Women’s Acquisition of Political Rights and 1935 Elections in İzmir Press

Year 2025, Volume: 5 Issue: 2, 329 - 347, 30.09.2025

Berrin Bayburt

https://doi.org/10.59534/jcss.1717872

Abstract

Press-publication is one of the most effective tools in forming public opinion as well as delivering news, information, etc. to the society. In this respect, newspapers, magazines, etc. are among the important sources utilised in understanding and interpreting the social dimension of the period or events studied in historical studies. Mustafa Kemal Atatürk, who was aware of the influence and contribution of the press in forming public opinion, gave great importance and priority to the publication of newspapers from the preparatory phase of the National Struggle. As a matter of fact, the most important contribution expected from the press after the National Struggle was to play a positive role in publicising and adopting the reforms. Based on this logical framework, the aim of this study is to examine how the Izmir press approached this process and how it conveyed these developments during the elections of 1935, when women gained the right to vote and be elected in Turkey and exercised this right for the first time. In this direction, the archives of Yeni Asır, Anadolu, Ulusal Birlik and İzmir Postası newspapers, which were among the Izmir newspapers of the period, and news texts on the related developments were analysed. In this context, qualitative descriptive research was conducted to reveal the current perspective of the Izmir press during the process of women's political rights gains. The findings of the study show that the newspapers characterised the acquisition of women's political rights as modernisation and women's attainment of the position they deserved, and that they took an active role in publicising the rallies planned to be held by women beforehand. On the other hand, prior to the 1935 elections, newspapers devoted their front pages to these news items in order to introduce the candidates to the public, the procedures and preparations to be made in the elections and to share the election results. The news in the newspapers analysed within the scope of the research and the way these news were presented indicate that the Izmir press had a constructive style in introducing the reforms to the public and informing the society, and in this respect, it made positive contributions to the adoption of the reforms by the public in the period under consideration.

Keywords

Women , Political Rights , 1935 Elections , İzmir Press.

İzmir Basınında Kadınların Seçme ve Seçilme Hakkını Kazanmaları ve 1935 Seçimleri

Abstract

Basın-yayın, topluma haber, bilgi vb. ulaştırmanın yanı sıra kamuoyu oluşturmada etkili olan araçların başında gelmektedir. Bu bakımdan tarih çalışmalarında incelenen dönemin veya olayların toplumsal boyutunun anlaşılması ve yorumlanmasında, gazete, dergi vb. yayınlar yararlanılan önemli kaynaklar arasında yer almaktadır. Basının kamuoyu oluşturmadaki etkisinin ve katkısının bilincinde olan Mustafa Kemal Atatürk, Milli Mücadele’nin hazırlık safhasından itibaren gazetelerin yayınlanmasına büyük bir önem ve öncelik vermiştir. Nitekim Milli Mücadele sonrasında basından beklenen en önemli katkı inkılapların halka duyurulması ve benimsetilmesinde olumlu bir rol oynamasıdır. Bu mantıksal çerçeveden hareketle gerçekleştirilen bu araştırmanın amacı Türkiye’de kadınların seçme ve seçilme haklarını elde ettikleri tarihlerde ve bu hakkı ilk kez kullandıkları 1935 seçimlerinde İzmir basınının bu sürece nasıl yaklaştığını ve bu gelişmeleri nasıl aktardığını incelemektir. Bu doğrultuda dönemin İzmir gazeteleri arasında yer alan Yeni Asır, Anadolu, Ulusal Birlik ve İzmir Postası gazetelerinin arşivleri ile ilgili gelişmelere yönelik haber metinleri incelenmiştir. Bu kapsamda belirtilen gazete örneklerinden hareketle kadınların siyasal hak kazanımları sürecinde İzmir basınının döneme ilişkin mevcut bakış açısını ortaya koyan nitel betimleyici bir araştırma gerçekleştirilmiştir. Araştırmada elde edilen bulgular incelenen gazetelerin kadınların siyasal haklarını elde etmelerini çağdaşlaşma ve kadınların hak ettiği konuma kavuşmaları olarak nitelendirdiklerini ve kadınların gerçekleştirmeyi planladıkları mitingleri öncesinden kamuoyuna duyurmada aktif bir şekilde rol aldıklarını göstermektedir. Diğer yandan 1935 seçimleri öncesinde adayların halka tanıtılması, seçimlerde yapılacak işlemler ve hazırlıklar ile seçim sonuçlarının paylaşılması hususunda gazetelerin birinci sayfalarını bu haberlere ayırdıkları görülmektedir. Araştırma kapsamında incelenen gazete örneklerindeki haberler ve bu haberlerin veriliş şekli İzmir basınının gerçekleştirilen inkılapların halka tanıtılmasında, toplumun bilgilendirilmesinde yapıcı bir üsluba sahip olduğuna ve bu bakımdan ele alınan dönemde inkılapların halk tarafından benimsenmesi noktasında olumlu katkılarda bulunduğuna işaret etmektedir.

Keywords

Kadın , Siyasal Haklar , 1935 Seçimleri , İzmir Basını.

References

• Akdağ, Ö. (2014). Konya 1935 Genel Seçimi. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (36), 253-279. Akkoyun, T. (1996). Atatürk Devri İzmir Basını ve Kamuoyu Üzerindeki Tesiri. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi. 12(34), 101-124.
• Altındal, Y. (2007). Kadının Siyasal Katılımı Bağlamında Partilerin Kadın Kollarının Sosyolojik Açıdan Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Cunbur, M. (1988). Basın Yayın ve Kitap. Erdem, 5(11), 405-436.
• Doğru, D. (2023). Türkiye’de Kadınların Siyasal Haklarını Kazanması ve Siyasal Temsilde Karşılaşılan Sorunlar. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 72(1), 247-293.
• Doyran, A. (1997). 1934’te Basındaki Tartışmalar Kadınlar Milletvekili Seçilirken. Toplumsal Tarih, (39), 27-34.
• Duruoğlu, S. (2007). Türkiye’de İlk Kadın Milletvekilleri. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Erdem, A. R. (2015). Atatürk’ün Kadına ve Kadın Eğitimine Verdiği Önem. Belgi, 9(1), 1266-1277.
• Gappi, D. (t.y.). İzmir Basınının İlkleri. İzmir Dergisi, (35), www.izmirdergisi.com.
• Güveyi, Ü. (2018). Türkiye’de Seçme ve Seçilme Hakkı Boyutunda Yaşanan Demokratikleşme Sürecinin Kısa Tarihçesi ve Bu Süreçte Kadim Türk Kültürünün Rolü. TBB Dergisi, (137), 37-66.
• Kapdan, M. A. (2019). Türkiye’de Parlamento Seçimleri ve Yasal Çerçevesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kopar, M. (2016). Cumhuriyetin Kuruluş Yıllarında Basın İktidar İlişkisi (1920-1925). CÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 40(1), 117-135.
• Kutlu, H. (2007). Şark İstiklal Mahkemesi’nde 1925-1927 Döneminde Takrir-i Sükun Kanunu’nun Uygulanması. Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
• Mutlu, E., (2008). İletişim Sözlüğü (5. Basım). Ankara: Ayraç Yayınları.
• Nişancı, Ş. & Özdemir, A. (2017). Dünyada Uygulanan Seçim Sistemleri Işığında Türkiye İçin Alternatif Seçim Sistemi Önerileri. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(2), 723-745.
• Olgun, K. (2011). Türkiye’de Cumhuriyetin İlanından 1950’ye Genel Seçim Uygulamaları. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 27(79): 1-36.
• Özer, S. (2013). Kadınlara Seçme ve Seçilme Hakkı Verilmesinin Türk Kamuoyundaki Yansımaları. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 29(85),131-168.
• Özgül, B. (2002). Seçim ve Seçim Sistemleri, Türkiye’deki Seçim Sistemi Uygulamaları ve Bir Model Önerisi. Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Öztürk, V. (1999). Türk Kamuoyunda Kadın ve Kadın Hakları (1029-1935). Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, İstanbul.
• Salman Bolat, B. (2014). 1930 Kadınlara İntihap (Seçme-Seçilme) Hakkı Verilmesine Yönelik Tutumlar. Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, (19), 27-50.
• Sarıkaya, E. (2019). Kadının Siyası Hakları Tarihçesi. Ankara: TAÇESE Yayınları.
• Sezer, A. (1998). Türkiye’deki İlk Kadın Milletvekilleri ve Meclisteki Çalışmaları. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 14(42), 889-905.
• TBMM Zabıt Ceditleri (5 Aralık 1934), 4. Devre, C. 25,
• Tokuroğlu, B. (2003) Tek Parti Dönemi Toplumsal Cinsiyet Anlayışı (1923-1946). Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi (2010). TBMM Albümü (1920-1950). Ankara: TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü Yayınları No: 1.
• Türkiye İstatistik Kurumu (2012). Milletvekili Genel Seçimleri (1923-2011). Ankara: Türkiye İstatistik Kurumu Matbaası.
• Ulusoy, B. (2004). Milli Mücadele, Propaganda, Atatürk ve basın. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (20), 55-64.
• Üçüncü, U. (2016). Türk Basınına Göre İzmir’in Kurtuluşu. The Journal of Academic Social Science Studies, (43), 31-48.
• Ünal, S. (2014). Türk Kadınının Seçme ve Seçilme Hakkını Kazanması ve Basın. Turkish Studies, 9(7), 525-559.
• Yavuz, A. (2022). Türkiye’de Kadın Siyasi Haklarına Genel Bir Bakış. Dicle Üniversitesi Adalet Meslek Yüksekokulu Dicle Adalet Dergisi, 6(2), 67-102.
• Yılmaz, H. (2016). 1923 Yılı Mizah Basınında Kadınların Seçme-Seçilme Hakkı ve Kadınlar Halk Fırkası. Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, (59), 263-296.