Sovyet Kazakistan’ında Eğitimin Genel Durumu (1930-1940)

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 1, 23 - 37, 29.04.2019

Ercan Çelebi

https://doi.org/10.21551/jhf.540303

Cited By: 1

Öz

Çarlık
Rusya’sının yıkılmasından sonra Bolşevikler çok milletli, çok dilli ve çok
dinli bir görünüm sergileyen Sovyetler İttifakı içerisinde yer alan uluslara
ilk aşamada “saygılı” davranmışlar,
fakat çok geçmeden ulusal politikalarını “Sovyetleştirme”
siyaseti üzerine inşa etmişlerdir. Bu durum sosyal hayatta kendisini bir “Sovyet halkı oluşturmak” şeklinde
göstermiştir. Birlik içerisindeki söz konusu farklılıkların ortadan
kaldırılarak “tek tip Sovyet insanı
modeli” ni oluşturmak ana hedef haline getirilmiştir. Bu politikanın alt
yapısını oluşturmak için gayr-i Rus halkların eğitim sistemine el atılmış;
yerli mektepler kapatılarak, tek tip Sovyet mektepleri kurulmuş ve eğitim
sistemi merkezileştirilmiştir. Eğitimin üst yönetimlerine Ruslar yerleştirilmiş
ve eğitim, Rus diline dayandırılmıştır. Bu çalışmada Sovyet Kazakistanı’nda
eğitimin 1930-1940 yılları arasındaki genel durumu ele alınarak, Sovyet eğitim
sisteminin Kazakistan’daki uygulamalarına yer verilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Sovyet Rusya, Kazakistan, Sovyet Eğitim Sistemi

General Situation of Education in Soviet Kazakhistan (1930-1940)

Öz

After the collapse of Tsarist Russia, the Bolsheviks respected nations in the Soviet Union,
which were multinational, multilingual and multi-religious. But they soon built their national policies on a policy of Sovietization in all areas. This manifested itself in the social life as the creation
of a new Soviet people. In order to establish the infrastructure of this policy, the education system
of the non-Russian peoples was taken up; by closing local schools, one type of Soviet schools were
established and the education system was centralized. The Russians were placed at the top of the
training and the training was based on the Russian language. In this study, the general situation of
education in Soviet Kazakhistan was discussed and the practices of the system of Soviet education
in Kazakhistan were covered  

Anahtar Kelimeler

Soviet Russia, Kazakhistan, Soviet Education System

Kaynakça

• Mehmet Saray, Türk Dünyasında Eğitim Reformu ve Gaspıralı İsmail Bey (1851-1914), Ankara, 1987.
• Nadir Devlet, Rusya Türklerinin Millî Mücadele Tarihleri (1905-1917), Ankara 1985.
• S. Voronitssin, “Sovyet Türkistan’ında Okul ve Bilim”, Dergi, Sayı: 55, 1964.
• Süleyman Tekiner, “Türkistan Cedidizmi Komünist Propagandasının Dikkat Merkezinde”, Dergi, Sayı: 45, Münih 1966.
• Yaş Türkistan Dergisi
• Abdulvahab, “Maarif Cephesinde”, Yaş Türkistan, Sayı: 107, Ekim 1938.
• Abdulvahab, “Maarif Cebhesinde”, Yaş Türkistan, Sayı: 112, Mart 1939.
• Abdulvahab, “Maarif Cephesinde”, Yaş Türkistan, Sayı: 114, Mayıs 1939.
• Abdulvahab, “Türkistan'da 1937/38 Oku Yılı Kanday Ötkezile Yatır?”, Yaş Türkistan, Sayı: 103, Haziran 1938.
• “Avul Mektebleri Vaziyeti”, Yaş Türkistan, Sayı: 70, Eylül 1935.
• “Aylıksız Aç Muallimler”, Yaş Türkistan, Sayı: 89, Nisan 1937.
• “Bugünkü Türkistan Ahvalinden”, Yaş Türkistan, Sayı: 38, Ocak 1933.
• “Binasız Mekteb Yüzde Yüz Sevadlı Halk (?!)”, Yaş Türkistan, Sayı: 83, Ekim 1936.
• Çağatay, “Tenkit mi? Ahmaklık mı?”, Yaş Türkistan, Sayı: 37, Aralık 1932.
• İsen Tursun, “Bolşeviklernin Türkistan'da Medeniyet Sahasındagi Yutuklarından”, Yaş Türkistan, Sayı: 53, Nisan 1934.
• “Kazak Pedagoji İnstitütinin On Yıllığı”, Yaş Türkistan, Sayı: 111, Şubat 1939.
• “Maarif Cephesinde (Kadro Meselesi)”, Yaş Türkistan, Sayı: 91, Haziran 1937.
• “Kazakistan'da Mekteb Binaları”, Yaş Türkistan, Sayı: 68, Temmuz 1935.
• “Kazakistan’da Orta Tahsil”, Yaş Türkistan, Sayı: 92-93, Temmuz-Ağustos 1937.
• “Komünist Eleginden Ötebilgen Sovyet Muallimleri”, Yaş Türkistan, Sayı: 88, Mart 1937.
• “Maarif Cebhesinde”, Yaş Türkistan, Sayı: 95, Ekim 1937.
• “Muallimlernin Bilimin Küterü Mühim Bir Vazife,” Yaş Türkistan, Sayı: 65, Nisan 1935.
• “Muallimsiz, Binasız Mektep Kuru Plânı”, Yaş Türkistan, Sayı: 78, Mayıs 1936.
• “Muallim Maaşını Alamaydır”, Yaş Türkistan, Sayı: 70, Eylül 1935.
• Oktay, “Aylıksız Aç Muallimler”, Yaş Türkistan, Sayı: 85, Aralık 1936.
• “Ruslaştırma Siyaseti Küçeymekte”, Yaş Türkistan, Sayı: 74, Ocak 1935.
• “Semeydeki Pedagoji Teknikumunun Hali Naçar?”, Yaş Türkistan, Sayı: 65, Nisan 1935.
• “Sovyet Mekteplerinden Çıkıp Kitüçiler”, Yaş Türkistan, Sayı: 113, Nisan 1939.
• “Şu Yıl Salıncak Mekteb Binaları”, Yaş Türkistan, Sayı: 77, Nisan 1936.
• T., “Maarif Cebhesinde”, Yaş Türkistan, Şubat 1936, Sayı: 75.
• Tahir, “Türkistan’da Birinçi Biş Yıllık Yekünü”, Yaş Türkistan, Sayı: 61, Aralık 1934.
• Taşbalta, “Maarif Cebhesinde”, Yaş Türkistan, Sayı: 71, Ekim 1935.
• Taşbalta, “Sovyet Mektebi”, Yaş Türkistan, Sayı: 83, Ekim 1936.
• Taşbalta, “Maarif Cebhesinde”, Yaş Türkistan, Sayı: 103, Temmuz 1938.
• Timuroğlu, “Türkistan’da Mekteb Meselesi”, Yaş Türkistan, Sayı: 2, Ocak 1930.
• Timuroğlu, “Türkistan'da Maarif İşlerinin Barışı”, Yaş Türkistan, Sayı: 44, Temmuz 1933.
• “Türkistanga Dair Bazı Rakamlar”, Yaş Türkistan, Sayı: 98, Ocak 1938.
• “Türkistan Haberleri”, Yaş Türkistan, Sayı: 40, Mart 1933.
• “Âli Mekteplerde Kadrolar Kalay Hazırlanadır?”, Yaş Türkistan, Sayı: 83, Ekim 1936.
• “Türkistan Haberleri: Avul Mektepleri”, Yaş Türkistan, Sayı: 66, Mayıs 1935.
• “Türkistan Haberleri: Kazakistan’da Mektebler”, Yaş Türkistan, Sayı: 88, Mart 1937.
• “Türkistan Haberleri: Kazakistan’da Mektep İşleri”, Yaş Türkistan, Sayı: 7-8, HaziranTemmuz 1930.
• “Türkistan Haberleri: Maarif Cephesinde”, Yaş Türkistan, Sayı: 57, Ağustos 1934.
• “Türkistan Haberleri: Maarif İşleri”, Yaş Türkistan, Sayı: 37, Aralık 1932.
• “Türkistan Haberleri: Muallimler Bilimi Teftiş Neticesi”, Yaş Türkistan, Sayı: 86, Ocak 1937. “Türkistan Haberleri: Sovyet Mektebinin Hali”, Yaş Türkistan, Sayı: 86, Ocak 1937.
• “Türkistan Haberleri: Türkistan Mekteblerinde”, Yaş Türkistan, Sayı: 98, Ocak 1938.
• Yaş Türkistanlı, “Gaspıralı İsmail Bik”, Yaş Türkistan, Sayı: 57, Temmuz 1934.
• Yaş Türkistanlı, “Rus İstilası Astıda Türkistanlılarnın Millî Hareketlerinden”, Yaş Türkistan, Sayı: 2, Ocak 1930.
• Yaş Türkistanlı, “Türkistan Mekteplerinde”, Yaş Türkistan, Sayı: 62, Ocak 1935.