Institutionalization, Institutional History, and the Process of Institutionalization of the Ministry of Public Works

Yıl 2025, Cilt: 11 Sayı: 2, 207 - 229, 03.07.2025

Refik Aydemir

https://doi.org/10.21551/jhf.1669264

Öz

Institutionalization is a critical process for ensuring the sustainability of modern state structures and making bureaucratic operations more effective. Achieving long-term stability for institutions within a framework of specific norms, rules, and structures not only ensures administrative order but also facilitates the sustainable development of both social and economic aspects. Studies on institutional history are important for understanding how this process has evolved within its historical context. The history of an institution and research on its transformation processes shed light on the effects of reforms aimed at modernization. This study examines the theoretical framework of the concept of institutionalization, highlights the importance of institutional history studies, and subsequently investigates the process of institutionalization of the Ministry of Public Works in the Ottoman Empire, which was responsible for infrastructure and public works activities.

Anahtar Kelimeler

Institutionalization , Institution , Ministry of Public Works , Institutional Continuity

Kurumsallaşma, Kurum Tarihi ve Nafiâ Nezaretinin Kurumsallaşma Süreci

Öz

Kurumsallaşma, modern devlet yapılarının sürdürülebilirliğini sağlamak ve bürokratik işleyişi etkin hale getirmek için kritik bir süreçtir. Kurumların belirli normlar, kurallar ve yapılar çerçevesinde uzun vadeli bir istikrar kazanması, sadece idari düzenin sağlanmasını değil, aynı zamanda toplumsal ve ekonomik gelişimin de sürdürülebilir olmasını mümkün kılar. Kurum tarihi çalışmaları ise, sürecin tarihsel bağlamda nasıl geliştiğini anlamak açısından önem arz eder. Bir kurumun geçmişi, dönüşüm süreçleri üzerine yapılan araştırmalar, modernleşme amacıyla yapılan reformların etkilerini ortaya koyar. Bu çalışmada, kurumsallaşma kavramının teorik çerçevesi ele alınarak kurum tarihi çalışmalarının önemi vurgulanmış, ardından Osmanlı Devleti’nde altyapı ve bayındırlık faaliyetlerinden sorumlu olan Nafiâ Nezareti’nin kurumsallaşma süreci incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kurumsallaşma , Kurum , Nafiâ Nezareti , Kurumsal Süreklilik

Kaynakça

• Akın, Rıdvan, TBMM Devleti (1920-1923), İletişim Yayınları, İstanbul 2008.
• Akyıldız, Ali, Tanzimat Dönemi Osmanlı Merkez Teşkilatında Reform, Eren Yayıncılık, İstanbul 1993.
• Akçura, Yusuf, Osmanlı Devleti’nin Dağılma Devri (XVIII ve XIX. Asırlarda), Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1988
• Atam, Şenay, “Nafiâ Vekâleti” Atatürk Ansiklopedisi, https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/nafiâ-vekaleti-bayindirlik-bakanligi/(E.T. 05.03.2025).
• Atam, Şenay, Osmanlı Devleti’nde Nafiâ Nezareti, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2020.
• Aslan, Seyfettin, Yılmaz, Abdullah, “Tanzimat Döneminde Osmanlı Bürokratik Yapı ve Düşüncesinin Değişimi”, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, C. 2, S.1, 2001, (287- 297).
• Başa, Şafak, Kurumsallaşma Bağlamında Dâhiliye Nezareti’nden Dâhiliye Vekâleti’ne Geçiş (1920-1923), Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Ankara 2012.
• Bilirli, Tahir, Tanzimat Dönemi İmar Meclisleri (1845-1846), (Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul 2016.
• Çetin, Emrah, “Tanzimat Dönemi’nde Osmanlı İmparatorluğunu Kalkındırma Düşüncesinin Bir Ürünü Olarak Meclis-i Umur-ı Nafiâ”, Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları E- Dergisi, C. 8/1, (Yaz 2021), (2-13).
• Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Yüksek Fen Kurulu Kararlar ve Görüşler (2005-2013), Ankara 2013.
• Çolak, Filiz, “Atatürk Dönemi’nde Türkiye Cumhuriyeti’nin Ulaşım Politikasına Genel Bir Bakış”, Journal Of Turkish Studies, Vol. VIII/2, (Winter 2013), (345-364).
• Erdem, Sevim, Sultan II. Abdülhamit Devri (1876-1908) Osmanlı Devleti’nde bayındırlık faaliyetleri, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, Elâzığ 2010.
• Greenwood, Royston ve Diğerleri, The SAGE Handbook of Organizational Institutionalism, 2. Baskı, Sage Reference, Los Angeles, London, New Delhi, Singapore, Washington DC, Melbourne 2017.
• Güldöşüren, Arzu, “Türkiye’de Kurum Tarihçiliği Literatürü”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, Cilt 19, Sayı 37, (Haziran 2021), (395-466).
• Kılıç, Selda, “Su Yolları ve Su-Yolcu Esnafına Dair Bazı Tespitler”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, C. 23, S. 36, (Ekim 2004), (175-188).
• Kısa, Ahmet, Osmanlı Devleti’nde Bayındırlık Faaliyetleri (1908-1918) Kapitülasyonlar, İmtiyazlar, Anonim Şirketler, (Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi), Antalya 2019.
• Kuneralp, Sinan, Son Dönem Osmanlı Erkânı ve Ricali (1839-1922), İsis Yayınları, İstanbul 2003.
• Lewis, Bernard, Modern Türkiye’nin Doğuşu, 5. Baskı, Arkadaş Yayınevi, Ankara 2011.
• Lecours, Andre, New Institutionalism: Theory And Practice, University Of Toronto Press Incorproted, Londra 2005
• Martal, Abdullah, “XVI. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğunda Su-Yolculuk”, Belleten, C. 52, S. 205 (Aralık 1988), (1585-1654).
• Meyer, John W., Rowan, Brian, “Institutionalized Organizations: Formal Structure as Myth and Ceremony”, The American Journal of Sociology, Vol. 83 (2), (340-363).
• Mutlu, N. Yücel, “Osmanlı Devleti Nafiâ Nezaret İlk Nizamnamesi”, Belgeler, C. XXXIII, S. 37, (Ankara 2012), (117-129).
• Okumuş, Ejder, “II. Mahmud Dönemi Yenileşme Çabaları”, Türkler, C. 14, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 2002 Ss 1157-1175.
• Ortaylı, İlber, Türkiye Teşkilat ve İdare Tarihi, Ankara 2010.
• Sargut, Selami, Kültürler Arası Farklılaşma ve Yönetim, İmge Kitabevi, Ankara 2010.
• Scott, W. Richard, Organizations Rational, Natural, and Open Systems, Prentice/Hall International, New Jersey 2003.
• Smith, George David ve Steadman, Laurence E., “The Value of Corporate History”, Journal Of Forest History, Vol. 26/1 (Jan., 1982), (34-41).
• T. C. Tarım ve Orman Bakanlığı, Türk Ziraat Tarihine Bir Bakış, Devlet Basımevi, Ankara 1938.
• Tavşancı, Savaş, “Halka Açıklık Oranının Kurumsallaşma Düzeyine Etkisi”, 19. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiriler Kitabı, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale 26- 28 Mayıs 2011, (203-206).
• Tekdemir, Aziz, “Tanzimat Dönemi Nafiâ Nezareti” Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, C. 1, S. 1, (Ocak 2011), (121-144).
• Tekeli, İlhan, Birlikte Yazılan ve Öğrenilen Bir Tarihe Doğru, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2007. Tekin, Gürkan, “Kurum Tarihi Yazımıyla İlgili Sorunlar”, Atatürk Yolu Dergisi, Cilt 11, Sayı 42, (Kasım 2008), (331-340).
• Tolbert, Pamela S., Zucker, Lynn G., “The Institutionalization of Institutional Theory”, Handbook of Organization Studies, Stewart L. Clegg, Caynthia Hardy ve Walter R. Nord (Ed.), Sage, London 1996, s. 185-186. (175-190).
• Thornton, Patricia H., Ocasıo, William ve Lounsbury, Michael, The Institutional Logics Perspective, United Kingdom Oxford University Press, 2013.
• Yılmaz, Abdullah, Aslan, Seyfettin, “Tanzimat Döneminde Osmanlı Bürokratik Yapı ve Düşüncesinin Değişimi”, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, C. 2, S.1, 2001, (287- 297).
• Yazıcıoğlu, İrfan, Koç, Hakan, “Aile İşletmelerinin Kurumsallaşma Düzeylerinin Belirlenmesine Yönelik Karşılaştırmalı Bir Araştırma”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 21, (Şubat 2009), (497-507).
• Yücel, N. Mutlu, “Osmanlı Devleti Nafiâ Nezaret İlk Nizamnamesi”, Belgeler, C. XXXIII, S. 37, (Ankara 2012), (117-129).