Gıda Sektöründe Çalışanların Salgın Hastalık Farkındalıkları: Çanakkale İli Örneği

Year 2023, Volume: 9 Issue: 4, 952 - 963, 22.12.2023

Orkun Dalyan , Erdal Canpolat , Ömer Faruk Öztürk , Mehmet Pişkin

https://doi.org/10.28979/jarnas.1246775

Abstract

Dinamik ve sürekli büyüyen gıda sektörü personellerinin bireysel hijyen davranışları, gıda güvenliğinin yanı sıra bulaşıcı hastalıkların (özellikle de koronavirüs hastalığı) salgın boyutuna geçmesinde önemlidir. Bu çalışmada, salgın sırasında, gıda sektörü personellerinin sağlık ve gıda güvenliği hakkında bilgi ve tutumları ayrıca bu salgının farkındalığına etki eden hijyen kriterleri incelenmiştir. Çanakkale ilinde gıda sektörü çalışanları ile 01.11.2022–01.12.2022 tarihleri arasında 42 ifadeyi içeren anket çalışması gerçekleştirilmiştir. Olasılıksız örnekleme ile seçilen 124 personelin anket verileri, literatürde konuyla ilgili önceki çalışmalarla karşılaştırılmıştır. Katılımcıların %31,5'i 26-35 yaş aralığındadır. Katılımcıların %48,4'ü lise düzeyinde eğitim seviyesine sahiptir. Katılımcıların %56,5’i sigara kullanmamaktadır. Katılımcıların %73,4’ü hijyen eğitimi almamış, %72,6’sının ise çocuğu yoktur. Araştırma sonuçlarına göre, medeni durum, yaş, eğitim düzeyi, hijyen eğitimi alma ve çocuğu olma değişkenlerinin salgın hastalık farkındalığı ve bireysel hijyen davranışı üzerinde olumlu yönde etkisi olduğu belirlenmiştir. Sağlık ve gıda güvenliği eğitimi ile gıda sektörü personellerinin hijyen tutum ve davranışı için kendi beyanlarına dayalı uygulamalarını iyileştirmek, gıda sektörünün durumunu iyileştirebilir ve toplum sağlığı için bulaşıcı salgın hastalıkları en aza indirebilir. Bu nedenle, politika yapıcıların gıda sektörü işveren ve personelleri için sürekli gıda güvenliği ve bireysel hijyen eğitimi için çevrimiçi bir sistem tasarlamalarına acil bir ihtiyaç vardır.

Keywords

Covid-19, Çanakkale, Gıda Sektörü, Hijyen, Salgın Hastalık

Epidemic Disease Awareness of Employees in the Food Sector: The Example of Çanakkale Province

Abstract

The personal hygiene behaviors of the dynamic and ever-growing food sector personnel are important for food safety, as well as for infectious diseases (especially coronavirus disease) to reach epidemic proportions. In this study, the knowledge, and atti-tudes of the food sector personnel about health and food safety during the epidemic, as well as the hygiene criteria that affect the awareness of this epidemic, were examined. A survey was conducted with food sector employees in Çanakkale between 01.11.2022 and 01.12.2022, including 42 statements. Survey data of 124 personnel selected by improbable sampling were compared with previous studies on the subject in the literature. 31.5% of the participants are between the ages of 26-35. 48.4% of the participants have a high school education level. 56.5% of the participants do not smoke. 73.4% of the participants did not receive hygiene training, and 72.6% did not have children. According to the results of the research, it was determined that the variables of marital status, age, education level, getting hygiene education and having a child had a positive effect on epidemic awareness and individual hygiene behaviour. Improving the health and food safety education and self-declared prac-tices of food industry personnel for hygiene attitudes and behaviour can improve the situation of the food industry and mini-mize communicable epidemics for public health. Therefore, there is an urgent need for policy makers to design an online system for continuing food safety and personal hygiene education for food industry employers and staff.

Keywords

Covid-19, Çanakkale, Food Sector, Hygiene, Epidemic Disease

References

• Angulo, F. J., & Jones, T. F. (2006). Eating in restaurants: A risk factor for foodborne disease? Clinical Infectious Diseases, 43(10), 1324–1328. DOI: https://doi.org/10.1086/508540
• Baier, C., Albrecht, U.-V., Ebadi, E., Vonberg, R.-P., & Schilke, R. (2020). Knowledge about hand hygiene in the Generation Z: A questionnaire-based survey among dental students, trainee nurses, and medical technical assistants in training. American Journal of Infection Control, 48(6), 708–712. DOI: https://doi.org/10.1016/j.ajic.2020.02.002
• Bozeli, E. (2018). Sağlık meslek lisesinde okuyan öğrencilerin hijyen tutum ve davranışları (Yüksek lisans tezi). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi
• Büyükbeşe, T., & Dikbaş, T. (2021). Covid-19 farkındalık ölçeği (COVFÖ) geliştirme çalışması. Abant Sosyal Bilimler Dergisi, 21(2), 21-40. DOI: https://doi.org/10.11616/basbed.vi.858037
• Büyüköztürk, Ş., Çokluk, Ö., & Köklü, N. (2006). Sosyal Bilimler için İstatistik. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık. Erişim adresi: https://www.nadirkitap.com/sosyal-bilimler-icin-istatistik-sener-buyukozturk-omay-cokluk-nilgun-kitap27859067.html
• Çiçek, B., Şahin, H., & Erkal, S. (2021). Covid-19 Salgın Döneminde Bireylerin Kişisel ve Genel Hijyen Davranışlarının İncelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 20(80), 2157-2173. DOI: https://doi.org/10.17755/esosder.855150
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., & Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal Bilimler için çok Değişkenli İstatistik: SPSS ve Lisrel uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık. Erişim adresi: https://depo.pegem.net/9786055885670.pdf
• Dalyan, H., Dalyan, O., Öztürk, Ö. F., & Pişkin, M. (2021). İş sağlığı ve güvenliğinde yüz yüze ve uzaktan eğitim sistemlerinin karşılaştırılması. Karaelmas İş Sağlığı ve Güvenliği Dergisi, 5(3), 219-228. DOI: https://doi.org/10.33720/kisgd.1009459
• Duda‐Chodak, A., Lukasiewicz, M., Zięć, G., Florkiewicz, A., & Filipiak‐Florkiewicz, A. (2020). Covid‐19 pandemic and food: Present knowledge, risks, consumers fears, and safety. Trends in Food Science & Technology, 105, 145–160. DOI: https://doi.org/10.1016/j.tifs.2020.08.020
• Egan, M., Raats, M., Grubb, S., Eves, A., Lumbers, M., Dean, M, & Adams, MR (2007). A review of food safety and food hygiene training studies in the commercial sector. Food Control, 18(10), 1180–1190. DOI: https://doi.org/10.1016/j.foodc ont.2006.08.001
• Eymen, E. (2007). SPSS 15.0 Veri Analiz Yöntemleri. Ankara: İstatistik Merkezi. Erişim adresi: http://yunus.hacettepe.edu.tr/~tonta/courses/spring2009/bby606/SPSS_15.0_ile_Veri_Analizi.pdf
• Feng, Y. (2020). Keep Calm Handle Food Safely: COVID-19 Food Safety İmplications for Extension Educators. ABD: Purdue Extension. Erişim adresi: https://www.extension.purdue.edu/extmedia/FS/FS-37-W.pdf
• Gül, Ş., & Köse, E. Ö. (2020). Lise öğrencilerinin hijyen davranışlarını belirlemeye yönelik bir tutum ölçeği geliştirme çalışması. Asya Öğretim Dergisi, 8(1), 15-31. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1153618
• Hijyen Eğitimi Yönetmeliği. (2013, 05 07). Resmî Gazete (Sayı: 28698). Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=18552&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5
• Kayri, M. (2009). Araştırmalarda gruplar arası farkın belirlenmesine yönelik çoklu karşılaştırma (Post-Hoc) teknikleri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(1), 51-64. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/72000
• Kılıç, S. (2014). Effect Size. Journal of Mood Disorders, 4(1), 44-46. DOI: https://doi.org/10.5455/jmood.20140228012836
• Kingdom GotU (2020). Keeping workers and customers safe during COVID-19 in restaurants, pubs, bars, and takeaway services. United Kingdom. Erişim adresi: https://assets.publishing.service.gov.uk/media/5eb96e8e86650c278b077616/working-safely-during-covid-19-restaurants-pubs-takeaway-services-091120.pdf
• Kline, P. (1994). An Easy Guide to Factor Analysis. New York: Routledge. Erişim adresi: https://www.routledge.com/An-Easy-Guide-to-Factor-Analysis/Kline/p/book/9780415094900
• Nurudeen, A., & Toyin, A. (2020). Knowledge of personal hygiene among undergraduates. Journal of Health Education, 5(2), 66-71. DOI: https://doi.org/10.15294/jhe.v5i2.38383
• Olaimat, A. N., Shahbaz, H. M., Fatima, N., Munir, S., & Holley, R. A. (2020). Food Safety during and after the era of the COVID-19 pandemic. Frontiers in Microbiology, 11, 1854. DOI: https://doi.org/10.3389/fmicb.2020.01854
• Özşahin, F., & Arıbaş, A. N. (2021). Covid-19’a yönelik tutum ve davranışların değerlendirilmesi ve bir uygulama. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 7(2), 3911-401. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1947834
• Rahimi, Z., Shirali, GA, Araban, M., Mohammadi, MJ, & Cheraghian, B. (2021). Mask use among pedestrians during the Covid-19 pandemic in Southwest Iran: an observational study on 10,440 people. BMC Public Health, 21(1), 133. DOI: https://doi.org/10.1186/s12889-020-10152-2
• Soon, J. M., Baines, R., & Seaman, P. (2012). Meta-analysis of food safety training on hand hygiene knowledge and attitudes among food handlers. Journal of Food Protection, 75(4), 793–804. DOI: https://doi.org/10.4315/0362-028X.JFP-11-502
• Şimşek, M., & Şen, M. A. (2020). Mutfak Çalışanlarının İş Motivasyonu ve Hijyen Davranışı Üzerine Bir Çalışma. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 8(4), 3039-3051. DOI: https://doi.org/10.21325/jotags.2020.750
• Tang, C.S. and Wong, C.Y. (2004). Factors influencing the wearing of facemasks to prevent the severe acute respiratory syndrome among adult Chinese in Hong Kong. Preventive Medicine, 39(6), 1187-1193. DOI: https://doi.org/10.1016/j.ypmed.2004.04.032
• Tang, J., Li, Y., Eames, I., Chan, P., & Ridgway, G. (2006). Factors involved in the aerosol transmission of infection and control of ventilation in healthcare premises. Journal of Hospital Infection, 64(2), 100–114. DOI: https://doi.org/10.1016/j.jhin.2006.05.022
• Taşkıran, N., Khorshid, L., & Sarı, D. (2019). Üniversite Öğrencilerinin Hijyen Davranışlarının Karşılaştırılması. Sağlık ve Toplum Dergisi, 29(2), 65-78. Erişim adresi: https://ssyv.org.tr/wp-content/uploads/2019/09/9-%C3%9Cniversite-%C3%96%C4%9Frencilerinin-Hijyen-Davran%C4%B1%C5%9Flar%C4%B1n%C4%B1n-Kar%C5%9F%C4%B1la%C5%9Ft%C4%B1r%C4%B1lmas%C4%B1.pdf
• Tosun, Ş. Y., Doğruyol, H., Erkan, N., Köse Reis, İ., & Doğruyol Aladak, K. B. (2022). Kovid-19 Sürecinde Balık Restoranlarının Gıda Güvenliği Düzeyinin Değerlendirilmesi: Sarıyer/İstanbul Örneği. Aydın Gastronomy, 6(2), 137-153. DOI: https://doi.org/10.17932/IAU.GASTRONOMY.2017.016/gastronomy_v06i1003
• Tümer, A., Aygün, G., & Tuna, M. (2022). 60 Yaş ve üstü bireylerde koronavirüs (Covid-19) farkındalığı ve ilişkili faktörlerin incelenmesi. İzmir Democracy University Health Sciences Journal, 5(2), 304-316. DOI: https://doi.org/10.52538/iduhes.1039571
• Türken, M. ve Köse, Ş. (2020). Covid- 19 Bulaş yolları ve önleme, Tepecik Hastanesi örneği. Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi Dergisi, 30(Ek sayı), 36-42. DOI: https://doi.org/10.5222/terh.2020.02693
• Uğurlu-Kalkan, Y., Durgun, H., Nemutlu, E. ve Kurd, O. (2020). COVID 19 salgını sırasında bireylerin sosyal el yıkama bilgi ve tutumunun değerlendirilmesi: Türkiye örneği. Journal of Contemporary Medicine, 10(4),617-624. DOI: https://doi.org/10.16899/jcm.745349
• WHO. (2020). COVID‐19 and Food Safety: Guidance for Food Businesses: interim guidance. Erişim adresi: https://www.who.int/publications/i/item/covid-19-and-food-safety-guidance-for-food-businesses
• Yıldırım, E. (2014). Konaklama işletmelerinde mutfak ve servis personelinin iş tatmini ile kişisel hijyen bilgi ve uygulamaları (Yüksek lisans tezi). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi
• Yıldız, S. (2011). Sosyal bilimlerde örnekleme sorunu: Nicel ve nitel paradigmalardan örnekleme ku-ramına bütüncül bir bakış. Kesit Akademi Dergisi, 3(11), 421-442. DOI: https://doi.org/10.18020/kesit.1279
• Yücel, A. (2000). İşletme Hijyeni (Düzeltilmiş 4. bs.). Bursa: Uludağ Üniversitesi Basımevi. Erişim adresi: https://www.nadirkitap.com/isletme-hijyeni-ahmet-yucel-kitap11233744.html