Diplomasideki COVID-19 Etkisi ve Uluslararası Sistemin Değişimi Üzerine Tartışma: Yapısal Realist Bir Analiz

Year 2020, Volume: 2 Issue: 2, 25 - 45, 30.12.2020

Baybars Öğün

Abstract

2020 yılının başında küresel bir salgın haline gelen COVID-19 hastalığının insanlar, toplumlar, devletler,
devletlerarası ilişkiler ve diplomasi üzerindeki etkilerinden yola çıkılarak, uluslararası sistemin değişimine veya
değişim potansiyeline sıklıkla vurgu yapılmaktadır. Uluslararası sistemin yapısı değişmekte midir? Bir değişim
gözlemlenmekteyse, bu değişim sistemik mi yoksa sistemi içi olarak mı ele alınmalıdır? Sistemdeki birincil
aktörler olan devletlerin statülerinde bir değişim yaşanmakta mıdır? Diplomasinin yöntemleri değişse de
mahiyeti değişmekte midir? Bu soruların merkezinde, devletlerarası diplomatik ilişkilerin doğasının küresel
salgından ne yönde etkilendiği değerlendirilecek ve uluslararası politik sistemin yapısının değişip değişmediği
tartışılacaktır. İnsanların ve toplumların gündelik yaşam alışkanlıklarında, çalışma koşullarında, sürdürülebilir
kalkınma programlarının uygulanmasında ve pek çok alanda kısıtlamalar ve sorunlar ortaya çıkmaktadır. Ancak
hem sistem düzeyinde uluslararası politik sistemin yapısında hem de birim düzeyinde diplomasinin doğasında
bir değişim gerçekleşmemektedir. Kamu diplomasisinin kapsamında ‘korona diplomasisi’ gibi yeni
uygulamalar geliştirilse de bu tür yenilikler, sistem düzeyinde yapısal bir kırılmayı temsil etmekten uzaktırlar.
Ayrıca pandemi sürecinde devletlerin kendi sınırları içindeki belirleyici pozisyonları da güçlenmektedir. Bu
çalışmada Yapısal Realizmin sistemik ve sistem içi değişimleri ele alış biçimi ortaya konularak, pandeminin
uluslararası politika ve dış politika analizlerinde ne şekilde değerlendirilmesi gerektiği tartışılacaktır.

Keywords

Sistem, Yapı, Değişim, COVİD-19, Devlet, Diplomasi

References

• AB Ülkelerinde Ekonomik Destek Paketleri Neleri İçeriyor?, (2020). İktisadi Kalkınma Vakfı. Erişim 11 Kasım 2020. https://www.ikv.org.tr/images/files/AB%20%C3%9CLKELER%C4%B0NDE%20EKONOM%C4%B0K%20 DESTEK%20PAKETLER%C4%B0%20NELER%C4%B0%20%C4%B0%C3%87ER%C4%B0YOR.docx.p df
• ABD'de iki trilyon dolarlık paket Senato'dan geçti, (26.03.2020). Deutsche Welle. Erişim 13 Ekim 2020. https://www.dw.com/tr/abdde-iki-trilyon-dolarl%C4%B1k-paket-senatodan-ge%C3%A7ti/a-52922492
• Abdulrazaq, T., (22.06.2020). Can Sisi win Haftar’s war in Libya? Not likely, TRT World. Erişim 28 Eylül 2020. https://www.trtworld.com/opinion/can-sisi-win-haftar-s-war-in-libya-not-likely-37482
• Abuşoğlu, M. Ç. (18.8.2020). Covid-19 Sonrası Uluslararası Sistem Senaryoları, 21. Yüzyıl Türkiye Enstitüsü. Erişim 20 Ekim 2020. https://21yyte.org/tr/koronavirus-salgini/covid-19-sonrasi-uluslararasi-sistemsenaryolari
• Al-Khalidi, S., (05.10.2020). Syria's Assad says Russian bases in his country keep balance of power in region, Reuters. Erişim Tarihi 25 Ekim 2020. https://www.reuters.com/article/us-syria-crisis-assad-russiaidUSKBN26Q033
• Armenia-Azerbaijan: Why did Nagorno-Karabakh spark a conflict?, (12.11.2020). BBC. Erişim 14 Kasım 2020. https://www.bbc.com/news/world-europe-54324772
• Berberakis, S., (03.09.2020). Yunan adaları niçin silahlandırıldı? Ege’de aidiyeti belli olmayan adalar var mı?, Euronews. Erişim 19 Eylül 2020. https://tr.euronews.com/2020/09/03/ege-anlasmazliklar-yunan-adalar-nicinsilahlandirildi-gri-alanda-kalan-adalar-var-mi
• Bilgiç, A., (17.05.2020). Emekli büyükelçi Bilgiç euronews için yazdı: Doğu Akdeniz’de yalnızlıktan kurtulmalıyız, Euronews. Erişim 26 Ekim 2020. https://tr.euronews.com/2020/05/17/emekli-buyukelci-bilgiceuronews-icin-yazd-dogu-akdeniz-de-yaln-zl-ktan-kurtulmal-y-z
• Birdal, M. S., (24.06.2020). Orta büyüklükte güçler ve pandemi: Hegemonya çöküyor mu?, Evrensel. Erişim 11 Ekim 2020. https://www.evrensel.net/yazi/86608/orta-buyuklukte-gucler-ve-pandemi-hegemonya-cokuyormu
• Bishara, M., (31.08.2020). The UAE and Israel: A dangerous liaison, Aljazeera. Erişim 30 Eylül 2020. https://www.aljazeera.com/opinions/2020/8/31/the-uae-and-israel-a-dangerous-liaison/
• Bone, R.M., Cinotto, F., (02.11.2020). China’s Multifaceted COVID-19 Diplomacy Across Africa, The Diplomat. Erişim 4 Kasım 2020. https://thediplomat.com/2020/11/chinas-multifaceted-covid-19-diplomacyacross-africa/
• Buzan, B. and Gonzalez-Pelaez, A. (Eds.). (2009). International Society and the Middle East: English School Theory at the Regional Level, New York: Palgrave Macmillan.
• Çin’den Avrupa’da "maske diplomasisi", (14.04.2020). Deutsche Welle. Erişim 10 Ekim 2020. https://www.dw.com/tr/%C3%A7inden-avrupada-maske-diplomasisi/a-53126518
• Cook, S.A., (17.08.2020). What’s Behind the New Israel-UAE Peace Deal?, CFR. Erişim 12 Ekim 2020. https://www.cfr.org/in-brief/whats-behind-new-israel-uae-peace-deal
• Doğu Akdeniz'de üçlü ittifak gerilimi, (22.10.2020). Deutsche Welle. Erişim 28 Ekim 2020. https://www.dw.com/tr/do%C4%9Fu-akdenizde-%C3%BC%C3%A7l%C3%BC-ittifak-gerilimi/a-55358574
• Duarte, F. (29.04.2020). İspanyol Gribi: 50 milyon insanı öldüren salgın bittiğinde dünya ne haldeydi?, BBC Türkçe. Erişim 21 Ekim 2020. https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-52473039
• Duran, B. (10.04.2020). Bu Kavga Büyür Mü?, SETA. Erişim 20 Ekim 2020. https://www.setav.org/bu-kavgabuyur-mu/
• Durkheim, E. (2015). Sosyolojik Yöntemin Kuralları (4. Baskı). (Çev. C. B. Akal). Ankara: Dost Kitabevi.
• Easton, D. (1957, April). An Approach to the Analysis of Political Systems, World Politics, 9(3), 383-400.
• Ercilasun, K. (2020). Özel Rapor: Korona Salgını Öncesinde ve Sonrasında Pekin Diyor ki, 21. Yüzyıl Türkiye Enstitüsü, Erişim 2 Kasım 2020. https://21yyte.org/tr/ozel-raporlar/korona-salgini-oncesi-nde-ve-sonrasindapeki-n-di-yor-ki
• Ergin, S., (20.12.2019). Doğu Akdeniz’de karşılıklı ittifak dengeleri, Hürriyet. Erişim 26 Ekim 2020. https://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/sedat-ergin/dogu-akdenizde-karsilikli-ittifak-dengeleri-41401777
• Esad: Suriye’deki Rus askeri üsleri, bölgedeki güç dengesini koruyor, (05.10.2020). Euronews. Erişim 25 Ekim 2020. https://tr.euronews.com/2020/10/05/esad-suriye-deki-rus-askeri-usleri-bolgedeki-guc-dengesini-koruyor
• Freymann, E., Stebbing, J. (05.11.2020). China Is Winning the Vaccine Race: How Beijing Positioned Itself as the Savior of the Developing World, Foreign Affairs. Erişim 8 Kasım 2020. https://www.foreignaffairs.com/articles/united-states/2020-11-05/china-winning-vaccine-race
• Gamba, L., (10.06.2020). China makes massive medical donations to Latin America, Anadolu Ajansı. Erişim 22 Ekim 2020. https://www.aa.com.tr/en/americas/china-makes-massive-medical-donations-to-latinamerica/1871366
• Gülmez, S.B. (25.09.2020). The Impact of COVID-19 Pandemic on Diplomacy, 5. International EMI Entrepreneurship and Social Sciences Congress Proceedings E-Book, 367-378.
• Hass, R., Denmark, A. (07.08.2020). More pain than gain: How the US-China trade war hurt America, Brookings. Erişim 20 Eylül 2020. https://www.brookings.edu/blog/order-from-chaos/2020/08/07/more-painthan-gain-how-the-us-china-trade-war-hurt-america/
• Hoffmann, S. (1965). The State of War: Essays on the Theory and Practice of International Politics, New York: Pall Mall Press.
• Hoffmann, S. (1977). An American Social Science: International Relations, Daedalus, 106(3), 41-60.
• Jones, B., (18.06.2020). Can Middle Powers Lead the World Out of the Pandemic?, Foreign Affairs. Erişim 11 Ekim 2020. https://www.foreignaffairs.com/articles/france/2020-06-18/can-middle-powers-lead-world-outpandemic
• Kalın, İ., (22.04.2020). Kovid-19 sonrası dünyanın şifreleri: Milli yeterlilik ve küresel işbirliği, Anadolu Ajansı. Erişim 11 Ekim 2020. https://www.aa.com.tr/tr/analiz/kovid-19-sonrasi-dunyanin-sifreleri-milli-yeterlilik-vekuresel-isbirligi/1814327
• Kalsın, B., (29.04.2020). Kovid-19 sürecinde dijital diplomasi, Anadolu Ajansı. Erişim 22 Ekim 2020. https://www.aa.com.tr/tr/analiz/kovid-19-surecinde-dijital-diplomasi/1822867
• Kaplan, E., (24.09.2020). Diplomaside dijital dönüşüm, TRT Haber. Erişim 22 Ekim 2020. https://www.trthaber.com/haber/gundem/diplomaside-dijital-donusum-518297.html
• Kaplan, M. A. (1957). System and Process in International Politics, New York: John Wiley&Sons.
• Kaya, F. (2020). Pandemi Sonrası Değişen Uluslararası Sistem ve Küreselleşme, Gaziantep University Journal of Social Sciences, 2020 Special Issue, 261-273.
• Koç, Y. E. (15.04.2020). Odak: Koronavirüs Sonrası Çin, SETA. Erişim 20 Ekim 2020. https://www.setav.org/odak-koronavirus-sonrasi-cin/
• Kolasi, K. (2016). Uluslararası Politikanın Yapısal Teorisi, Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Koronavirüse karşı hangi ülke hangi ekonomik önlemi aldı?, (31.03.2020). Deutsche Welle. Erişim 13 Ekim 2020. https://www.dw.com/tr/koronavir%C3%BCse-kar%C5%9F%C4%B1-hangi-%C3%BClke-hangiekonomik-%C3%B6nlemi-ald%C4%B1/a-52969655
• Kovid-19 sürecinde dijital diplomasi, (29.04.2020). Habertürk. Erişim 22 Ekim 2020. https://www.haberturk.com/kovid-19-surecinde-dijital-diplomasi-2662779
• Kurt, V. (11.04.2020). Küresel Liderlik Karmaşası: ABD İsteksiz, Çin Yetersiz, SETA. Erişim 20 Ekim 2020. https://www.setav.org/kuresel-liderlik-karmasasi-abd-isteksiz-cin-yetersiz/
• Layne, C. (November/December 2020). Coming Storms: The Return of Great-Power War, Foreign Affairs. Erişim 19 Kasım 2020. https://www.foreignaffairs.com/articles/united-states/2020-10-13/coming-storms
• Lika, I. (Haziran 2020). Analysis: Turkey’s Corona Diplomacy in the Balkans, SETA. Erişim 11 Ekim 2020. https://setav.org/en/assets/uploads/2020/07/A64En.pdf
• Linklater, A. and Suganami, H. (2006). The English School of International Relations: A Contemporary Reassessment, Cambridge: Cambridge University Press.
• McClelland, C. A. (1966). Theory and the International System, New York: Macmillan.
• Modelski, G. (1987). Long Cycles in World Politics, London: Macmillan.
• Moisio, S. (2020). State Power and the COVID-19 Pandemic: The Case of Finland, Eurasian Geography and Economics, Online First, DOI:10.1080/15387216.2020.1782241 1-8.
• Nadel, S. F. (1962). The Theory of Social Structure, Glencoe, Illinois: The Free Press.
• Nejad, A.F., Naeni, A., (29.04.2020). Iran’s corona-diplomacy, Brookings. Erişim 10 Ekim 2020. https://www.brookings.edu/blog/order-from-chaos/2020/04/29/irans-corona-diplomacy/
• Niebuhr, R. (1960). Moral Man and Immoral Society: A Study in Ethics and Politics, New York: Charles Scribner’s Sons.
• Nye Jr. J. S. (16.04.2020). “No, the Coronavirus Will Not Change the Global Order, Foreign Policy. Erişim 21 Eylül 2020. https://foreignpolicy.com/2020/04/16/coronavirus-pandemic-china-united-states-powercompetition/
• Öniş, Z., Kutlay, M. (2020). The Anatomy of Turkey’s New Heterodox Crisis: The Interplay of Domestic Politics and Global Dynamics, Turkish Studies, DOI: 10.1080/14683849.2020.1833723 1-31.
• Ozan, E., (Mayıs, 2020). Doğu Akdeniz’de ABD-Rusya Rekabeti ve Türkiye’nin Güvenliği, Uluslararası Kriz ve Siyaset Araştırmaları Dergisi, 4(1), 159-188.
• Öztürk, F., (21.11.2020). Türkiye Covid-19'a karşı aşı yarışında geride mi kaldı?, BBC Türkçe. Erişim 22 Kasım 2020. https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-55029132
• Panorama Söyleşileri – VII, Değişen Dünya, Değişen Diplomasi, (04.07.2020). UİK. Erişim 1 Ekim 2020. https://www.uikpanorama.com/blog/2020/07/04/panorama-soylesileri-vii/
• Pitel, L., (30.04.2020). What is behind Erdogan’s coronavirus diplomacy?, Financial Times. Erişim 3 Ağustos 2020. https://www.ft.com/content/8602c2da-f1d0-4a78-b848-4c8bf8b9e311
• Robinson, K., (18.06.2020). Who’s Who in Libya’s War?, CFR. Erişim 13 Eylül 2020. https://www.cfr.org/inbrief/whos-who-libyas-war
• Rosecrance, R. (1963). Action and Reaction in World Politics: International Systems in Perspective, Boston: Little Brown.
• Santic, D., Antic, M. (2020). Serbia in the time of COVID-19: Between “corona diplomacy”, tough measures and migration management, Eurosian Geography and Economics, Online First, DOI: 10.1080/15387216.2020.1780457 1-13.
• Shepherd, C., Findlay, S., Palma, S., (21.10.2020). China’s Covid-19 vaccine diplomacy steals a march on US, Financial Times. Erişim 24 Ekim 2020. https://www.ft.com/content/ce9a4c98-49b5-4c24-9ff2-ed1c6a3f3412
• Sönmezoğlu, F. (2014). Uluslararası Politika ve Dış Politika Analizi (6. Baskı). İstanbul: Der Yayınları.
• T.C. Başbakanlık AB Genel Sekreterliği, (2011). Küresel Krizin AB Üyesi Ülke Ekonomilerine Etkileri ve Gelecek Döneme İlişkin Beklentiler, Rapor. Erişim 12 Ekim 2020.
• https://www.ab.gov.tr/files/EMPB/kuresel_krizin_ab_uyesi_ulke_ekonomilerine_etkileri_ve_gelecek_doneme _iliskin_beklentiler__haziran_2011_.pdf
• T.C. Merkez Bankası, (2009). Küresel Kriz, Etkileri ve Para Politikası Uygulamaları, Erişim 12 Ekim 2020. https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/6d768075-928f-4137-acc1- 1bccbe9177f2/Baskan_Bogazici.pdf?MOD=AJPERES&CACHEID=ROOTWORKSPACE-6d768075-928f- 4137-acc1-1bccbe9177f2-m3fC4Gb
• Thijssen, P. (2012). From Mechanical to Organic Solidarity, and Back: With Honneth beyond Durkheim, European Journal of Social Theory, 15(4), 454-470.
• Trump: DSÖ ile ilişkimizi sonlandırıyoruz, (29.05.2020). Deutsche Welle. Erişim 11 Ekim 2020. https://www.dw.com/tr/trump-ds%C3%B6-ile-ili%C5%9Fkimizi-sonland%C4%B1r%C4%B1yoruz/a- 53624175
• Türkiye, Yunanistan'ın Meis Adası'na asker göndermesine neden tepki gösteriyor?, (31.08.2020). BBC Türkçe. Erişim 12 Eylül 2020. https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-53975231
• Üste, A. N. (2020). Dünya Sağlık Örgütü’nün 6. Evre Pandemik Uyarısı ve Uluslararası Sistemin Evrilme Olasılığı, Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(2), 370-379.
• Walker, S., (13.04.2020). Coronavirus diplomacy: how Russia, China and EU vie to win over Serbia, The Guardian. Erişim 11 Ekim 2020. https://www.theguardian.com/world/2020/apr/13/coronavirus-diplomacyhow-russia-china-and-eu-vie-to-win-over-serbia
• Wallerstein, I. (2004). World Systems Analysis: An Introduction, London: Duke University Press.
• Waltz, K. N. (1959). Man, the State and War: A Theoretical Analysis, New York: Columbia University Press.
• Waltz, K. N. (1979). Theory of International Politics, California: Addison-Wesley.
• Waltz, K. N. (2000, Summer). Structural Realism After the Cold War, International Security, 25(1), 5-41.
• Waltz, K. N. (2008). Realism and International Politics, New York: Routledge.
• Waltz, K. N. (2015). Uluslararası Politika Teorisi, (Ed. Ç. Özen). (Çev. O. S. Binatlı). Ankara: Phoenix.
• Wehrey, F., (14.09.2020). Internationalization of Libya’s Post-2011 Conflicts From Proxies to Boots on the Ground, Carnegie Endowment for International Peace. Erişim 21 Eylül 2020.
• https://carnegieendowment.org/2020/09/14/this-war-is-out-of-our-hands-internationalization-of-libya-s-post- 2011-conflicts-from-proxies-to-boots-on-ground-pub-82695
• Wendt, A. (2016). Uluslararası Siyasetin Sosyal Teorisi (2. Baskı). (Çev. H. Sarı Ertem ve S. G. Ihlamur Öner). İstanbul: Küre Yayınları.
• Wilkinson, D. (1999, Summer). Unipolarity without Hegemony. International Studies Review, 1(2), 141-172.
• Yeşiltaş, M. (11.04.2020). Yeni dünya düzeni beklentisi gerçekçi mi?, Sabah. Erişim 2 Kasım 2020. https://www.sabah.com.tr/yazarlar/perspektif/murat-yesiltas/2020/04/11/yeni-dunya-duzeni-beklentisigercekci-mi 11 Nisan 2020
• Yeşiltaş, M. vd., (2020). Rapor: Koronavirüsün Gölgesinde Silahlı Çatışma ve Terör, SETA. Erişim 5 Kasım 2020. https://setav.org/assets/uploads/2020/05/R162.pdf
• Zhang, J. J., Savage, V. R. (2020). The Geopolitical Ramifications of COVID-19: The Taiwanese Exception, Eurosian Geography and Economics, Online First, DOI:10.1080/15387216.2020.1779773 1-18.