Abstract
Amaç: Bu çalışmanın amacı, suda düşük çözünürlüğe sahip bir etkin madde olan tetrabenazinin (TBZ) bazik ortamda çözünmesini artırmak için katı dispersiyon teknolojisinin kullanılmasıdır. Katı dispersiyonların karakterizasyon çalışmaları sonucunda elde edilen bulgular ile katı dispersiyon teknolojisinin TBZ’nin çözünmesi üzerindeki etkileri değerlendirilmiştir. Katı dispersiyon teknolojsinin TBZ’nin bazik ortamda çözünmesini artırmada etkili olduğu sonucuna varılmıştır.
Gereç ve Yöntem: TBZ’nin çözünmesini artırmak amacıyla üç farklı katı dispersiyon formülasyonu hazırlanmıştır. Bu amaçla polimerik taşıyıcılar olarak Soluplus® ve Kollidon® VA 64, yüzey aktif madde olarak Gelucire® 50/13 kullanılmıştır. Bu polimerik taşıyıcılar ve yüzey aktif madde kullanılarak hazırlanan katı dispersiyon formülasyonları sırasıyla KD-1, KD-2 ve KD-3 olarak isimlendirilmiştir. Tüm katı dispersiyonlar, etkin madde ve polimerin 1:1 oranında karıştırılmasıyla elde edilmiştir. Hazırlama işlemi, çözücü buharlaştırma yöntemi ile gerçekleştirilmiş ve çözücü olarak aseton kullanılmıştır. Asetonun, rotavaporda düşük basınç altında ve 55°C su banyosunda buharlaştırılması ile katı dispersiyonlar elde edilmiştir. TBZ miktar tayini yöntemi, yüksek basınçlı sıvı kromatografisi (HPLC) kullanılarak 230 nm dalga boyunda geliştirilmiştir ve analitik yöntem validasyonu yapılmıştır. Katı dispersiyonların termal özellikleri diferansiyel taramalı kalorimetre (DSC) ile 25-250°C aralığında analiz edilmiş; Fourier Dönüşümlü Kızılötesi (FT-IR) spektroskopisi kullanılarak polimer ve etkin madde arasındaki olası etkileşimler incelenmiştir. Katı dispersiyonların TBZ’nin çözünmesini artırmaya olan etkisi, pH 1.2 ve pH 6.8 ortamlarında yapılan çözünme hızı çalışmaları ile değerlendirilmiş, elde edilen numuneler HPLC ile analiz edilmiştir. TBZ’nin katı dispersiyon formülasyonlarından salım kinetiklerinin belirlenmesi için çözünme hızı verilerinden hareketle DDSolver yazılımı kullanılmıştır.
Sonuç ve Tartışma: Katı dispersiyonlar için yapılan TBZ miktar tayini analiz sonuçları, her üç katı dispersiyonda ortalama TBZ miktarlarının %98.31 ile %99.19 arasında değiştiğini göstermiştir. Tüm miktar tayini analizlerinde düşük standart sapma değerleri gözlenmiş ve bu durum ölçümlerin tutarlılığını göstermiştir. Termal analizlerde, TBZ’nin endotermik pikinin 130ºC’de ortaya çıktığı ve amorf yapıya dönüşen katı dispersiyonların endotermik pikin şiddetinde azalmaya yol açtığı belirlenmiştir. FT-IR spektroskopisi ile elde edilen spektrumlar, TBZ’nin farklı taşıyıcı polimerlerle fiziksel veya kimyasal etkileşiminin olduğunu göstermiştir. Katı dispersiyonların TBZ’nin çözünmesini artırmaya olan etkisi çözünme hızı çalışmaları ile pH 1.2 ve pH 6.8 ortamlarında incelenmiştir. TBZ, pH 1.2 ortamında hızlı çözünme göstermiş ve ilk 1 saatte tamamen çözünmüştür. 24 saatin sonunda pH 1.2 ortamında etkin maddenin %98.8’i çözünmüştür, pH 6.8 ortamında ise çözünme daha yavaş (%28.8) gerçekleşmiştir. TBZ’nin pH 6.8 ortamındaki çözünürlüğü düşük olduğu için hazırlanan tüm katı dispersiyonların çözünme hızı çalışmaları bu ortamda gerçekleşmiştir. Hazırlanan tüm katı dispersiyon formülasyonlarının, TBZ’nin pH 6.8 ortamındaki çözünme hızını artırdığı gözlenmiştir. Özellikle Gelucire® 50/13 ile hazırlanan katı dispersiyon formülasyonu (KD-3), 24 saatin sonunda en yüksek çözünme oranına (%85.6) ulaşmıştır. In vitro çözünme hızı çalışmaları sonucunda KD-1, KD-2 ve KD-3 formülasyonlarının salım kinetikleri DDSolver yazılımı ile belirlenmiştir. Değerlendirme sonuçlarına göre her üç formülasyon için en uyumlu modeller Korsmeyer-Peppas ve Weibull kinetikleri olarak belirlenmiştir. KD-1, KD-2 ve KD-3 için Korsmeyer-Peppas modeline ait parametreler sırasıyla, n=0.3351, n=0.3511 ve n=0.3015 olarak belirlenmiştir. Weibull modeline ait parametreler sırasıyla, β=0.4303, β=0.4369 ve β=0.5422 olarak hesaplanmıştır. n değeri 0.5’ten, β değeri 0.75’ten düşük olduğundan, salım mekanizmasının Fick difüzyonuna benzer şekilde gerçekleştiği ve katı dispersiyon teknolojisinin TBZ’nin bazik ortamda çözünmesini artırmada etkili olduğu sonucuna varılmıştır.