Bir Askeri Uçak Türü Olarak Savaş Uçaklarının Dünü, Bugünü ve Geleceği Türkiye Örneği

Year 2023, Volume: 3/4 Issue: 2/1, 1 - 25, 31.08.2023

Ümit Cevher

https://doi.org/10.52995/jass.1268842

Abstract

Savunma bir ülkenin en önemli güvenlik sağlayıcısı olup, savunma alanındaki güç ülkenin milli gücünü önemli ölçüde etkilemektedir. Bu nedenle egemenliğine önem veren ülkeler için savunma alanında güç kazanmak bir gerekliliktir. Geleneksel savunma anlayışı kara, hava ve deniz savunması olarak üç gruba ayrılmaktadır. Modern dünyada gelişen teknolojiye bağlı olarak ayrıca siber güç ve uzay gücüne dayalı savunma anlayışı da ortaya çıkmıştır. Hava savunmasında birçok araç kullanılmaktadır. Bu araçlar arasında bilhassa savaş uçakları savunma ve tehdidin bertaraf edilmesi noktasında önemli araçlardır. Türkiye hava savunması konusunda Osmanlı Devleti’nin son döneminde ciddi adımlar atmış, ancak Cumhuriyet sonrası dönemde adımlarını hızlandırarak askeri atılımlar yapabilmiştir. Savaş uçaklarının çoğunluğu ithal uçaklar olsa da yerli ve milli üretim konusunda da ciddi adımlar atılması Türk askeri havacılığının gelişeceğinin bir göstergesidir. Bu makale çalışmasındaki amaç, askeri havacılık alanında kullanılan araçlardan savaş uçakları konusu ele alarak, tarihsel bir perspektifte savaş uçaklarının dünü, bugünü ve geleceğinin değerlendirilmesidir. Literatür taraması yöntemiyle hazırlanan bu çalışma konuyla ilgili kitap, makale, tez ve daha birçok güncel kaynağın da taranarak değerlendirilmesi ve yorumlanmasıyla birlikte konuya ışık tutmuştur.

Keywords

Askeri Uçak, Havacılık, Havacılık Tarihi, Savaş Uçakları, Türk Havacılığı.

References

• Akkutay, B.L. (2017). Uluslararası Hukukta Sivil ve Devlet Hava Aracı Ayrımı. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 31(1), 315-348.
• Babacan, B. (2022). Yeni Nesil Muharip Uçak Tasarım Kriterleri ve Mevcut Uçak Karşılaştırmaları. (Yayımlanmamış Bitirme Projesi). İstanbul Teknik Üniversitesi/Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi, İstanbul.
• Baran, T. (2018). Türkiye’de Savunma Sanayi Sektörünün İncelenmesi ve Savunma İhtiyaçlarının Ekonomi Üzerindeki Etkilerinin Değerlendirilmesi. Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 4(2), 58-81.
• Birer, G.C. (2021). Yeni Nesil Savaş Uçakları. Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu Popüler Bilim Yayınları. 3 Mart 2023 tarihinde https://services.tubitak.gov.tr/edergi/yazi.pdf;jsessionid=cmhklIUw9xvUquUXIsi5rnTb?dergiKodu =4&cilt=54&sayi=1107&sayfa=58&yaziid=45747 adresinden alındı.
• BBC (2021, Kasım 12). F-35 ve F-16: Türkiye'nin envanterinde hangi savaş uçakları var, F-35 programından çıkarılması Hava Kuvvetleri’ni nasıl etkiler? 3 Mart 2023 tarihinde https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-59255768 adresinden alındı.
• Boztaş, A. (2020). Uluslararası Güç Konseptinin Dönüşümü: Askerî Güç = Siber Akıllı Güç. Türk Asya stratejik Araştırmalar Merkezi, 663-671.
• Callander, B.D. (2002). The Jet Generations. Air Force Magazine, 68-73.
• Committee. (2020). The Evolution of the Early Air Force. 1 Mart 2023 tarihinde https://www.beaufort.k12.nc.us/site/handlers/filedownload.ashx?moduleinstanceid=584&dataid=63 4&FileName=as100-ch03-l03-p160-191.pdf adresinden alındı.
• Defense News. (2022). Top 100 For 2022. 1 Mart 2023 tarihinde https://people.defensenews.com/top-100/ adresinden alındı.
• Defence Turkey (2023). TUSAŞ GM Temel KOTİL: `Biz Burada Ne Mucizevi Bir Şey Yapıyoruz Ne De Basit Bir İş Yapıyoruz! 1 Mart 2023 tarihinde https://www.defenceturkey.com/tr/icerik/tusas-gm-temel-kotil-biz-burada-ne-mucizevi-bir-seyyapiyoruz-ne-de-basit-bir-is-yapiyoruz-5432 adresinden alındı.
• Defence Turkey (2023). Dünyada ve Türkiye F-16 Savaşan Şahinler. 1 Mart 2023 tarihinde https://www.defenceturkey.com/files/content/5ee0e134c3e48.pdf adresinden alındı.
• Dimitriadis, G. (2017). Fighter Aircraft Design. 1 Mart 2023 tarihinde http://www.ltascm3.ulg.ac.be/AERO0023-1/ConceptionAeroFighter.pdf adresinden alındı.
• Erdemli, M.G. (2011). Dünden Bugüne Türk Havacılık Tarihi ve Eskişehir. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Osmangazi Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Ermiş, U. (2021). F-35 Programı ve Türk Hava Kuvvetlerinin Geleceği. Uluslararası Kriz ve Siyaset Araştırmaları Dergisi, 5(2), 458-498.
• Erşahin, N.E. (2009). Savaş Uçağı Geliştirme Programlarını Olumsuz Etkileyen Faktörlerin Önem Derecelerinin Belirlenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Başkent Üniversitesi/Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara
• Fighter World Aviation Museum (2023). Five Generations of Jets, 1 Mart 2023 tarihinde https://www.fighterworld.com.au/az-of-fighter-aircraft/five-generations-of-jets adresinden alındı.
• Güngör, M. (2019). Cumhuriyet’in Kuruluşundan Bugüne Yerli Uçak Üretimi ve Havayolu Taşımacılığı. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Helvacıoğlu, E. (2019). Uçan İlk Türkler. Bilim ve Gelecek Dergisi. 28 Şubat 2023 tarihinde https://bilimvegelecek.com.tr/index.php/2019/05/18/ucan-ilk-turkler/ adresinden alındı.
• Hollings, A. (2020). What Sets a '5th-Generation' Fighter Jet Apart From a '4th-Generation' Fighter Jet. 28 Şubat 2023 tarihinde https://www.businessinsider.com/differences-between-fifth-andfourth-generation-fighter-jets-2020-4 adresinden alındı.
• Karakoç, E. & Yılmaz, B. (2020). Askeri Güç ve Teknolojik Dönüşüm. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13(72), 229-241.
• Karakuş, G. & Gönen, İ. (2022). Askeri Alanda Endüstri 4.0 Uygulamaları. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, 43(1), 104-109.
• Kasapoğlu, C. (2019). Askeri Havacılık Trendleri Nasıl Bir Gelecek Gösteriyor? 28 Şubat 2023 tarihinde https://edam.org.tr/askeri-havacilik-trendleri-nasil-bir-gelecek-gosteriyor/ adresinden alındı.
• Kolektif. (2020). Havacılık 2050. Ankara: Nobel Akademik Yayınları.
• Meteksan. (2019). Meteksan Savunma, Özgün ve Yenilikçi Çözümleri ile Milli Muharip Uçak’a Katkı Vermeye Hazır. 28 Şubat 2023 tarihinde https://www.meteksan.com/files/makaleler/msi_mmu_makalesi_2019_1553004089.pdf adresinden alındı.
• Military Factory. (2023). 2nd Generation Fighter Aircraft. 28 Şubat 2023 tarihinde https://www.militaryfactory.com/aircraft/2nd-generation-fighter-aircraft adresinden alındı.
• Morgenthau, H. (1985). Politics Among Nations: The Struggle For Peace And Power. New York: Knopf.
• Pehlivanoğlu, V. (2020). Aircraft Design. 28 Şubat 2023 tarihinde https://ae.ieu.edu.tr/documents/ae_405.pdf adresinden alındı.
• Rafferty, J.P. (2020). 11 of the World’s Most Famous Warplanes. 28 Şubat 2023 tarihinde https://www.britannica.com/list/11-of-the-worlds-most-famous-warplanes adresinden alındı.
• Roblin, S. (2019). 6th Generation Fighters Are Coming (And Everything Else Will Be Obsolete), The National Interest. 28 Şubat 2023 tarihinde https://nationalinterest.org/blog/buzz/6th-generation-fighters-are-coming-and-everything-else-willbe-obsolete-56082 adresinden alındı.
• Savunma Sanayi – ST. (2022). Türk Savunma Sanayinin 2022 Yılı İhracat Şampiyonları. 28 Şubat 2023 tarihinde https://www.savunmasanayist.com/turk-savunma-sanayinin-2022-yili-ihracatsampiyonlari/ adresinden alındı.
• Sputnik. (2023). TUSAŞ talip oldu: ABD’den istenen F-16’lar Türkiye’de üretilebilir mi? 5 Mart 2023 tarihinde https://sputniknews.com.tr/20230112/tusas-talip-oldu-abdden-istenen-f-16larturkiyede-uretilebilir-mi-1065675469.html adresinden alındı.
• STM Teknolojik Düşünce Merkezi. (2019). Savaş Uçakları ve Askeri İnsansız Hava Araçlarının Geleceği. STM, Ankara.
• Şen, M. & Dalcalı, A. & Temurtaş, F. (2020). Havacılık Endüstrisinde Kullanılan Teknolojilerin Dünü, Bugünü ve Gelecek Eğilimleri. Bandırma On Yedi Eylül Üniversitesi Dergisi, 3(2), 158-167.
• Taşkesen, G. (2006). Türk Havacılık Tarihine Eleştirel Yaklaşım. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İnönü Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
• Tatar, C. (2018). Türk Havacılık Tarihi (1909-1954) Milli Mücadele Dönemi Öncesi ve Sonrası Türk Havacılığı. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
• Tuna, E. (2010). Türkiye İktisadi Kalkınma Sürecinde Girişimci Örneği: Nuri Demirağ. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• TUSAS. (2023). Milli Muharip Uçak (MMU). 28 Şubat 2023 tarihinde https://www.tusas.com/urunler/yeni-projeler/ozgun/mmu adresinden alındı.
• Yalçın, O. (2008). Türk Hava Harp Sanayi Tarihi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara
• Yalçın, O. (2010). Türk Devleti’nin Uçak Fabrikası Kurma Mücadelesinde İlk Girişim: Tayyare ve Motor Türk Anonim Şirketi (TOMTAŞ) ve Kayseri Uçak Fabrikası. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 26(1), 561-588.