DATA, POWER AND JUSTICE: EVALUATION OF THE USE OF ARTIFICIAL INTELLIGENCE IN LAW IN TERMS OF ECONOMICS, CONSCIENCE AND ETHICS

Yıl 2025, Cilt: 7 Sayı: 2, 46 - 61

Dinçer Orkan , Bedriye Tunçsiper

Öz

In the era of digital transformation, the use of artificial intelligence (AI) in legal decision-making systems introduces not only ethical and normative questions but also economic evaluation criteria. Factors such as speed, efficiency, reduced error rates, and lower costs are driving the increasing role of AI in judicial processes. Hence, beyond asking whether “AI can relieve the burden on the judiciary,” it is essential to examine the economic sustainability and societal impact of this transformation. In Turkey, the current burden on the legal system is evident through statistical indicators, yet the role of AI in decision-making processes is not merely technical—it directly intersects with conscience, trust, and the collective sense of justice. This study explores the intersection of artificial intelligence and the legal system, considering both legal and economic dimensions, and aims to shed light—through an interdisciplinary lens—on the evolving meaning of justice in a digital society.

Anahtar Kelimeler

Artificial Intelligence , Justice , Data Economy , Public Power , Economic Efficiency

VERİ, GÜÇ VE ADALET: HUKUKTA YAPAY ZEKÂ KULLANIMININ İKTİSADİ, VİCDANİ VE ETİK AÇIDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Öz

Adaletin dijital dönüşüm sürecinde, yapay zekânın hukuki karar destek sistemlerinde kullanılması yalnızca etik ve normatif soruları değil, aynı zamanda iktisadi değerlendirme ölçütlerini de beraberinde getirmektedir. Hız, verimlilik, hata oranlarının azalması ve maliyetlerin düşürülmesi gibi iktisadi gerekçelerle yapay zekâ uygulamaları yargı süreçlerinde giderek daha fazla rol üstlenmektedir. Bu noktada “Adliyelerin yükünü yapay zekâ alabilir mi?” gibi soruların yanında, bu dönüşümün ekonomik sürdürülebilirliği ve toplumsal etkileri de dikkatle tartışılmalıdır. Ülkemizdeki yargı sisteminin mevcut yükü, istatistiksel göstergelerle ortaya konulurken, karar verme süreçlerinde yapay zekânın rolü yalnızca teknik bir konu değil, aynı zamanda vicdan, güven ve toplumsal adalet duygusuyla da doğrudan ilişkilidir. Bu çalışma, yapay zekâ ile hukuk sisteminin kesişimini ve bunun iktisadi boyutlarını bir arada ele alarak, dijital toplumda adaletin anlamına disiplinlerarası bir yaklaşımla ışık tutmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Yapay Zekâ , Adalet , Veri Ekonomisi , Kamu Gücü , İktisadi Verimlilik

Kaynakça

• Adalet Bakanlığı. (2025a) “Adalet Bakanı Tunç’un TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu 2025 yılı bütçe sunumu [Basın açıklaması]”, DOI: https://basin.adalet.gov.tr/adalet-bakani-tunc-tbmm-plan-ve-butce-komisyonunda-2025-yili-butcesinin-sunumunu-yapti.
• Adalet Bakanlığı. (2025b, Kasım 6) “Adalet Bakanı Tunç, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda 2025 yılı bütçesinin sunumunu yaptı”, DOI: https://basin.adalet.gov.tr/adalet-bakani-tunc-tbmm-plan-ve-butce-komisyonunda-2025-yili-butcesinin-sunumunu-yapti.
• Adhikary, S., Roy, D., & Ghosh, K. (2024) “A case Study for Automated Attribute Extraction from Legal Documents Using Large Language Models”.
• Bilgin, K. R. (2022) “Uluslararası Sistem ve Yapay Zekâ: Eski Rakipler ve Yeni Politikalar”, Panorama. DOI: https://www.uikpanorama.com/blog/2021/12/30/uluslararasi-sistem-ve-yapay-zekâ:-eski-rakipler-ve-yenipolitikalar.
• Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü. (2023) “Adlî Tıp Ve Dijital Delil İnceleme Kapasite Raporu”, DOI: https://cte.adalet.gov.tr.
• Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2024) “2025 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Gerekçesi”, DOI: https://www.sbb.gov.tr.
• Danıştay Başkanlığı. (2024) “E-Duruşma Uygulamaları ve Dijitalleşme Raporu”, DOI: https://www.danistay.gov.tr.
• Eltimur, D. Y. (2022) “İnsan Haklarının Korunması Bağlamında Yapay Zekâ Uygulamaları”, AkdHFD, 12(2), 559-594. HSK (Hakimler ve Savcılar Kurulu). (t.y.) DOI: https://www.hsk.gov.tr/. Krausová, A. (t.y.) “Hukuk ve Yapay Zekâ Arasındaki Kesişmeler” (Intersections between Law and Artificial Intelligence).
• Kılıçaslan, S. K. (2019) “Yapay Zekânın Hukuki Statüsü ve Hukuki Kişiliği Üzerine Tartışmalar”, YBHD, 4(2), 363-389. Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD) (2022) “Artificial Intelligence in the Public Sector: A Global Perspective”. DOI: https://www.oecd.org/governance/ai.
• Surden, H. (2019) “Artificial Intelligence and Law: An Overview”. TÜBİTAK BİLGEM. (2022) “Yapay Zekâ Uygulamaları ve Kamuda Kullanımı Raporu”, DOI: https://bilgem.tubitak.gov.tr.
• Türkiye Barolar Birliği. (2023) “Yapay Zekâ Ve Hukuk: Hukuk Sistemine Etkileri Üzerine Bir Değerlendirme”, DOI: https://www.barobirlik.org.tr.
• Türkiye Cumhuriyeti Adalet Bakanlığı. (2021) “Yargıda Dijital Dönüşüm Strateji Belgesi”.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (2024) “Yargı istatistikleri”, DOI: https://data.tuik.gov.tr.
• UYAP (Ulusal Yargı Ağı Projesi). (t.y.) DOI: https://vatandas.uyap.gov.tr/.