Üniversite Öğrencilerinin Cinsiyet ve Toplumsal Cinsiyet Rollerine Göre Bağlanma Biçimlerinin İncelenmesi

Year 2016, , 103 - 125, 21.04.2016

Öner Çelikkaleli , Raşit Avcı

https://doi.org/10.18009/jcer.02509

Cited By: 11

Abstract

Bu çalışmanın amacı, üniversite öğrencilerinin cinsiyet ve cinsiyet rollerine göre bağlanma stillerinin farklılaşıp farklılaşmadığını incelemektir. Bu amaçla, üniversite öğrenimlerine devam eden 281’i kadın, 164’ü erkek, toplam 445 öğrenciden (Ort.=23.75; Ss=3.59) veri toplanmıştır. Veri toplamak amacıyla Bem Cinsiyet Rolleri Envanteri ve Yakın İlişkilerde Yaşantılar Envanteri kullanılmıştır. Verilerin analizinde, betimsel istatistikler ve kay-kare analizinden yararlanılmıştır. Araştırmadan elde edilen ilk bulguya göre, üniversite öğrencilerinin bağlanma stilleri biyolojik cinsiyete göre farklılaşmamaktadır. İkinci olarak, üniversite öğrencilerinin bağlanma stilleri toplumsal cinsiyet rollerine göre anlamlı bir biçimde farklılaşmaktadır. Buna göre, kadınsı cinsiyet rolüne sahip olanlar daha çok korkulu; erkeksiler hem güvenli hem de korkulu ve androjenler güvenli bağlanma biçimine sahiptiler. Son olarak, cinsiyet/toplumsal cinsiyet rolleri ortak etkisine göre öğrencilerin bağlanma stilleri anlamlı bir biçimde farklılaşmaktadır. Buna göre, biyolojik olarak kadın/erkek cinsiyetine sahip olan kadınsı ve erkeksiler daha çok güvenli ve korkulu; biyolojik olarak kadın ve erkek olup cinsiyet rolü androjen olanlar ise güvenli bağlanma biçimi geliştirmektedirler. Bulgular literatür ışığında tartışılmış ve yorumlanmıştır.

Anahtar kelimeler: Cinsiyet, cinsiyet rolü, bağlanma stili

Keywords

Anahtar bağlanma stili Kelimeler: Cinsiyet, cinsiyet rolü

References

• Akdoğan, R. (2007). “Farklı Cinsiyet Rollerine Sahip Üniversite Öğrencilerinin Öfke Yaşama Biçimleri ve Utangaçlık Düzeylerinin İncelenesi.” Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Alonso–Arbiol, I., Shaver, P. R., ve Yárnoz, S. (2002). Insecure Attachment, Gender Roles, and
• İnterpersonal Dependency in the Basque Country. Personal Relationships, 9(4), 479-490.
• Arıcı, F. (2011). “Üniversite Öğrencilerinde Toplumsal Cinsiyet Rollerine İlişkin Algılar ve Psikolojik İyi Oluş.” Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Arsel, C. O. (2010). “İntihar Olasılığı ve Cinsiyet, İletişim Becerileri, Cinsiyet Rolleri, Sosyal Destek Ve Umutsuzluk Açısından Bir Değerlendirme.” Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Arslan, E., Arslan, C., ve Ari, R. (2012). An Investigation of Interpersonal Problem Solving Approaches with Respect to Attachment Styles. Educational Sciences: Theory and Practice, 12(1), 15-23.
• Arslangirey, N. (2013). “Üniversite Öğrencilerinde Beden İmajının Yordayıcıları Olarak Bağlanma Stilleri ve Toplumsal Cinsiyet Rolleri.” Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Aslan, A. (1991) “Farklı Cinsiyet Rollerinin Bireylerin Uyum Düzeylerine Etkisi.” Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Hacettepe Üniversitesi. Ankara.
• Atkinson, R. L., Etkinson, R. C. ve Hilgard, E. (1995). Psikolojiye giriş (I. Cilt). (Çev. K. Atakay, M. Atakay ve A. Yavuz). İstanbul: Sosyal Yayınlar.
• Aydın B. ve Kavuncu, A. N. (1991). Farklı Sosyo-Ekonomik Düzeylerdeki Lise Öğrencilerinde Cinsiyet Rollerinin Araştırılması, Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 1 (2), 23–39.
• Bartholomew, K. ve Horowitz, L. (1991). Attachment Styles Among Young Adults: A Test of a Four Category Model. Journal of Personality and Social Psychology, 61, 226-241.
• Bem, S. L. (1974). The Measurement of Psychological Androgyny. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 42, 155-162.
• Bem, S. L. (1981). Gender Schema Theory: A Cognitive Account of Sex Typing. Psychological Review, 88(4), 354.
• Bem, S. L. (1984). Androgyny and gender schema theory: A conceptual and empirical integration. In T. B. Sonderegger (Ed.), Psychology and gender: Nebraska Symposium on Motivation, Nebraska: University of Nebraska Press.
• Bowlby, J. (1980). Attachment and loss: Sadness and depression. New York: Basic Books.
• Brennan, K. A., Clarck, C. L. Shaver, P. R. (1998). Self-Report Measurement of Adult Attachment: An Integrative Overview. J . A. Simpson., W. S. Rholes (Eds.), Attachment Theory and Close Relationships (s.46-76) Newyork: Guilford Press.
• Brennan, K. A., Shaver, P. R., & Tobey, A. E. (1991). Attachment Styles, Gender and Parental Problem Drinking. Journal of Social and Personal Relationships, 8(4), 451-466.
• Bugaj, T. J., Müksch, C., Ehrenthal, J. C., Köhl-Hackert, N., Schauenburg, H., Huber, J. ve Nikendei, C. (2016). Stress in Medical Students: A Cross-Sectional Study on the Relevance of Attachment Style and Structural Integration. Psychotherapie, Psychosomatik, Medizinische Psychologie, 66 (2), 88.
• Büyüköztürk, Ş., Çokluk-Bökeoğlu, Ö. ve Köklü, N. (2008). Sosyal Bilimler için İstatistik (4.Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2010). Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Pegem Yayınları.
• Celenk, O., Vijver, F. J. R. ve Goodwin, R. (2011) Relationship satisfaction among Turkish and British adults. International Journal Of Intercultural Relations, 35, 628-640.
• Damarlı, Ö. (1995). “Ergenlerde Toplumsal Cinsiyet Rolleri, Bağlanma Stilleri ve Benlik Kavramı Arasındaki İlişki.” Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Donaghue, N. ve Fallon, B. J. (2003). Gender-Role Self-Stereotyping and The Relationship Between Equity And Satisfaction in Close Relationships. Sex Roles, 48, 217-230.
• Dökmen, Z. Y. (2004). Toplumsal Cinsiyet (ikinci baskı), İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Dökmen, Z. Y. (1991). Bem Cinsiyet Rolü Envanteri’nin Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 35(1), 81-89.
• Dökmen, Z. Y. (1999). Bem Cinsiyet Rolü Envanteri Kadınsılık ve Erkeksilik Ölçekleri Türkçe Formunun Psikometrik Özellikleri, Kriz Dergisi, 7(1), 27-40.
• Dökmen, Z. Y. (2000). Kendi Cinsiyetindekilere ve Diğer Cinsiyettekilere İlişkin Algı, Cinsiyet Rolleri Ve Depresyon İlişkileri, Kriz Dergisi, 9(1), 9-19.
• Dökmen, Z. Y. (2014). Toplumsal Cinsiyet, Sosyal Psikolojik Açıklamalar, İstanbul: Remzi Kitapevi (5. Baskı).
• Erözkan, A. (2004). Lise Öğrencilerinin Bağlanma Stilleri ve Yalnızlık Düzeylerinin Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(2).
• Erözkan, A. (2011). Üniversite Öğrencilerinin Bağlanma Stilleri ve Karar Stratejileri, Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 2(3), 60-74.
• Feeney, J. A., ve Noller, P. (1990). Attachment Style as a Predictor of Adult Romantic Relationships. Journal of personality and Social Psychology, 58(2), 281.
• Gerring, R. J. ve Zimbardo, P. G. (2012). Psikoloji ve yaşam-psikolojiye giriş. (Çeviren: Gamze Şart). Ankara: Nobel Yayın.
• Guzman, R. C. (1996), Attitudes toward tradional versus egalitarian gender roles in dual- earner marriages and their effect on marital satisfaction. Unpublished Master’s Thesis, California State University, Long Beach.
• Gündüz, B. (2013). Bağlanma Stilleri, Akılcı Olmayan İnançlar ve Psikolojik Belirtilerin Bilişsel Esnekliği Yordamadaki Katkıları, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(4), 2071-2085.
• Haigler, V. F., Day, H. D. ve Marshall, D. D. (1995). Parental Attachment and Gender-Role İdentity. Sex Roles. 33(3/4), 203-220.
• Hazan, C., ve Zeifman, D. (1999). Pair bonds as attachments: Evaluating the evidence. In J. Cassidy & P. R. Shaver (Eds.), Handbook of attachment: Theory, research, and clinical applications (pp. 336-354). New York: Guilford.
• Hendrick, J. ve Stange, T. (1991). Do Actions Speak Louder Than Words? An Effect of the Functional Use of Language on Dominant Sex Role Behavior in Boys and Girls. Early Childhood Research Quarterly, 6(4), 565–576.
• Hill, R. H. (1991). Levels of masculinity and feminity and the resolution of Erikson’s psychosocial crises as it relates to marital satisfaction. Unpublished doctoral dissertation. University of Houston, Houston.
• Holmes, M. G. (1982). Sex roles and marital satisfaction. Unpublished doctoral disertation. Brigham Young University. England.
• İlhan, T. (2012). Üniversite Öğrencilerinde Yalnızlık: Cinsiyet Rolleri ve Bağlanma Stillerinin Yalnızlığı Yordama Güçleri. Educational Sciences: Theory & Practice, 12(4), 2377-2396.
• İmamoğlu, S. (2003). “Öğretmen Adaylarının Öfke ve Öfke İfade Tarzları ile Bağlanma Stilleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi.” Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• İnelmen, K. V. Ö. (1996). “Relationship of Sex Role Orentation to Two Measures of Self Esteem.” Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul.
• Karaırmak, O., ve Duran, N. O. (2005). Üniversite öğrencilerinin bağlanma stilleri ve çatışma çözme davranışları üzerine bir çalışma. VIII. Ulusal Psikolojik Danısma ve Rehberlik Kongresi Bildiri Ozetleri Kitapcığı, 178.
• Kaya, B. (2010). “Yatılı İlköğretim Bölge Okulu II. Kademe Öğrencilerinin Bağlanma Stillerinin İncelenmesi.” Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İnönü Üniversitesi, Malatya.
• Kirkpatrick, L. A., ve Davis, K. E. (1994). Attachment Style, Gender, and Relationship Stability: A Longitudinal Analysis. Journal of personality and social psychology, 66(3), 502.
• Kurdek, L.A. ve Schmitt, J. P., (1986). İnteraction of Sex Role Self-Concept With Relationship Quality and Relationship Beliefs in Married, Heterosexual Cohabiting Gay And Lesbian Couples, Journal of Personality and Social Psychology, 51(2), 315-370.
• Lewis, J.M. (2005). “Sex Differences in Gender Role Attitudes.” Unpublished senior honors thesis, The Ohio State University, Ohio.
• Mikulincer, M. (1998). Adult Attachment Style and İndividual Differences in Functional Versus Dysfunctional Experiences Of Anger, Journal of personality and social psychology, 74(2), 513.
• Mikulincer, M., Florian, V., ve Weller, A. (1993). Attachment Styles, Coping Strategies, and Posttraumatic Psychological Distress: The İmpact of the Gulf War in Israel, Journal of personality and social psychology, 64(5), 817.
• Morsünbül, Ü. (2014). İnternet Bağımlılığının Bağlanma Stilleri, Kişilik Özellikleri, Yalnızlık Ve Yaşam Doyumu İle İlişkisi, International Journal of Human Sciences, 11(1), 357-372.
• Odacı, H., ve Çıkrıkçı, Ö. (2014). Problematic internet use in terms of gender, attachment styles and subjective well-being in university students. Computers in Human Behavior, 32, 61-66.
• Osborne, T. L. (2004). “Male Gender Role Conflict And Percieved Social Support: Predicting Help Seeking İn College Men.” Unpublished master's thesis, University of Missouri, St. Louis.
• Özen, D. S. (2003). Ergenlerde Ebeveyne Bağlanma Tarzının Sosyal Cinsiyet Rolü ve Arkadaşa Bağlanma Tarzı Üzerindeki Etkisi, 3P Dergisi, 11(4), 303–309.
• Powers, S. I., Pietromonaco, P. R., Gunlicks, M., ve Sayer, A. (2006). Dating Couples' Attachment Styles and Patterns of Cortisol Reactivity and Recovery in Response to a Relationship Conflict, Journal of Personality and Social Psychology, 90(4), 613.
• Rice, F. P. (1996). Intimate relationships, marriages and families. California: Mayfield Publishing.
• Rusbult, C. E., Zembrodt, I. M. & Gunn, L. K. (1982). Exit, Voice, Loyalty, and Neglect: Responses to Dissatisfaction in Romantic Involvements. Journal of Personality and Social Psychology, 43, 1230 - 1242.
• Santrock, J. W. (2012). Ergenlik. (Çeviri Editörü: M. Siyez). Ankara: Nobel Yayınevi.
• Schoppe‐Sullivan, S. J., Diener, M. L., Mangelsdorf, S. C., Brown, G. L., McHale, J. L., ve Frosch, C. A. (2006). Attachment and sensitivity in family context: The roles of parent and infant gender. Infant and Child Development,15(4), 367-385.
• Shi, L. (2003). The Association Between Adult Attachment Styles and Conflict Resolution in Romantic Relationships, American Journal of Family Therapy, 31(3), 143-157.
• Simpson, J. A. (1990). Influence of Attachment Styles on Romantic Relationships, Journal of Personality and Social Psychology, 59(5), 971.
• Sockalingam, S., Blank, D., Al Jarad, A., Alosaimi, F., Hirschfield, G., ve Abbey, S. E. (2013). The Role of Attachment Style and Depression in Patients with Hepatitis C, Journal of Clinical Psychology in Medical Settings, 20(2), 227-233.
• Sümer, N. (2006). Yetişkin Bağlanma Ölçeklerinin Kategoriler ve Boyutlar Düzeyinde Karşılaştırılması, Türk Psikoloji Dergisi 21, 1-24.
• Sümer, N. ve Güngör, D. (1999). Yetişkin Bağlanma Sitilleri Ölçeklerinin Türk Örneklemi Üzerinde Psikometrik Değerlendirmesi ve Kültürlerarası Bir Karşılaştırma. Türk Psikoloji Dergisi, 14, 71-106.
• Terzi, Ş., ve Çankaya, Z. C. (2009). Bağlanma Stillerinin Öznel İyi Olmayı ve Stresle Başa Çıkma Tutumlarını Yordama Gücü, Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(31), 1-11.
• Treinen, J. R. (1992), Gender roles snd relationship satisfaction in heterosexual and homosexual couples. Dissertation the University of Arizona.
• Wolfram, H.J., Mohr, G. ve Borchert, J. (2009). Gender Role Self-Concept, Gender Role Conflict and Well-Being in Male Primary School Teachers, Sex roles, 60, 114-117
• Woodhouse, S., Ayers, S., ve Field, A. P. (2015). The Relationship between Adult Attachment Style and Post-Traumatic Stress Symptoms: A Meta-Analysis, Journal of Anxiety Disorders, 35, 103-117.
• Yılmaz, B. (2007). “Üniversite Öğrencilerinin Kişiler Arası İletişim Becerileri ve Bağlanma Stilleri Arasındaki İlişki.” Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Muğla Üniversitesi, Muğla.