İpek Patrikhanesi (Sırp- Ortodoks Patrikhanesi)

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 2, 393 - 407, 23.08.2019

Şenay Öztürk Yılmaz

https://doi.org/10.21551/jhf.596613

Cited By: 2

Öz

İpek’de bulunan Sırp-Ortodoks
Kilisesi, Stefan Duşan döneminde patriklik seviyesine çıkmıştır. II. Mehmed
dönemine kadar bağımsız bir şekilde varlığını devam ettiren Patrikhane 1459
yılında Sırbistan’ın fethedilmesinin ardından kapatılmıştır. Kanuni Sultan
Süleyman döneminde ise Sokullu Mehmed Paşa’nın gayretleriyle Osmanlı Devleti’ne
bağlı bir şekilde 1557 yılında tekrar açılmıştır. Patrikhanenin mevcudiyeti,
Sırpları bir arada tutarak millî bilinçlerinin oluşum ve gelişimini
desteklemiştir. Ortodoks Sırplar, patrikhane sayesinde kimliklerini koruyarak dinî
ve milli birlikteliklerini sağlamıştır.  Osmanlı
Devleti’nin patrikhaneyi 1557 yılında tekrar açmasının nedenlerinden biri Katolik
Habsburg İmparatorluğu karşısında Sırpları memnun ederek onları yanında
tutmaktır. Fakat Ortodoks Sırplar, Osmanlı-Habsburg savaşlarında Osmanlı
aleyhine hareket etmiştir. Onların bu tutumları neticesinde 1766 yılında İpek Patrikhanesi
kapatılmış ve Fener-Rum Patrikhanesi’ne bağlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

İpek Patrikhanesi, Kosova, Ortodoks Sırplar, Balkanlar, Gayrimüslimler

Patriarchate of Pec (Serbian-Orthodox Patriarchate)

Öz

The Serbo-Orthodox Church in Pec
became patriarchate during the reign of Stefan Dushan. The Patriarchate, which
remained independent until the reign of Mehmed II, was closed in 1459 after the
conquest of Serbia. It was reopened in 1557 during the reign of Sultan Süleyman
the Magnificent with the efforts of Sokullu Mehmed Pasha. The presence of the
Patriarchate supported the formation and development of national consciousness
by holding Serbs together. Thanks to the patriarchate, the Orthodox Serbs
maintained their identity and maintained their religious and national unity.
One of the reasons why the Ottoman Empire reopened the patriarchate in 1557 was
to please Serbs in the face of Catholic Habsburg Empire. However, Orthodox
Serbs acted against the Ottomans in the Ottoman-Habsburg wars. As a result of
their attitudes, the Pec Patriarchate was closed in 1766 and it was connected
to the Fener-Greek Patriarchate.

Anahtar Kelimeler

Patriarchate of Pec, Kosovo, Orthodox Serbs, Balkans, Non-Muslims

Kaynakça

• BOA, AE. SAMD. III (Ali Emiri Sultan Ahmed III), 213/20611 (H. 1123/M.1712).
• BOA, AE. SAMD. III, 213/20612 (H. 1123/M.1712).
• BOA, AE. SAMD. III, 213/20613 (H. 1123/M.1712).
• BOA, AE. SAMD. III, 150/14771 (H.1133/M.1721).
• BOA, AE. SMST. III, (Ali Emiri Sultan Mustafa),47/3392 (H. 1176/1762).
• BOA, AE. SMST. III, 47/3393 (H. 1176/M.1763).
• BOA, C. ADL, (Cevdet Adliye), 47/2825 (H.1114/M.1702).
• BOA, C. ADL, 1/57 (H. 1133/M.1720).
• BOA, C. ADL, 14/881 (H. 1133/M.1720).
• BOA, C. ADL, 14/880 (H. 1133/M. 1721).
• BOA, C. ADL, 19/1146 (H.1133/M.1721).
• OA, C. ADL, 74/4487 (H. 1152/M. 1739).
• BOA, C. ADL, 31/1847 (H.1153/M.1740).
• BOA, C. ADL, 30/1813 (H.1153/M.1740).
• BOA, C. ADL, 52/3168, (H.1154/M.1741).
• BOA, C. ADL, 52/3163, (H.1154/M.1742).
• BOA, İE. ML (İbnü’l-Emin Maliye), 85/8028 (H.1126/M.1714).
• BOA, İE. ML, 85/8029 (H.1126/M.1714).
• BOA, İE. ML, 85/8037 (H.1126/M.1715).
• Akdağ, Mustafa, Türkiye’nin İktisadî ve İçtimaî Tarihi, İstanbul 2010.
• Atalay, Bülent, Fener Rum Ortodoks Patrikhanesi’nin Siyasi Faaliyetleri (1908-1923), İstanbul 2001.
• Ancsombe, Frederic F., “The Ottoman Empire in Recent International Politics II: The Case of Kosova”, The International History Review, Vol. 28, No:4, 2006, https://doi.o rg/10.1080/07075332.2006.9641111, s. 758-793.
• Bilge, Mustafa L., “Arnavutluk”, DİA, C. 3, İstanbul 1991, s. 383-390.
• Castellan Georges, Balkanların Tarihi, Çev. Ayşegül Yaraman, İstanbul 1993.
• Fotić, Aleksandır, “Serbian Orthodox Church”, Encylopedia of Ottoman Empire, Newyork 2009, s. 519-520.
• Gashi, Shkёlzen, The History of Kosova, Piriştine 2016.
• Genç, Mehmet, Osmanlı İmparatorluğunda Devlet ve Ekonomi, İstanbul 2012.
• Göyünç, Nejat, “Osmanlı Devleti Hakkında”, Cogito Osmanlılar Özel Sayısı, S. 19, İstanbul 1999, s. 86-92.
• Hacısalihoğlu, Mehmet, “Sırbistan”, DİA, C. 37, İstanbul 2009, s. 121-126.
• İlgürel, Mücteba, “Eşkıya” (Osmanlılar’da Eşkıyalık Hareketleri), DİA, C. 11, İstanbul 1995, s. 466-469.
• İnalcık, Halil, Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi, C.1, İstanbul 1997.
• İnbaşı, Mehmet -Eyüp Kul, Balkanlar’da Bir Türk Şehri Üsküp, Fetihten XVIII. Yüzyıla Kadar, Ankara 2018.
• İnciciyan, P. L.-H.D. Andreasyon, “Osmanlı Rumelisi Tarih ve Coğrafyası”, Güneydoğu Avrupa Araştırmaları Dergisi, S. 2-3, İstanbul 1973-74, s. 11-152.
• Jelavich, Barbara, Balkan Tarihi I (18. 19. Yüzyıllar), Çev. İhsan Durdu, Haşim Koç-Gülçin Koç, İstanbul 2006.
• Kenanoğlu, M. Macit, Osmanlı Millet Sistemi Mit ve Gerçek, İstanbul 2004.
• Kiel, Machiel, “İpek”, DİA, C. 22, İstanbul 2000, s. 366-368.
• Kitromilides, Paschalis M., “Orthodox Culture and Collective Identity in the Ottoman Balkans During the Eighteenth Century,” Orienta Moderno, S. 18, 1999, s. 131-145.
• Malcolm, Noel, Kosova, Balkanları Anlamak İçin, Türkçesi: Özden Arıkan, İstanbul 1998.
• Nesimi, Qani, Ortodoks Arnavutlar, İstanbul 2011.
• Ortaylı, İlber, “Tanzimat Döneminde Balkanlar’da Ulusal Kiliseler ve Rum-Ortodoks Kilisesi”, Osmanlı’da Milletler ve Diplomasi, Seçme Eserler III, İstanbul 2014, s. 25-32.
• Ostrogorsky, Georg, Bizans Devleti Tarihi, Çev. Fikret Işıltan, Ankara 2006.
• Petkovićć Sreten, The Patriarchate of Pec, Beograd 1982.
• Rızaj, Skender, Kosova, Arnavut ve Türklerin Dünü, Bugünü ve Yarını, Piriştine 1993.
• Shaw, Stanford J., Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye, C. 1, İstanbul 2004.
• Sir Charles Eliot, Avrupada’ki Türkiye, C. II, Çev. Adnan Sınar, Şevket Serdar Türet, İstanbul.
• Sotirović, Vladislav B., “The Serbian Patriarchate of Peć in the Ottoman Empire: The First Phase (1557-94)”, Serbian Studies, Vol. 25, No: 2, Bloomington, IN USA 2011, s. 143-170.
• Yıldırım, Münir, “Günümüz Balkan Ortodoks Kiliselerine Genel Bir Bakış”, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C. 3, S. 1, Haziran 2003, s. 225-236.