Kentsel Yaşam Kalitesi Ölçümlerinde Kavramsal Değerlendirmeler ve Boyut Önerileri

Year 2021, Issue: 64, 313 - 335, 29.12.2021

Yıldız Akpolat Füsun Kökalan Çımrın Aykut Çalışkan

https://doi.org/10.26650/JECS2020-808723

Abstract

Bireyin faydasına dönük iyi olma idealine arayış olan ve fiziksel açıdan kentler üzerinden anlam bulan yaşam kalitesi sosyal göstergeler ve bu göstergelerin memnuniyeti üzerine değer atfetmektedir. Alan yazınına sunulan teorik perspektifin geçerliliğinin kültürel dokuyu işleyen mekânsal farklılıklarından dolayı standart bir yapıyı mecburen temsil edememesi bizleri Türkiye özelinde model arayışına yönlendirmiştir. Nedensel karşılaştırmalı nicel araştırma yönteminin kullanıldığı araştırmada 2015 yılında TÜİK tarafından kentlerin yaşam kalitelerinin ölçülmesinde esas alınan göstergeler ikincil veri analizi tekniğiyle yeniden ele alınmış ve istatistiki açıdan faktör analizine tabi tutulmuştur. Boyut belirleme süreçlerinde kentsel yaşam kalitesinin çekim alanında yer alan faktörlerin toplumsal ihtiyaçlar, mekânsal durum, kamu hizmetlerinden memnuniyet, sosyo-ekonomik kalkınma ve yaşam memnuniyeti olduğu anlaşılmıştır. Yaşam kalitesi göstergelerinin önem düzeyleri ve memnuniyeti ölçen bir ölçme aracıyla yola devam edebilme çabasının arandığı bu araştırma ülkemizde sosyal bilimlerin gelişimine de katkı sunacağı öngörülmektedir.

Keywords

Kent, Yaşam Kalitesi, Modelleme, İkincil Veri Analizi, Faktör Analizi

Assessments of Conceptual in Quality of Urban Life Measurements and Dimensional Recommendations

Abstract

In pursuit of the ideal of well-being for the benefit of the individual, the concept of quality of life, which is physically meaningful through cities, attributes value to social indicators and the satisfaction of these indicators. The theoretical perspective presented to the literature is not in a standard structure due to the different spatial that process the cultural fabric. This situation necessarily led us to search for a model in Turkey. Representing our area offered a standard structure due to the different spatial functioning of the cultural fabric of the validity of the theoretical perspective we are compelled to search for models in Turkey has led to private. In this study, in which the causal-comparative quantitative research method was used, the indicators that were taken as the basis for measuring the quality of life of cities by Turkish Statistical Institute TSI in 2015 were reconsidered with the secondary data analysis technique and were subjected to factor analysis in statistical terms. It has been understood that the factors in the field of significance gravity of urban life quality in the dimension determination processes are encapsulated by social needs, spatial situation, satisfaction with public services, socio-economic development, and life satisfaction. It is predicted that this study, in which the effort to continue its journey with a tool that measures the importance levels and satisfaction of the quality of life indicators, will contribute to the development of social sciences in our country.

Keywords

Urban, Quality of Life, Modeling, Secondary Data Analyses, Factor Analyses

References

• Akpınar, O., & Pektaş, E. K. (2019). Yavaş şehirler (Cıttaslow) ve kentsel yaşam kalitesi üzerindeki etkileri: Seferihisar halkının algısı üzerine bir araştırma. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(1), 31-46. google scholar
• Andelman, Fried, I., & Neulfeld, M. (2001). Quality of life self-assessment as a function of lateralization of lesion in candidates for epilepsy surgery. Clinical Research, 42 (4), 549-555. google scholar
• Andrews, F.M., & Whitney, S.B. (1976). Social ındicators of well-being. Americans Perceptions of Life Quality. New York: Plenum Press. google scholar
• Başaran, İ., & Çiftçi, S. (2011). “Yönetimler arası işbirliğinin kentsel yaşam kalitesinin geliştirilmesindeki önemi”, Afyon Kocatepe İİBF Dergisi, 13 (2), 251-275. google scholar
• Beritan, C., & Emecen, Y., (2020). Kentsel yaşam kalitesi üzerine karşılaştırmalı bir inceleme: Samsun On Dokuz Mayıs Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Kampüsü örneği, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 19(75), 14951506. google scholar
• Biaga, B., & Ladu M. G., & Meleddu M. (2018). Urban quality of life and capabilities: an experimental study, Ecological Economics, 150, 137-152. google scholar
• Campbell, A., & Converse, P. E., & Rodgers, W. L. (1976). The quality of American life. Russell Sage Foundation, New York. google scholar
• Das, D. (2008). Urban quality of life: A case study of Guwahati. Social Indicators Research, 88(2), 297-310. google scholar
• El Din, H. S., Shalaby, A., Farouh, H. E., & Elariane, S. A. (2013). Principles of Urban quality of Life for a Neighborhood. Hbrc Journal, 9(1), 86-92. google scholar
• European Unıon (2013). Quality of life in European cities-Report. “Retrieved from” https://ec.europa.eu/ commfrontoffice/publicopinion/flash/fl_366_en.pdf. google scholar
• Görün M., & Kara M., (2010). Kentsel dönüşüm ve sosyal girişimcilik bağlamında Türkiye’de kentsel yaşam kalitesinin artırılması, Yönetim Bilimleri Dergisi 8 (2), 139-164. google scholar
• Hagerty, M.R., & Cummins, R.A., & Ferriss, A. L., & Land, K.; Michalos, A.C., & Peterson, M., & Sharpe, A., & Sirgy, M., & Vogel, J. (2001). Quality of life indexes for national policy: review and agenda for research, Social Indicators Research, 55 (1) 1-96. google scholar
• Hagerty, R. Mıchael, (1999). Unifying livability and comparison theory: cross-national time-series analysis of life-satisfaction, Social Indicators Research 47, 343-356. google scholar
• İnan Ö., & Özdemir S. İ. (2019). Kentsel yaşam kalitesi ölçüm yöntemlerinin geliştirilmesi, International Journal of Economics, Politics, Humanities&Social Sciences 2 (3), 184-198. google scholar
• Liu, B. C. (1976). Quality of life indicators in U.S. metropolitan areas. Praeger, New York. google scholar
• Lotfi, S., & Solaimani, K. (2009). An assessment of urban quality of life by using analytic hierarchy process approach (case study: Comparative study of quality of life in the north of iran). Journal of Social Sciences, 5(2), 123-133. Retrieved from www.scopus.com google scholar
• Marans R., & Stimson R. (2011) An overview of quality of urban life, Investigating quality of urban life-theory, Methods and Empirical Research, edit: Robert W. Marans&Robert J. Stimson, Social Indicators Series, London:Springer. google scholar
• Marans, R. W. & Rodgers, W. (1975). Towards an understanding of community satisfaction. İ A. Hawley & V. Rock (Eds.). Metropoliten America in contemporary perspective, 299 - 352. New York: Halsted Press. google scholar
• Marans, R., (2007). Kentsel Yaşam Kalitesinin Ölçülmesi, Mimarlık dergisi, Dosya. Kentsel Yaşam Kalitesi (335) Mayıs-Hazıran. google scholar
• McCrea, R., & Stimson, R., & Marans, R. W. (2011). The evolution of integrative approaches to the analysis of quality of urban life. In Investigating quality of urban life (pp. 77-104). Springer, Dordrecht. google scholar
• McCrea, R., & Shyy, T. K., & Stimson, R. (2006). What is the strength of the link between objective and subjective indicators of urban quality of life? Applied research in quality of life, 1(1), 79-96. google scholar
• Oktay, D., & Marans, R. W. (2010). Overall quality of urban life and neighborhood satisfaction: A household survey in the walled city of famagusta. Open house international. google scholar
• On Birinci Kalkınma Planı Kentsel Yaşam Kalitesi Özel İhtisas Komisyonu Raporu (2018). Ankara: Kalkınma Bakanlığı, “Erişim Adresi:”https://www.sbb.gov.tr/wpcontent/uploads/2020/04/KentselYasamKalitesiOzelIhtisasKomisyonuRaporu.pdf. google scholar
• Pacione, Michael (2003). Urban environmental quality and human wellbeing- a social geographical perspective, Landscape and Urban Planning, 65, 19-30. google scholar
• Psatha E., & Deffner A., & Psycharis Y., (2011). Defining the quality of urban life: which factors should be considere? European Regional Science Association 51st European Congress, Barcelona. “Erişim Adresi:” www.ac.at/ersa/ ersaconfs/ersall/e11083a Final00785.pdf. google scholar
• Rogerson R.J. (1999). Quality of life and city competitiveness. Urban Studies, 36 (5- 6), 969-985. google scholar
• Sarı, V. İ., & Kındap A., (2018). Türkiye’de kentsel yaşam kalitesi göstergelerinin analizi. Sayıştay Dergisi, Sayı:108, 39-68. google scholar
• Sen, A. (1993). Capability and well-being, The Quality of Life (30-53), Oxford: Clarendon Press. google scholar
• Stimson, Robert., & Marans, Robert W. (2011). Objective Measurement of Quality of Life Using Secondary Data Analysis, Investigating Ouality of Urban Life-Theory, Methods and Empirical Research, edit: Robert W. Marans&Robert J. Stimson, social Indicators Series, London:Springer. google scholar
• Tekeli, İ. (2010). Gündelik yaşam, yaşam kalitesi ve yerellik yazıları, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları. google scholar
• tuik.gov.tr, (2020). Konularına Göre İstatistikler, “Erişim Adresi:” https://data.tuik.gov.tr/tr/main-category-sub-categories-sub-components2/,Erişim Tarihi: 30.09.2020. google scholar
• Türkoğlu Dülger H., & Bölen F., & Baran, Korça P., & Marans, R. (2007). İstanbul’da konut alanlarında yaşam kalitesinin ölçülmesi, Mimarlık Dergisi. Dosya: Kentsel Yaşam Kalitesi. google scholar
• Türkoğlu D. H., & Bölen F., & Baran K. P., & Terzi F. (2011). Measuring quality of urban life in İstanbul. Investigating Ouality of Urban Life-Theory, Methods and Empirical Research, edit: Robert W. Marans&Robert J. Stimson, social Indicators Series, London:Springer. google scholar
• Türksever A., & Atalık G., 2001. Possibilities and limitations for the measurement of the quality of life in urban areas, Social Indicators Research: An International and Interdisciplinary Journal for Quality-of-Life Measurement, Springer, vol. 53(2), pages 163-187, February. google scholar
• Türksever, A. (2000). Türkiye’de büyük şehir alanlarında yaşam kalitesinin değerlendirilmesine yönelik bir yöntem denemesi (Doctoral dissertation, İTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü). google scholar
• Van Kamp, I., & Leidelmeijer, K., & Marsman, G., & Hollander, A. de (2003). Urban environmental quality and human-wellbeing towards a conceptual framework and demarcation of concepts; a literature study, Landscape and Urban Planning, S. 65, ss. 5-18 google scholar
• Veenhoven R., (2000). The four qualities of life. Journal of Happiness Studies, 1 (1), 1-39. google scholar
• WHOQOL-Measuring Quality of Life The World Health Organization Quality Of Life Instruments (The Whoqol-100 And The Whoqol-Bref) Programme On Mental Health (1997). “Erişim Adresi:” http://www.who. int/mental_health/media/68.pdf. Erişim Tarihi: 09.09.2020. google scholar
• Wish, N.B. (1986). Are we really measuring the quality of life? well-being has subjective dimensions, as well as objective ones. American Journal of Economics and Sociology, 45 (1), 93-99. google scholar
• Xie, S. (2019). Quality matters: housing and the mental health of rural migrants in urban China. Housing Studies, 34(9), 1422-1444. google scholar
• Yanıklar, C. (2010). Tüketim kültürü, kapitalizm ve insan ihtiyaçları arasındaki ilişki üzerine bir tartışma. Sosyal Bilimler Dergisi/Journal of Social Sciences, 34(1). google scholar
• Yavuzçehre Savaş, P., & Torlak S. E. (2006). Kentsel yaşam kalitesi ve belediyeler: denizli karşıyaka mahallesi örneği, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitisü Dergisi, Yıl:2, Sayı: 4, ss: 184-207. google scholar
• Zamanifard, H., & Alizadeh, T., & Bosman, C., & Coiacetto, E. (2019). Measuring experiential qualities of urban public spaces: users’ perspective. Journal of Urban Design, 24(3), 340-364. google scholar