Lâle Devri’nde Eyüp Kazası’nda Sosyal Hayattaki Değişim Göstergesi Olarak: Boşanmalar

Yıl 2017, Cilt: 3 Sayı: 1, 102 - 118, 24.04.2017

Yasemin Keskin

https://doi.org/10.21551/jhf.291947

Öz

 Her toplumda olduğu gibi Osmanlı’da da aile kurumu zaman zaman bazı sebeplerle isteyerek veya istemeyerek boşanma ile sona erebiliyordu. İslâm hukukunu referans alan Osmanlı’da üç çeşit boşanma vardır. Erkeğin iradesi ile eşini boşaması (talâk), kadının bazı gerekçelerle müracaatı sonucu mahkemenin boşaması (tefrîk) ve genellikle kadının teklifi, erkeğin de kabul etmesiyle gerçekleşen anlaşmalı boşanma (hul’ veya muhâlaa). Bu boşanma çeşitlerinin örneklerini Eyüp’te de bol miktarda görmek mümkündür. Bu makalede Eyüp kazasındaki boşanmaları Şer’iye Sicillerindeki örneklerle ele alarak Lâle Devrindeki artışın bozulma mı yoksa kadınların medeni cesaretlerinin göstergesi mi olduğu açıklanmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Eyüp, Lâle Devri, Boşanma

Divorces as a Manifestation of Change in Social Life in the province of Eyüp during Tulip Era

Öz

As in all societies, the family union in Ottoman Empire might end up with the divorce willingly or not for some reasons. In Ottoman Empire, there are three sorts of divorces pursuing the Islamic law. Man’s divorcing his spouse of his own accord (talak), divorcing of a court upon the appeal of a woman with some justifications (tefrik) and consensual divorce occurring with the proposal of woman and the approval of man (hul or muhalaa). It is possible to behold these types of divorcement samples in Eyüp. In this article, the types of divorcements in Eyüp District will be attempted to be explained whether the increase in the Tulip Period is an indication of deterioration or moral courage of women by discussing the samples in the Sharia Court Records.

Anahtar Kelimeler

Eyüp, The Tulip Period, Divorce.

Kaynakça

• ACAR, H. İbrahim, “Talâk”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C. 39, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 2010, s. 496-500.
• ACAR, H. İbrahim, “Tefrîk”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C. 40, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 2011, s. 277-279.
• AKTAN, Hamza, “İslâm Aile Hukuku”, Sosyo-Kültürel Değişme Sürecinde Türk Ailesi, C. 2, T.C. Başbakanlık Aile Araştırmaları Kurumu Yayınları, Ankara 1992, s. 396-433.
• AKYILMAZ, Gül, “Osmanlı Aile Hukukunda Kadın” , Türkler Ansiklopedisi, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 2002, s. 365-374.
• APAYDIN, H. Yunus, “İbra”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C. 21, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 2000, s. 263-266.
• ATAR, Fahrettin “Muhâlea”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C. 30, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 2005, s. 399-402.
• AYDIN, M. Akif, İslâm-Osmanlı Aile Hukuku, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, İstanbul 1985.
• AYDIN, M. Akif, “Osmanlı Hukukunda Kazâî Boşanma “Tefrîk””, Osmanlı Araştırmaları, V, İstanbul 1986, s. 1-12.
• BİLMEN, Ömer Nasuhi, “Hukuk-ı İslâmiye ve Istılahat-ı Fıkhiye” Kamusu, C. 2,: Bilmen Yayınevi, İstanbul 1985.
• CİN, Halil, Eski Hukukumuzda Boşanma, Selçuk Üniversitesi Yayınları, Konya 1988.
• CİN, Halil, İslâm ve Osmanlı Hukukunda Evlenme, Konya 1988.
• DÖNDÜREN, Hamdi, Delilleriyle İslam Hukuku (Şahıs Aile ve Çözümlü Miras), Bursa 1983.
• DÜZDAĞ, M. Ertuğrul, Şeyhülislâm Ebussuûd Efendi Fetvaları Işığında 16. Asır Türk Hayatı, İstanbul 1983.
• EBÛ DÂVÛD ES-SİCİSTTÂNÎ EL- EZDÎ, Sünen-i Ebu Davud, C. III, Terc. İbrahim Koçaşlı, İstanbul 1983.
• HÂVÂSS-I REFÎA (EYÜP) ŞER’İYE SİCİLLERİ No: 139, 140, 141, 142, 146, 147, 150, 151, 154, 155, 156.
• JENNINGS, Ronald C.,“Women in Early Seventeenth Century Ottoman Judicial Records: The Sharia Courts of Anatolian Kayseri”, JESHO, C. XVIII, S.1, 1975, s. 53-114.
• KARACA, Yılmaz –Rasim Erol, İstanbul Kadı Sicilleri Eyüb Mahkemesi (Havâss-ı Refîa) 19 Numaralı Sicil (H. 1028-1030 / M.1619-1620), İsam Yayınları, İstanbul 2011.
• KARAMAN, Hayrettin, Mukayeseli İslâm Hukuku, C. I, İrfan Yayınevi, İstanbul 1982.
• KIVRIM, İsmail, “17 yüzyılda Osmanlı Toplumunda Boşanma Hadiseleri (Ayıntâb Örneği; Talâk, Muhâla’a ve Tefrik)”, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2011, 10 (1), s. 371-400.
• KOCA, Ferhat, “İkrar”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C. 22, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 2000, s. 38-40.