National Hero of Kosovo Albanians İsa Bolatinî (1864-1916)

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 3, 855 - 894, 28.09.2020

Said Olgun

https://doi.org/10.21551/jhf.781937

Öz

Isa Boletini took part in many significant incidents that occurred in Rumelia in the last period of the Ottoman Empire as a result of both the geography and period he lived in and the networks he established. While he was mentioned as a bandit in the first state correspondences, his oppression on the Muslim and Christian people in the region where he lived was being uttered. Considered as the biggest obstacle for the foundation of an embassy in Mitrovica by Russia, which wanted to exist in the region over time, Isa became a crucial item of the agenda in the diplomatic negotiations. He was honored with the grace and bestowal of Yildiz, which wanted to stop him from causing a crisis. Isa, who started to be addressed as “bey” with the title given by Abdulhamid II, adopted an attitude against the Committee of Union and Progress, thus, the Constitutional order in order to protect his own interests and obtain new ones. The new process that started with his opposition against the regime and the occurring events made him a part of the Albanian nationalism. Accordingly, he became an important actor of the Albanian rebellions which continued until the Balkan War. Isa, who tried to defend Kosovo's territory against the hostile occupations during the Balkan War and World War I, is now considered a national hero of Kosovo Albanians.

Anahtar Kelimeler

Isa Boletini, Issa Boletinatz, Kosova, Mitrovica, Albanian Question, Committee of Union and Progress

Kosova Arnavutlarının Millî Kahramanı İsa Bolatinî (1864-1916)

Öz

İsa Bolatini hem yaşadığı coğrafya ve dönem hem de kurduğu ağlar ile Osmanlı Devleti’nin son döneminde Rumeli’de meydana gelen birçok önemli olayda yer almıştır. İsminin geçtiği ilk devlet yazışmalarında ondan bir eşkıya olarak bahsedilirken, yaşadığı bölgedeki Müslüman ve Hıristiyan halka yaptığı zulümler dile getiriliyordu. Zamanla bölgede varlık göstermek isteyen Rusya’nın Mitroviçe’de bir konsolosluk kurmasının önündeki en büyük engel olarak görülen İsa, diplomatik görüşmelerin önemli bir gündem maddesi haline gelmiş, bir krize sebebiyet vermesinin önüne geçmek isteyen Yıldızın lütuf ve ihsanlarına mazhar olmuştur. II. Abdülhamid’in verdiği unvanla “bey” olarak anılmaya başlayan İsa, elde ettiği menfaatlerini korumak ve bunlara yenilerini eklemek için İttihat ve Terakki’ye dolayısıyla Meşrutiyet düzenine muhalif bir tavır takınmıştır. Rejime muhalefetiyle başlayan yeni süreç ve yaşanan olaylar onu Arnavut ulusçuluğunun bir parçası haline getirmiştir. Buna bağlı olarak Balkan Harbine kadar devam eden Arnavut isyanlarının önemli bir aktörü olmuştur. Balkan Savaşı ve I. Dünya Savaşı boyunca Kosova topraklarını düşman işgallerine karşı savunmaya çalışan İsa, bugün Kosova Arnavutların millî bir kahramanı olarak kabul edilmektedir

Anahtar Kelimeler

İsa Bolatini, Kosova, Mitroviçe, Arnavutluk Meselesi, İttihat ve Terakki

Kaynakça

• Alkan, Necmettin, Mutlakıyetten Meşrutiyete II. Abdülhamid ve Jön Türkler, Selis Kitaplar, 1. Baskı, İstanbul, 2009.
• Andonyan, Aram, Balkan Savaşı, çev. Zaven Biberyan, Aras Yayıncılık, 2. Baskı, İstanbul, Ekim 2002.
• Avlonyalı Ekrem Bey, Osmanlı Arnavutluk’undan Anılar (1885-1912), çev. Atilla Dirim, İletişim Yay., 1 Baskı, İstanbul, 2006.
• Avlonyalı Süreyya Bey, Osmanlı Sonrası Arnavutluk (1912-1920), Yay. haz. Abdulhamit Kırmızı, Klasik Yay., İstanbul, 2009.
• Aydın, Mithat, “Arnavutluk’un Osmanlı Devleti’nden Kopuşu Sorunu (1912-1913)”, Belgi Dergisi, C. 2, S. 17 (Kış 2019/I), s. 1094-1128.
• Bello, Hasan, Osmanlı ve Arnavut Kaynaklarına Göre Arnavutluk’ta 1911 Malisörler İsyanı, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2009.
• Birecikli, İhsan Burak, “Avlonyalı İsmail Kemal Bey’in Bağımsızlık Mücadelesi 1912- 1914”, Journal of History School, 41 (2019), ss. 592-620.
• Birecikli, İhsan Burak, Arnavutlar ve Arnavutluk Sorunu 1908-1914, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara, 2010.
• Blumi, Isa, Reinstating the Ottomans, Palgrave Macmillan, 1st Published, New York, 2011.
• Çakmak, Fevzi, Batı Rumeli’yi Nasıl Kaybettik?, Yay. haz. Ahmet Tetik, Türkiye İş Bankası Kültür Yay., 2. Baskı, İstanbul, 2012.
• Çelebi, Mevlüt, “Rumeli’ye Veda Ederken Sultan Reşad’ın Kosova’yı Ziyareti”, Yeni Türkiye, S. 68 (Mart-Haziran 2015), Balkanlar Özel Sayısı III, ss. 3291-3298.
• Çelik, Bilgin, “Geleneksel Yapı ile Modernite Arasındaki Gerilime Bir Örnek: Arnavutluk’ta Kan Davaları ve II. Meşrutiyet Döneminde Soruna Çözüm Arayışları”, Studies of the Ottoman Domain, C. 4, S. 7 (Ağustos 2014), ss. 18-41.
• Degovics, Krisztián Csaplár-, “The Policy of the Qemali Government Between December 1912 and April 1913”, In: ANNUARIO – Albanian Yearbook for historical and anthropological studies / Vjetari shqiptar për studimet historike dhe antropologjike. Tirana 2014, pp. 1-19.
• Dikici, Ali, “Osmanlı Makedonya’sında Kurulan İlk Uluslararası Polis Barış Koruma Misyonu: Mürzsteg Reform Programı”, Karadeniz Araştırmaları, C: 6, S. 24 (Kış 2010), ss. 75-108.
• Elsie, Robert, “Boletini, İsa Bey (15 January 1864-23 January 1916)”, Historical Dictionary of Kosovo, The Scarecrow Press, 2nd Edition, Lanham, 2011, p. 48.
• Gawrych, George, The Crescent and the Eagle: Ottoman Rule, Islam and the Albanians, 1874-1913, I.B. Tauris, New York, 2006.
• Hayta, Necdet, Balkan Savaşları’nın Diplomatik Boyutu ve Londra Büyükelçiler Konferansı (17 Aralık 1912 – 11 Ağustos 1913), AKDTYK Atatürk Araştırma Merkezi Yay., Ankara, 2008.
• Herbert, Aubery, Ben Kendim Osmanlı Ülkesine Son Seyahat, çev. Yılmaz Tezkan, 21. Yüzyıl Yay., Ankara 1999.
• Jacques, Edwin E., The Albanians: An Ethnic History from Prehistoric Times to the Present, McFarland & Co., Jefferson, N.C., 1995.
• Kansu, Aykut, 1908 Devrimi, çev. Ayda Erbal, İletişim Yay., 6. Baskı, İstanbul, 2011.
• Kutlu, Sacit, Milliyetçilik ve Emperyalizm Yüzyılında Balkanlar ve Osmanlı Devleti, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yay., 2. Baskı, 2018.
• Külçe, Süleyman, Balkan Harbi’nde İhmal Faciaları, Yay. haz. Ercan Haytaoğlu, Çizgi Kitabevi Yay., Konya 2018.
• Külçe, Süleyman, Firzovik Toplantı ve Meşrutiyet, Yay. haz. İsmail Dervişoğlu, İsmail Küçükkılınç, Kitabevi Yay., 1. Baskı, İstanbul, 2013.
• Külçe, Süleyman, Osmanlı Tarihinde Arnavutluk, Yeni Asır Matbaası, İzmir, 1944.
• Lütfi Simavi, Son Osmanlı Sarayında Gördüklerim, Yay. haz. Sami Kara, Nurer Uğurlu, 2. Baskı, Örgün Yayınevi, İstanbul, 2004.
• Malcolm, Noel, Kosova Balkanları Anlamak İçin, çev. Özden Arıkan, 1. Baskı, Sabah Kitapları, İstanbul, Mart 1999.
• Mustafa Ragıb, Meşrutiyet’ten Önce Manastır’da Patlayan Tabanca, Yay. haz. Rahşan Aktaş, 1. Baskı, Bengi Yayınları, İstanbul, 2007.
• Müfid Şemsi, El Hakku Ya‘lû Velâ Yu‘lâ Aleyh (Şemsi Paşa, Arnavudluk, İttihad ve Terakki), Yay. haz. Ahmed Nezih Galitekin, Şehir Yay, 2. Baskı, İstanbul, 2007.
• Olgun, Said, “Avusturya-Macaristan İmparatorluğu Konsoloslarının Arnavutluk Coğrafyasındaki “Muzır Faaliyetlerine” Bazı Örnekler”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C. 10, S. 50 (Haziran 2017), ss. 245-255.
• Olgun, Said, Arnavut Milliyetçiliğinin Gelişiminde Mektepler, Gece Kitaplığı, Ankara, 2016.
• Olgun, Said; Babaoğlu, Resul, Transvaal Meselesi ve Osmanlı Devleti, Libra Kitap Yay., 1. Baskı, İstanbul, 2019.
• Osman Nuri, Abdülhamid-i Sâni ve Devr-i Saltanatı, Yay. haz. Osman Selim Kocahanoğlu, Temel Yay., İstanbul, 2017.
• Özbozdağlı, Özer, “Osmanlı Hükümetinin Kosova Arnavutları Arasındaki Kan Davalarına Çözüm Bulma Çabaları 1908-1912”, Belleten, Cilt: LXXXII, Sayı: 295, Yıl: 2018 Aralık, ss. 979-1011.
• Saygılı, Hasip, “Sultan II. Abdülhamid’in Meşruiyet Krizi: 1903’te Mitroviçe’de İlk Rus Konsolosu Grigori Şerbina’nın Öldürülmesi”, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları, S. 20 (Bahar 2014), ss. 163-192.
• Tahsin Paşa, Yıldız Hatıraları, Yay. haz. Ahmet Zeki İzgöer, 3. Baskı, İz Yayıncılık, İstanbul 2018, s. 399.
• Tokay, Gül, Makedonya Sorunu Jön Türk İhtilalinin Kökenleri (1903-1908), Afa Yay., İstanbul 1995.
• Troçki, Lev, Balkan Savaşları, çev. Tansel Güney, Türkiye İş Bankası Kültür Yay., 1. Baskı, İstanbul, 2012.
• Tunaya, Tarık Zafer, Türkiye’de Siyasal Partiler, C. I (İkinci Meşrutiyet Dönemi), 1. Baskı, İletişim Yay., İstanbul, 1998.
• Uşaklıgil, Halid Ziya, Saray ve Ötesi, Yay. haz. Nur Özmel Akın, Özgür Yay., İstanbul, 2003.
• Ünlü, Mucize, Kosova Vilayeti, Gece Kitaplığı, Ankara, 2014.
• Warrander, Gail; Knaus, Verena, Kosova, Bradt Travel Guides Ltd, 1st Edition, Buckinghamshire, 2007.
• Yarcı, Güler, “Kosova’nın Hüzünlü Yüzü: Paylaşılamayan Şehir “Mitroviçe””, Bozkırdan Batıya (Prof. Dr. Hüseyin Salman’a Armağan), Epilson Yayınevi, 1. Baskı, İstanbul, 2017, ss. 373-427.
• Yiğit, Yücel, “Milliyetçilik Çağında Prizren İttihat Cemiyeti”, Turkish Studies, Vol. 4/8, Fall 2009, ss. 2462-2491.
• Zürcher, Erik J., Osmanlı İmparatorluğu’ndan Atatürk Türkiye’sine Bir Ulusun İnşası Jön Türk Mirası, çev. Lütfi Yalçın, Akılçelen Kitaplar Yay., 1. Baskı, Ankara, 2015.