Genel Türk Tarihinin Kaynaklarından Süreli Yayınlara Bir Örnek: Kırım Mecmuası

Yıl 2017, Cilt: 3 Sayı: 3, 123 - 140, 23.12.2017

Hasan Işık , Ahmet Doğan

https://doi.org/10.21551/jhf.349933

Cited By: 2

Öz

Genel Türk Tarihi’nin birinci el ve ikinci el
kaynaklarının yanında bu kaynakları içinde barındıran süreli yayınlardan çıkan birçok
dergide yer almaktadır. Özellikle yaklaşık son asrı kapsayan bu dergilerin
birçoğu bu alana önemli katkılar yapmıştır. Türk Yurdu, Türkiyat Mecmuası,
İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, Türk Kültürü, Bilig,
Belleten ilk göze çarpan dergilerdendir. Bunların yanında yayınlandığı
dönemlerde Türk tarihine büyük hizmetler vermiş fakat kısa süre sonra yayın hayatından
çekilmiş dergilerde bulunmaktadır. Bunlardan biriside 2 Mayıs 1918 ile 15 Mayıs
1919 tarihleri arasında yirmi üç sayı olarak neşredilen, Kırım ve Türk
dünyasıyla alakalı ilmî, edebî, dinî, ictimaî ve tarihî mevzuları işleyen,
Kırım'la ilgili her türlü olayı Türk dünyasına ve Avrupa'ya hemen duyurmaya
çalışan Kırım Mecmuası’dır. Bu dergi Kırım Ahali Cumhuriyeti'nin Bolşevikler
tarafından ortadan kaldırılmasından sonra İstanbul'da Kırım'ın bağımsızlığını
savunan bir dergidir. Dergide yer alan ve genel Türk tarihi alanında birinci el
kaynak özelliği taşıyan birçok görsel, harita vb. önemli bir kaynak
hazinesidir. Bugün Kırım’ın tekrar Rusya tarafından ilhakının gündemde olduğu
bir zamanda bu derginin gündeme getirilmesinin ve tanıtılmasının önemli olduğu
da düşünülmektedir. Çalışmada, bu derginin yayınlanmasına sebep olan olaylar
silsilesine, bu derginin yayınlandığı sürede derginin oluşturduğu önemli
etkiye, derginin önemli yazarlarına, derginin genel Türk tarihi içerisinde
sahip olduğu öneme, yayınlanan 23 sayının içeriğine yer verilecektir. Bu
şekilde konu ve dönemle ilgili çalışma yapacak araştırmacıların bu dergiye
dikkatlerini çekmek ve böylece derginin içeriğinin ilgili araştırmacılarca
kullanılmasını sağlamak amaçlanmaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Kırım, Mecmua, Genel Türk tarihi, Kaynak, Türkçülük

A Reference Source of General Turkish History from Periodicals: The Journal of Crimea

Öz

Besides primary and secondary source materials of General Turkish History, numerous journals that come out in periodicals covering all these sources are also available. Many of these journals including particularly upcoming last century have contributed to this field of study. Turkish Land, Journal of Turkish Studies, Istanbul University History Journal of the Faculty of Arts, Turkish Culture, Bilig and Belleten could be considered as the prominent ones. There are still many other journals that shed light on Turkish History during the publication of those and stopped getting published soon afterwards. The Journal of Crimea, which was published in 23 issues from 2 May 1918 to 15 May 1919, is a great source in terms of handling scientific, literary, religious, social and historical affairs concerning Crimea and Turkey and also trying to proclaim all these to Turkey and Europe at once. The Journal of Crimea defended the independence of Crimea after Bolshevik’s annexation of The Crimean People’s Republic. The journal is of vital importance in that many of the visuals in the journal have the characteristics of being primary source in the field of General Turkish History and maps. At the time when the annexation of Crimea by Russian is on the agenda, it’s also considered crucial to bring up and revive this journal. This study will give a wide coverage to the sequence of events that paved the way for publishing the journal, its prominent authors and profound impact during the publication period, the significance that the journal has in the field of General Turkish History and the context of 23 issues. Hence, it is aimed at drawing the attention of the researchers, scholars and analysts who will study on this issue and this period so that the context of the journal can be employed as a source by the related researchers.

Anahtar Kelimeler

Crimea, Journal, General Turkish History, Reference, Turkism

Kaynakça

• AYNÜLHAYAT, "Rusya Kadınlarının Hayat ve Faaliyet–i İctimaiyyesi", Kırım Mecmuası, nr. 4, İstanbul 13 Haziran 1334.
• AZİZ, Ömer, “Türklük mü Tatarlık mı?” Kırım Mecmuası, nr. 13, İstanbul 13 24 Teşrinievvel 1917.
• BALA, Mirza, "Kırım", İslam Ansiklopedisi, VI.
• BEKTÖRE,Şevki,"Kırım İçün", Kırım Mecmuası, nr. 1, İstanbul 2 Mayıs 1334/1918.
• DOĞAN, Ahmet, Kırım Mecmuası 1-23 sayılar (Fihrist ve Metinler), Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum, 2000.
• DEVLET, Nadir , 1917 Ekim İhtilali ve Türk–Tatar Meclisi (İç Rusya ve Sibirya Müslüman Türk Tatarlarının Millet Meclisi–1917-1919), İstanbul 1998.
• DEVLETŞİN, Tamurbek, "Ceditçilik (Yenileşmek)", Emel, nr. 132 (Eylül–Ekim), Ankara 1982.
• GEORGEON, François, Türk Milliyetçiliğinin Kökenleri: Yusuf Akçura (1876–1935), çvr. Alev Er, İstanbul 1999.
• GÖMEÇ, Saadettin İslam Öncesi Türk Tarihinin Kaynakları Üzerine, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, Cilt. 20, Sayı 31, ss. 51-92.
• HABLEMİTOĞLU, Necip, Çarlık Rusyasında Türk Kongreleri (1905–1917), Ankara 1997.
• HABLEMİTOĞLU, Şengül-HABLEMİTOĞLU, Necip, Şefika Gaspıralı ve Rusya'da Türk Kadın Hareketi (1893–1920), Ankara 1998.
• HATİF, O[sman] K[emal], Gök Bayrak Altında Millî Faâliyet, İstanbul 1334 (1918).
• O. K. Hatif, "Çelebi Cihan Efendi Merhum", Kırım Mecmuası, nr. 1, İstanbul 2 Mayıs 1334/1918.
• O. K. Hatif, "Rus İnkılabında Türk–Tatar Kadınlığı", Kırım Mecmuası, nr. 6, İstanbul 11 Temmuz 1334.
• HAŞİM, Galatasaray Sultanisi Muallimi Nüzhet ,"Bugünkü Türkçülükte Lisan Telakkisi", Kırım Mecmuası, nr.4, İstanbul, 13 Haziran 1334/1918.
• HÜSAMETTİN, Muallim, "Kırımda Lisan–ı Resmi Meselesi", Kırım Mecmuası, nr.9, İstanbul 22Ağustos 1334/1918.
• ILGAR, İhsan, Rusya'da Birinci Müslüman Kongresi, İstanbul 1998.
• İNALCIK, Halil, "Osmanlı–Rus Rekabetinin Menşei ve Don–Volga Kanalı Teşebbüsü", Belleten, nr. 46, Ankara 1948.
• İNALCIK, Halil, "Türklük ve Tatarlık: Osmanlı Devleti ve Kırım Hanlığı", Yeni Türkiye Dergisi (Türk Dünyası Özel Sayısı), nr. 16, Ankara Temmuz 1997.
• KEMAL,Saffeti, “Dilde,fikirde,işde birlik”, Kırım Mecmuası, nr.3, İstanbul 30 Mayıs 1334/1918.
• KEMAL, Çubukçuzade Safveti "Türklük–Tatarlık I", Kırım Mecmuası, nr. 2, İstanbul 16 Mayıs 1334.
• KEMAL, Çubukçuzade Safveti "Türklük–Tatarlık II", Kırım Mecmuası, nr. 5, İstanbul 27 Haziran 1334.
• KEMAL, Çubukçuzade Safveti "Türklük–Tatarlık II", Kırım Mecmuası, nr. 7, İstanbul 25 Temmuz 1334.
• KIRIMAL, Edige, "Kırım Türklerinin Millî Mücadelesi", Emel, nr. 134 (Ocak–Şubat), Ankara 1983.
• KIRIMER, Cafer Seydahmet, Bazı Hatıralar, Emel Türk Kültürünü Araştırma ve Tanıtma Vakfı Yayınları, İstanbul, 1993.
• KIRIMLI, Hakan, Kırım Tatarlarında Milli Kimlik ve Milli Hareketler (1905-1916), TTK Yay. Ankara, 1996.
• KIRIMLI, Ahmet İhsan, "Kırım", Yeni Türkiye Dergisi (Türk Dünyası Özel Sayısı), nr. 16, Ankara Temmuz 1997.
• KURAT, Akdes Nimet, Türkiye ve Rusya, Ankara 1990.
• MARAŞ, İbrahim, "İsmail Gaspıralının Bilinmeyen Bir Risalesi: Mektep ve Usul–i Cedit Nedir?", Emel, nr. 219 (Mart–Nisan), Ankara 1997.
• MESUD, Mahmut, "Milliyet Prensipleri Hakiki Müslümanlara Kabil–i Tatbik midir?", Kırım Mecmuası, nr. 16, İstanbul 12 Kanunievvel 1334.
• NUŞİREVAN, Ziynetullah, "Şeriat Esasları ve Kadınlık Meseleleri", Kırım Mecmuası, nr. 10, İstanbul 5 Eylül 1334.
• ORTAY, Selim, Kırım İstiklâl Davâsı, Köstence 1939 (Arap harfli Türkçe).
• ÖZTÜRK,Ayhan, "Kırım Muhtar Türk Cumhuriyeti", Türk Yurdu Dergisi (Türk Dünyası Özel Sayısı), nr. 14, Ankara Eylül 1994.
• SABİT, Halim "Türk Birliği Yolunda",Kırım Mecmuası, nr. 2, İstanbul 16 Mayıs 1334.
• SAYDAM, Abdullah, Kırım ve Kafkas Göçleri (1856–1876), Ankara 1997.
• SEYFETTİN, Ömer, "Büyük Türklüğü Parçalayanlar Kimlerdir?", Kırım Mecmuası, nr. 1, İstanbul 2 Mayıs 1334.
• TAHİR, Mahmut, "Gaspıralı İsmail Bey ve Ganibay Hüseyinov", Emel, nr. 148 (Mayıs–Haziran), Ankara 1985.
• TAŞAĞIL, Ahmet, "Genel Türk Tarihi", Tarih İçin Metodoloji, (Ed. A. Şimşek), Pegem Akademi Yayınları, Birinci Baskı.
• TONGUÇ, Fahreddin "Kırım Kadınlığı", Kırım Mecmuası, nr. 3, İstanbul 30 Mayıs 1334.
• ÜLKÜSAL, Müstecip, Dobruca ve Türkler, Ankara. 1987.
• ÜLKÜSAL, Müstecip, Kırım Türk-Tatarları, Türk Kültürünü Araştırmaları Enstitüsü Yayınları, Ankara, 1980.