Erol Güngör’ün Milliyetçilik Anlayışı Üzerine Bir İnceleme

Year 2025, Volume: 7 Issue: 1, 76 - 86, 30.06.2025

Serdar Kenan Gül , Turan Küçük

https://doi.org/10.47138/jeaa.1663491

Abstract

Türk milliyetçiliği, kökleri Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemlerine dayanan, ancak Cumhuriyet’in ilanıyla birlikte yeni bir ideolojik çehre kazanan, kimlik ve aidiyet kavramları etrafında şekillenen köklü bir düşünce sistemidir. Cumhuriyet’in kuruluş yıllarında hızla gelişen ve devlet politikalarıyla desteklenen milliyetçilik, Türkiye’nin toplumsal, kültürel ve siyasal yapısını yeniden tanımlamak için güçlü bir araç olarak kullanılmıştır. Bu bağlamda, farklı entelektüel eğilimler ve ideolojik yaklaşımlar Türk milliyetçiliğinin içeriğini derinleştirmiş ve çeşitli figürler bu hareketin gelişiminde önemli roller oynamıştır. Erol Güngör, milliyetçiliği daha çok sosyolojik ve psikolojik açılardan ele alan bir düşünür olarak Türk milliyetçiliğine farklı bir boyut kazandırmıştır. Güngör’ün bakış açısı Türk milliyetçiliğini modern sosyoloji ve psikolojinin bakış açılarıyla zenginleştirmiş, böylece milliyetçilik kavramının toplumda daha yaygın ve kabul edilebilir olmasını sağlamıştır. Erol Güngör, muhafazakâr milliyetçilik olarak tanımlanabilecek bir geleneğin önemli isimlerinden biri olmuştur. Özellikle kültür değişimi, modernleşme ve Türkiye’de aydınların rolü gibi konulardaki çalışmalarıyla, çözüm odaklı ve gerçekçi fikirler üretmeyi hedeflemiştir. Güngör’ün bu fikirleri, muhafazakâr milliyetçilik anlayışına önemli katkılar sağlamış ve kısır ideolojik tartışmalardan uzak, daha kapsamlı bir düşünce sistemi oluşturmasına imkân tanımıştır. Bu makalede, Erol Güngör’ün hayatı ve kavramsal yaklaşımları incelenerek muhafazakâr milliyetçiliğe olan katkıları değerlendirilmektedir.

Keywords

Milliyetçilik, Türk Milliyetçiliği, Muhafazakarlık,, Erol Güngör

An Analysis of Erol Güngör's Understanding of Nationalism

Abstract

Turkish nationalism is a deep-rooted system of thought shaped around the concepts of identity and belonging, which has its roots in the late Ottoman Empire but gained a new ideological face with the proclamation of the Republic. Developing rapidly and supported by state policies during the foundation years of the Republic, nationalism was used as a powerful tool to redefine Turkey's social, cultural, and political structure. In this context, different intellectual tendencies and ideological approaches have deepened the content of Turkish nationalism, and various figures have played important roles in developing this movement. Erol Güngör brought a different dimension to Turkish nationalism as a thinker who approached nationalism mostly from sociological and psychological perspectives. Güngör's perspective enriched Turkish nationalism with modern sociology and psychology perspectives, thus making the concept of nationalism more widespread and acceptable in society. Erol Güngör has been one of the important figures of a tradition defined as conservative nationalism. He aimed to produce solution-oriented and realistic ideas, especially with his studies on issues such as cultural change, modernization, and the role of intellectuals in Turkey. Güngör's ideas made important contributions to the understanding of conservative nationalism and allowed him to create a more comprehensive system of thought away from vicious ideological debates. This article analyzes Erol Güngör's life and conceptual approaches and evaluates his contributions to conservative nationalism.

Keywords

Nationalism, Turkish Nationalism, Conservatism, Erol Güngör

References

• Atasoy, F. (2024). Erol Güngör’de kültür ve milliyetçilik. T. B. Davletov (Ed.), Dr. Yaşar Kalafat armağan kitabı: Türk kültürünün stratejik derinliği (s.57-69) içinde. Ankara: Türksoy yayınları.
• Aydın, G. N. (2020). Küreselleşen modernleşme ve kültür: Erol Güngör örneği. [Yüksek Lisans Tezi]. Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Anabilim Dalı, Bursa.
• Balcı, E. (2011). Türkiye’deki milliyetçilik söylemleriyle kıyaslamalı olarak Erol Güngör’ün sosyolojik milliyetçilik anlayışı, Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 14(1), 1-28.
• Bilgenoğlu, A. (2020). Erol Güngör'ün düşünce dünyasında Türkiye, Ortadoğu ve İslam dünyası. Milli Mecmua, 12, 29-37.
• Bora, T. (1999). Milliyetçiliğin kara baharı. İstanbul: Birikim Yayınları.
• Boz, H. (2010). Erol Güngör’de tarih-kültür ve milliyetçilik. Ülkücü dünya görüşü, Erişim adresi: https://www.ulkucudunya.com/index.php?page=haber-detay&kod=3368, Erişim tarihi: 20.03.2025.
• Çoğal, N. (2023). Erol Güngör'ün milliyetçilik anlayışı. Türk Ocakları, Erişim adresi: https://www.turkocaklari.org.tr/nejat-cogal/erol-gungor-un-milliyetcilik-anlayisi/1378, Erişim tarihi: 20.03.2025.
• Dönmez, M. (1996). Erol Güngör’de kültür, aydın, milliyet. [Yüksek Lisans Tezi]. İnönü Üniversitesi.
• Dönmez, S. (2017). Erol Güngör’de modernleşme ve din. [Yüksek Lisans Tezi]. Kırıkkale Üniversitesi.
• Ergüç, V. (2013). Türkiye’de muhafazakâr milliyetçilik Erol Güngör örneği. [Yüksek Lisans Tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Gencer, S. (2024). Erol Güngör düşüncesinde sahih bir modernleşmeyi mümkün kılacak bir unsur olarak milli kültür. İnsan ve İnsan, 11(38), 47-65. https://doi.org/10.29224/insanveinsan.1460922
• Güngör, E. (1975). Türk kültürü ve milliyetçilik. Ankara: Milli Kültür Yayınları.
• Güngör, E. (1981). Türk kültürü ve milliyetçilik. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Güngör, E. (1989). Kültür değişmesi ve milliyetçilik, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Güngör, E. (1990). Türk kültürü ve milliyetçilik. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Güngör, E. (1993). Türk kültürü ve milliyetçilik. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Güngör, E. (1996). Tarihte Türkler. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Güngör, E. (1998). Sosyal meseleler ve aydınlar, (Hazırlayanlar: R. Güler-E. Kılınç), İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Güngör, E. (2000). İslam’ın bugünkü meseleleri. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Güngör, E. (2003). Sosyal meseleler ve aydınlar. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Güngör, E. (2006). Türk kültürü ve milliyetçilik. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Güngör, E. (2007). Dünden bugünden tarih- kültür ve milliyetçilik, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Güngör, E. (2019). Dünden bugünden tarih-kültür ve milliyetçilik. İstanbul: Yer-su Yayınları.
• Özkan, A. (2019). Modern Türkiye’de milliyetçilik ve sosyolojik boyutları. İstanbul: Sosyal Bilimler Araştırma Vakfı Yayınları.
• Sarı, M. K. (2022). Bir ülkenin meselelerine dair bir Erol Güngör kitabı. Ankara: Tezkire.
• Yavuz, N. (2021). Erol Güngör’ün milliyetçilik anlayışı. [Yüksek Lisans Tezi]. Erciyes Üniversitesi.
• Yazgan, T. (2018). Bozkırın mefkuresi Erol Güngör (Din ve Toplum Anlayışı). Ankara: Altınordu Yayınları.
• Yıldız, F. & Çelik, F. (2012). Türk batıcılığının milliyetçi-muhafazakârlık üzerinden tenkidi: Erol Güngör örneği. Bilig, Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 62, 269-294.
• Yıldız, İ. (2024). Erol Güngör’e göre İslam ve Türk modernleşmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(2), 100-121.
• Yıldırım, N. (2018). Erol Güngör’e göre batı karşısında İslam dünyası ve Ortadoğu ülkeleri, International Social Sciences Studies Journal, 4(23), 4427-4438