.
• Liu, Y., Zhang, W., Liu, W., Tan, Z., Hu, S., Ao, Z., Li, J., & Xing, H. (2024). Exploring the seasonal effects of urban morphology on land surface temperature in urban functional zones. Sustainable Cities and Society, 103, 105268. DOI: 10.1016/j.scs.2024.105268
• Liu, X., Zheng, L., & Wang, Y. (2025). Revealing the roles of climate, urban form, and vegetation greening in shaping the land surface temperature of urban agglomerations in the Yangtze River economic belt of China. Journal of Environmental Management, 377, 124602. DOI: 10.1016/j.jenvman.2025.124602
• Luo, L., Wang, X., Guo, H., Lasaponara, R., Zong, X., Masini, N., Wang, G., Shi, P., Khatteli, H., Chen, F., Tariq, S. Shao, J., Bachagha, N., Yang, R., & Yao, Y. (2019). Airborne and spaceborne remote sensing for archaeological and cultural heritage applications: A review of the century (1907–2017). Remote Sensing of Environment, 232, 111280. DOI: 10.1016/j.rse.2019.111280
• Mercan, Ç. (2020). Yer yüzey sıcaklığının termal uzaktan algılama görüntüleri ile araştırılması: Muş ili örneği. Turkish Journal of Remote Sensing, 2(2), 42-49.
• Mo, Y., Xu, Y., Chen, H., & Zhu, S. (2021). A review of reconstructing remotely sensed land surface temperature under cloudy conditions. Remote Sensing, 13(14), 2838. DOI: 10.3390/rs13142838
• Morsy, S., & Hadı, M. (2022). Impact of land use/land cover on land surface temperature and its relationship with spectral indices in Dakahlia Governorate, Egypt. International Journal of Engineering and Geosciences, 7(3), 272-282. DOI: 10.26833/ijeg.978961
• Oğuz, H., & Zengin, M. (2011). Peyzaj patern metrikleri ve landsat 5 tm uydu görüntüleri kullanılarak arazi örtüsü/arazi kullanımı değişimi analizi (1984-2010): Kahramanmaraş Örneği I. Ulusal Akdeniz Orman ve Çevre Sempozyumu, 26, 854-864.
• Oke, T.R. (1982). The energetic basis of the urban heat island. Quarterly Journal Of The Royal Meteorological Society, 108(455), 1-24.
• Oke, T.R. (1989). The micrometeorology of the urban forest. Philosophical Transactions of the Royal Society of London. B, Biological Sciences, 324(1223), 335-349. DOI: 10.1098/rstb.1989.0051
• Olgun, R., Cheng, C., & Coseo, P. (2024). Nature-based solutions scenario planning for climate change adaptation in arid and semi-arid regions. Land, 13(9), 1464. DOI: 10.3390/land13091464
• Olgun, R., Karakuş, N., Selim, S., Yilmaz, T., Erdoğan, R., Aklıbaşında, M., Dönmez, B., Çakır, M., & Ardahanlıoğlu, Z.R. (2025). Impacts of landscape composition on land surface temperature in expanding desert cities: a case study in Arizona, USA. Land, 14(6), 1274. DOI: 10.3390/land14061274
• Özçelik, A. E., Yuksek, T., Yüksek, F., Verep, B. (2021). Havza ve Arazi Karakteristiklerinin Coğrafi Bilgi Sitemleri (CBS) Yardımıyla Değerlendirilmesi: Pazar Hemşin Deresi Havzası Örneği. Journal of Anatolian Environmental and Animal Sciences, 6(2), 252-260. DOI: 10.35229/jaes.913362
• Özkök, M.K., Tok, E., Gündoğdu, H.M., & Demir, G. (2017). Arazi yüzey sıcaklığı farklılaşmalarının kentsel gelişim ve planlama süreçleri açısından uzaktan algılama verileri ile değerlendirilmesi: Çorlu/Çerkezköy/Ergene/Kapaklı alt bölgesi örneği. Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Dergisi, 5(2), 69-79.
• Rizwan, A.M., Dennis, Y.C.L., & Liu, C. (2008). A review on the generation, determination and mitigation of urban heat ısland. Journal of Environmental Sciences, 20(1), 120-128. DOI: 10.1016/S1001-0742(08)60019-4
• Sarı, C., & Çakır, G. (2023). Konyaaltı (Antalya) ilçesi’nde yerleşme adlarının coğrafi özellikleri. Social Science Development Journal, 8 (39), 193-205. DOI: 10.1016/S1001-0742(08)60019-4
• Sarı, C., & Koçak, İ. (2010). Antalya’nın Genel Coğrafya Özellikleri, A. Kerim Atılgan içinde, Dünden Bugüne Antalya I. Cilt. (s. 47-62), Antalya: T.C. Antalya Valiliği İl Kültür Ve Turizm Müdürlüğü Yayınları.
• Selim, S., Eyileten, B., & Karakuş, N. (2023). Investigation of green space cooling potentialon land surface temperature in Antalya city of Turkey. The International Archives of the Photogrammetry Remote Sensing and Spatial Information Sciences, XLVIII-M- 1–2023, 107–114. DOI: 10.5194/isprs-archives- XLVIII-M-1-2023-107-2023
• Sobrino, J. A., Jiménez-Muñoz, J. C., & Paolini, L. (2004). Land surface temperature retrieval from LANDSAT TM 5. Remote Sensing of environment, 90(4), 434-440.
• Song, J., Du, S., Feng, X., & Guo, L. (2014). The relationships between landscape compositions and land surface temperature: Quantifying their resolution sensitivity with spatial regression models. Landscape and Urban Planning, 123, 145-157. DOI: 10.1016/j.landurbplan.2013.11.014
• Sun, Q., Wu, Z., & Tan, J. J. (2012). The relationship between land surface temperature and land use/land cover in Guangzhou, China. Environmental Earth Sciences, 65(6), 1687-1694. DOI: 10.1007/s12665-011-1145-2
• Thapa, R., Bahuguna, V., Negi, P., Rana, P. S., Kataria, P., Rawat, G., Yasir, M., & Sharma, T. (2023). Examining the spatio-temporal relationship between LST, NDVI, NDBI and LULC change of Pachhua dun, Dehradun, Uttarakhand (India). Journal of Geospatial Information Science and Engineering, 6(2), 136-152. DOI: 10.22146/jgise.88002
• Turner, B. L., Lambin, E. F., & Reenberg, A. (2007). The emergence of land change science for global environmental change and sustainability. Proceedings of the National Academy of Sciences, 104(52), 20666- 20671. DOI: 10.1073/pnas.0704119104
• USGS. (2025a). USGS EarthExplorer. Erişim adresi: https://earthexplorer.usgs.gov/
• USGS. (2025b). Using the USGS Landsat Level-1 Data Product. https://www.usgs.gov/core-science- systems/nli/landsat/using-usgs-landsat-level-1-data- productErişim adresi:
• Weng, Q. (2009). Thermal infrared remote sensing for urban climate and environmental studies: Methods, applications, and trends. ISPRS Journal of Photogrammetry and Remote Sensing, 64, 335-344. DOI: 10.1016/j.isprsjprs.2009.03.007
• Zarin, T., & Esraz-Ul-Zannat, M. (2023). Assessing the potential impacts of LULC change on urban air quality in Dhaka city. Ecological Indicators, 154, 110746. DOI: 10.1016/j.ecolind.2023.110746
• Zhang, J., Wang, Y., & Li, Y. (2006). A C++ program for retrieving land surface temperature from the data of Landsat TM/ETM+ band6. Computers & geosciences, 32(10), 1796-1805. DOI: 10.1016/j.cageo.2006.05.001
• Zhou, W., & Cao, F. (2020). Effects of changing spatial extent on the relationship between urban forest patterns and land surface temperature. Ecological Indicators, 109, 1s05778. DOI: 10.1016/j.ecolind.2019.105778