İlkokullarda İkinci Dil Olarak Türkçe Öğretimi: Araştırma Eğilimleri, Sonuçlar ve Gelecek Perspektifleri

Year 2025, Issue: 28, 153 - 169, 31.07.2025

Fisun Güngör Yereyıkılmaz , Mediha Güner Özer

https://doi.org/10.30786/jef.1628126

Abstract

Bu araştırmada, Türkiye’de ilkokul düzeyinde ikinci dil olarak Türkçe öğretimine yönelik çalışmalar betimleyici bir perspektifle incelenmiştir. Bu doğrultuda 127 araştırma makalesi ve lisansüstü tez betimsel içerik analizi yöntemiyle analiz edilmiş, çalışmalar “eğilimleri” ve “sonuçları” açısından ayrı ayrı ele alınmıştır. Bulgular; araştırmaların 2020, 2021 ve 2023 yıllarında arttığını; genellikle mevcut yapıyı belirlemeye odaklandığını, nitel araştırma yöntemlerinin, öğretmenlerden oluşan çalışma gruplarının, veri toplama aracı olarak görüşme yönteminin, veri analizinde ise içerik analizinin sıklıkla tercih edildiğini göstermektedir. Araştırmaların çoğunluğunda belirli bir dil becerisi ele alınmamış, konular ise eğitim ortamları, öğretmen ve öğrenci özellikleri ile yenilikçi yöntemlere yoğunlaşmıştır. Araştırmaların sonuçları ise eğitim ortamlarının yapısı ve işleyişine ilişkin sonuçlar, öğretmen ve öğrenci özelliklerine ilişkin sonuçlar ve yenilikçi yaklaşım ve yöntemlere ilişkin sonuçlar olmak üzere üç başlık altında toplanmıştır. Sonuçlar, mevcut literatür ışığında tartışılmış ve alanın geleceğine yönelik öneriler getirilmiştir.

Keywords

İkinci dil öğretimi , Türkçe öğretimi , araştırma eğilimleri , betimsel içerik analizi

Teaching Turkish as a Second Language: Research Trends, Results, and Future Perspectives

Abstract

The present study reviewed research on teaching Turkish as a second language in primary schools in Türkiye using a descriptive approach. A total of 127 articles and postgraduate theses were analyzed through descriptive content analysis, with discussions about research “trends” and “results” for each study. The findings indicated that the number of publications rose in 2020, 2021, and 2023, and the studies primarily aimed to determine the current status of teaching Turkish as a second language in primary schools. These studies were conducted using qualitative research methods; the study groups included teachers, and data were collected through interviews and analyzed using content analysis. Most studies did not examine a specific language skill but focused on educational environments, characteristics of teachers and students, and innovative methods. Results of the studies were categorized as structural and functional concerning educational environments, teacher and student characteristics, and innovative approaches and methods. The present study's findings were discussed based on the literature, and several recommendations were provided for future research.

Keywords

Second language teaching , Turkish language instruction , research trends , descriptive content analysis.

References

• Avcı, M., & Kurudayıoğlu, M. (2022). Türkçede iki dillilik çalışmalarının bibliyometrik analizi [Bibliometric analysis of bilingualism studies in Turkish]. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 10(1), 252-265.
• Bialystok, E. (2017). The bilingual adaptation: How minds accommodate experience. Psychological Bulletin, 143(3), 233-262. https://doi.org/10.1037/bul0000099
• Biçer, N. (2017). Biçer, N. (2017). Yabancılara Türkçe öğretimi alanında yayınlanan makaleler üzerine bir analiz çalışması [An analysis study on the published articles relating to the field of teaching Turkish to foreigners]. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (27), 236-247.
• Block, K., Cross, S., Riggs, E., & Gibbs, L. (2014). Supporting schools to create an inclusive environment for refugee students. International Journal of Inclusive Education, 18(12), 1337–1355. https://doi.org/10.1080/13603116.2014.899636
• Bunar, N. (2015c). Migration and education in Sweden: Integration of migrants in the Swedish education system, NESET Country report Sweden. EU Commission, DG Education and Culture: Unpublished report.
• Büyükikiz, K. K., & Güler Yıldız, A. (2021). What research says? Evaluation of postgraduate research on teaching turkish to turkish children abroad. Research in Reading & Writing Instruction, 9(2), 81-95
• Can, F., & Kardaş, M. N. (2023). Türkiye’de ikidillilik üzerine yapilmiş akademik çalışmaların eğilimleri [Tendencies of academic studies on bilingualism in Türkiye]. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(38), 555-577.
• Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2018). Research methods in education. Routledge.
• Creswell, J.W. (2008). Educational research: Planning, conducting and evaluating quantative and qualitative research (3nd ed.). Upper Saddle River, NJ: Pearson Education, Inc.
• Crul, M., Lelie, F., Biner, Ö. et al. (2019). How the different policies and school systems affect the inclusion of Syrian refugee children in Sweden, Germany, Greece, Lebanon and Turkey. CMS, 7 (10). https://doi.org/10.1186/s40878-018-0110-6
• Cummins, J. (2000). Language, power and pedagogy: Bilingual children in the crossfire. Multilingual Matters.
• Çalık, M., & Sözbilir, M. (2014). Eğitim araştırmalarında nitel araştırma yöntemleri ve hata türleri [Qualitative research methods and types of errors in educational research]. Eğitim ve Bilim, 39(173), 70-88.
• Directorate General for Lifelong Learning. (2024). İzleme ve değerlendirme raporu-2023 [Monitoring and evaluation report-2023]. Ministry of National Education Publications. Retrieved from https://hbogm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2024_05/14104707_izlemevedegerlendirmeraporu2023.pdf
• Dryden-Peterson, S. (2016). Refugee education: The crossroads of globalization. Educational Researcher, 45(9), 473-482. https://doi.org/10.3102/0013189X16683398
• García, O., & Wei, L. (2014). Translanguaging: Language, bilingualism and education. Palgrave Macmillan.
• Gülen Canlı, M., & Tepeli, Y. (2019). Ana dili ve yabancı dil olarak Türkçe eğitimi üzerine eylem araştırması yöntemiyle yapılmış çalışmaların sistematik olarak incelenmesi. [Systematic reviews of studies conducted by action research method on Turkish education as mother tongue and foreign language]. International Journal of Field Education, 5(2), 30-54.
• Günaydın, Y. (2020). İki dillilik ile ilgili yayimlanan makalelerin incelenmesi (2010-2020). [A review of published articles regarding bilinguality (2010-2020)]. International Journal of Language Academy, 8(5).
• Güngör Yereyıkılmaz, F., & Boyacı, Ş. D. (2024). Yabancı uyruklu ilkokul öğrencilerinin Türkçe dil becerileri ihtiyaçlarını belirleme ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. [Developing a scale for determining the Turkish language skills needs of foreign primary school students: A validity and reliability study]. International Journal of Language Academy, 12(3), 48-65.
• Karaağaç, G. (2011). Bireysel iki dillilik ve toplumsal iki dillilik. [Individual bilingualism and social bilingualism]. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, 717, 222-228.
• Kardoğan, M., & Kardaş, M. N. (2023). Türkiye’de Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi alanında yayımlanan makalelerin eğilimleri üzerine bir inceleme. [A review on the tendencies of articles published in the field of teaching Turkish as a foreign language in Türkiye]. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(1), 1-12.
• Kesik, C., & Halistoprak, E. (2023). İlkokulda iki dilli çocuklara Türkçe öğretimine ilişkin yapılmış çalışmaların incelenmesi. [Examination of studies on teaching Turkish to bilingual children in primary school]. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (35), 13-32.
• Kırımlı, B., & Kayhan, S. (2022). İki dillilik ile ilgili yapilan lisansüstü tezlerin incelenmesi (2001-2021) [A review of postgraduate theses on bilingualism (2001-2021)]. International Journal of Language Academy, 10(2), 10-30.
• Koyama, J., & Menken, K. (2013). Emergent bilinguals and translanguaging in the era of global migration. International Journal of Multilingualism, 18(2), 276-290. https://doi.org/10.1080/15235882.2013.778223
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook (2nd ed.). Thousand Oaks: Sage Publications.
• Neuendorf, K. A. (2002). The content analysis guidebook. Thousand Oaks, California: Sage Publications.
• Oyar Uzun, İ. (2023). suriyeli göçmenlere Türkçe öğretiminde öğretici odaklı hazırlanmış çalışmalara yönelik bir meta-sentez çalışması. [A meta-synthesis study for instructor-focused prepared studies in teaching Turkish to Syrian immigrants]. Uluslararası Türkçe Öğretimi Araştırmaları Dergisi, 3(2), 85-111.
• Saville-Troike, M. (2006). Introducing second language acquisition. USA, New York: Cambridge University Press.
• Schachner, M. K., Noack, P., van de Vijver, F. J. R., & Eckstein, K. (2016). Cultural diversity climate and psychological adjustment at school-Equality and inclusion versus cultural pluralism. Child Development, 87(4), 1175–1191. https://doi.org/10.1111/cdev.12536
• Suárez-Orozco, C., Motti-Stefanidi, F., Marks, A., & Katsiaficas, D. (2018). An integrative risk and resilience model for understanding the adaptation of immigrant-origin children and youth. American Psychologist, 73(6), 781–796. https://doi.org/10.1037/amp0000265
• Suri, H., & Clarke, D. (2009). Advancements in research synthesis methods: From a methodologically inclusive perspective. Review of Educational Research, 79(1), 395-430. https://doi.org/10.3102/0034654308326349.
• Taş, H., & Minaz, M. B. (2022). Challenges and solutions of Syrian refugee children in the process of acquiring basic language skills. Educational Policy Analysis and Strategic Research, 17(3), 102-120.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri [Qualitative research methods in the social sciences] (12. baskı/12th ed.). Seçkin Publishing.