Orta Asya’da Yeni Bir Hegemonya Denemesi: Çin’in Bir Kuşak Bir Yol (OBOR/BRI) Projesi

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 2, 1 - 14, 31.12.2022

Ubeydullah Şener , İbrahim Halil Sugözü

https://doi.org/10.47138/jeaa.1181911

Cited By: 1

Öz

Çin Halk Cumhuriyeti’nin Bir Kuşak Bir Yol projesi (One Belt One Road-OBOR) veya diğer bir ifade ile Kuşak Yol İnisiyatifi (Belt and Road Initiative-BRI), 21.yüzyılın en büyük girişimlerinden biri olarak kabul edilmektedir. Uzak Doğu, Orta Asya, Kuzey Afrika ve Avrupa’yı birbirine bağlayan bu tarihi girişimin en önemli güzergahlarından birisi de Orta Asya’dır. Çin-Moğolistan-Rusya-Avrupa ticaret hattının Rusya-Ukrayna savaşı ile sekteye uğraması ve Güneydoğu Asya ve Güney Çin Denizi bölgelerinde Amerika Birleşik Devletleri’nin varlığı, Çin'in, Orta Asya'yı, kendisinin dünyaya açılan kapısı olarak görmesine yol açmıştır. Bölge, aynı zamanda Çin sanayisinin ihtiyaç duyduğu doğalgaz, petrol, uranyum vb. doğal kaynaklar bakımından da oldukça zengindir. Yapılan bu çalışmada, Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra bağımsızlığını elde eden Orta Asya ülkeleri ile Çin Halk Cumhuriyeti’nin ticari, sosyal ve siyasal durumları ve birbirleriyle ilişkileri, OBOR kapsamında incelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Orta Asya, Çin, Bir Kuşak Bir Yol Projesi, OBOR, Kuşak ve Yol İnisiyatifi, BRI

A New Hegemony Attempt in Central Asia: China's One Belt One Road (OBOR/BRI) Project

Öz

One Belt One Road Project (OBOR), or Belt and Road Initiative (BRI), of the People's Republic of China, is considered one of the greatest initiatives of the 21st century. Central Asia is one of the most important routes of this historical initiative, which connects the Far East, Central Asia, North Africa and Europe. The interruption of the China-Mongolia-Russia-Europe trade line by the Russia-Ukraine war and the presence of the United States in Southeast Asia and the South China Sea regions have led China to see Central Asia as its gateway to the world. The region is also very rich in natural resources such as natural gas, oil, uranium and etc. that the Chinese industry needs. In this study, the commercial, social and political situations of the Central Asian countries, which gained their independence after the collapse of the Soviet Union, and the People's Republic of China and their relations with each other are examined within the scope of OBOR.

Anahtar Kelimeler

Central Asia, China, One Belt One Road Project, OBOR, Belt and Road Initiative, BRI

Kaynakça

• Abdurakhimov, S. (2014). Özbekistan Cumhuriyeti'nde Tarımın Gelişimi İçin Talimatlar, Yenilikçi Ekonomi: Gelişme ve İyileştirme Beklentileri. https://cyberleninka.ru/article/n/napravleniya-razvitiya-selskogo-hozyaystva-v-respublike-uzbekistan/viewer. Erişim Tarihi: 25.09.2022.
• Ankasam (2022). Ankara Kriz ve Siyaset Araştırmaları Merkezi. https://www.ankasam.org/iliskilerin-30-yilinda-cin-orta-asya-iliskileri, Erişim Tarihi: 17.09.2022.
• Bayraç, H. N., & Kopuk, E. (2021). Bir Kuşak Bir Yol Projesi ve Ekonomik Etkileri. Alanya Akademik Bakış Dergisi, 5(3), 1353-1374.
• Çalışkan, Z. (2019). Çin’in Ekonomi-Politik Stratejisi: Tarihsel Bir Bakış. İnsani ve Sosyal Araştırmalar Merkezi (İNSAMER), https://insamer.com/tr/cinin-ekonomi-politik-stratejisi-tarihsel-bir-bakis_2026.html, Erişim Tarihi: 18.09.2022.
• DEİK (2022). Tacikistan Ülke Raporu. Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu. Ekonomik Araştırmalar Raporu, Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu-DEİK, https://www.deik.org.tr/uploads/tacikistan-bilgi-notu-mart-2022.pdf, Erişim Tarihi: 14.09.2022.
• Delibaş, H. (2021). İran Araştırmaları Merkezi, https://www.insamer.com/tr/dunya-siyasetinde-kusak-ve-yol-girisimine-alternatif-arayislar.html. Erişim Tarihi: 15.09.2022.
• Ekrem, E. (2011). Türki Cumhuriyetleri'nin Bağımsızlıklarının 20.yılında Çin'in Orta Asya Politikaları. http://www.ayu.edu.tr/static/kitaplar/cin_ortaasya_raporu.pdf. Erişim Tarihi: 22.09.2022.
• Kalpakova, T. V. & Kuchinskaya, T. N. (2015). China’s “New Regionalism” as a Mechanism to Strengthen the Influence of China in the Global Integration Processes: An Example of Eurasian Economic Union. International Journal of Economics and Financial Issues, 5(2):109-115.
• Kamalov, İ. (2011). Rusya'nın Orta Asya Politikaları. https://www.ayu.edu.tr/static/kitaplar/rusya_ortaasya_raporu.pdf. Erişim Tarihi: 25.09.2022.
• Lillis, J. (2022). Узбекистан: Китай, дары приносящий [Özbekistan: Çin Hediye Getiriyor]. https://eurasianet.org, Erişim Tarihi: 14.08.2022.
• Nogayeva, A. (2012). ABD, Rusya ve Çin’in Nüfuz Mücadelesinde Orta Asya: Araçlar ve Süreçler. Bilig Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 62, 183-204.
• Refinitiv (2022). Londra Menkul Kıymetler Borsası Grubu, Küresel Finansal Veri Sağlayıcısı. https://www.refinitiv.com/en/financial-data/economic-data, Erişim tarihi: 22.09.2022.
• Simonov, E. (2019). Half China’s Inletmen in Kazakistan is in Oil and Gas, https://chinadialogue.net/en/energy/11613-half-china-s-investment-in-kazakhstan-is-in-oil-and-gas-2. Erişim Tarihi: 29.08.2022.
• Omonkulov, O. (2020). Kuşak ve Yol Projesi Bağlamında Çin-Orta Asya İlişkileri, Bölgesel Araştırmalar Dergisi, 4(1), 45-115.
• The World Bank (2022). The World Bank in Kazakistan. https://www.worldbank.org/en/country/kazakhstan/publication/economic-update-winter-2021-2022, Erişim Tarihi:12.08.2022.
• Uljeviç, S. (2021). Çin'in Yoğun Rekabet Çağında Orta Asya'daki Stratejisi. https://russian.eurasianet.org/стратегия-китая-в-центральной-азии-в-эпоху-остроконкуренции. Erişim Tarihi: 23.09.2022.
• Yue, X., Wu, H. ve Shunhua, X. (2010). 中亞出口天然氣管道建設規劃及對中國引進天然氣資源的影響 [Orta Asya Doğalgaz Boru Hatları İnşası ve Çin’in Doğalgaz İthaline Etkisi], Petrol Planlama ve Tasarım, 21(2), 9-15.
• Yılmaz, S. (2020). Bir Kuşak Bir Yol Projesinin İktisadi Kapasitesi ve Çin Tarafından Uygulanan Borç Diplomasisi. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24, 641-643.
• Kırgız Cumhuriyeti Ulusal Bankası (2022). Внешнеэкономический сектор [Dış ekonomik sektör]. https://www.nbkr.kg, Erişim Tarihi: 20.08.2022. People's Daily (2022). People's Daily, http://en.people.cn/n3/2022/0927/c90000-10151973.html, Erişim Tarihi: 11.08.2022.
• Energycounsil (2022). The Role of CCS in the Asian Energy Transition, Special Report, https://energycouncil.com/articles/the-role-of-ccs-in-the-asian-energy-transition, Erişim Tarihi: 20.09.2022.
• Silkroadbriefing (2022). Kyrgyzstan’s Foreign Trade Turnover Up 19.5% in 2021. https://www.silkroadbriefing.com/news/2022/02/10/kyrgyzstans-foreign-trade-turnover-up-19-5-in-2022. Erişim Tarihi: 17.09.2022.
• TradeMap (2022). Trade Statistics for International Business Development, https://www.Trademap.org/Index.aspx. Erişim Tarihi: 15.09.2022.
• The Astana Times (2019). Kazakhstan Can Become One of Global Leaders in Investment Att-ractiveness, https://astanatimes.com/2019/07/kazakhstan-can-become-one-of-global-leaders-in-investment-attractiveness, Erişim Tarihi:12.09.2022.