Okul Kültürünün Geliştirilmesi ve Sürdürülmesinde Okul Yöneticilerinin Rollerinin İncelenmesi / Examining the Roles of School Administrators in Developing and Maintaining School Culture

Year 2023, Volume: 7 Issue: 16, 440 - 457, 31.12.2023

Mehmet Akif Halıcıoğlu

https://doi.org/10.57135/jier.1392540

Abstract

Bu araştırmada okul kültürünün geliştirilmesi ve sürdürülmesinde okul yöneticilerinin rolü incelenmiştir. Bu kapsamda, nitel bir araştırma deseni içerisinde farklı okullarda görev yapan 18 okul yöneticisinin görüşlerine başvurulmuştur. Araştırmanın verileri yapılandırılmış görüşmeler aracılığıyla toplanmıştır. Veriler içerik analizi tekniği kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırmanın bulguları okul yöneticilerinin okul kültürü kavramı hakkındaki bilgi ve farkındalık düzeylerinin yüksek olduğunu göstermiştir. Okul yöneticilerinin arzu ettikleri okul kültüründe tüm paydaşların okul faaliyetlerine gönüllü katılması, okulda tüm paydaşların kendisini değerli hissetmesi, tüm paydaşların işbirliği içerisinde olması, eğitim açısından etkili ve verimli sonuçlar üretmesi, öğrenci merkezli olması ve milli ve manevi değerlere dayanması öngörülmüştür. İdeal bir okul kültürü oluşturulmasında okul yöneticilerine düşen roller liderlik etme, iletişimi geliştirme ve adalet sağlama başlıkları altında toplanmıştır. İdeal okul kültürünün geliştirilmesi için öncelikli olarak yapılması gerekenler ise daha fazla sayıda nitelikli etkinliklerin gerçekleştirilmesi, yöneticilerin işbirliği içerinde hareket etmesi, iletişimin geliştirilmesi ve adaletin sağlanması şeklinde sıralanmıştır.

Keywords

Eğitim, okul kültürü, okul yöneticisi, öğretmen, örgüt

Ethical Statement

Etik kurallara uyulmuştur.

Examining the Roles of School Administrators in Developing and Maintaining School Culture

Abstract

In this research, the role of school administrators in developing and maintaining school culture was examined. In this context, a qualitative research design, namely a case study, was employed, and the opinions of 18 school administrators working in different schools, determined through convenience sampling, were sought. The data for the study were collected through structured interviews. The data of the research were collected through structured interviews. The data were analyzed using the content analysis technique. The findings of the research showed that school administrators' level of knowledge and awareness about the concept of school culture is high. The school culture that school administrators desire is for all stakeholders to participate voluntarily in school activities, for all stakeholders to feel valued in the school, for all stakeholders to cooperate, to produce effective and efficient results in terms of education, to be student-centered, and to be based on national and moral values. The roles of school administrators in creating an ideal school culture are grouped under the headings of leadership, improving communication and ensuring justice. The priorities that need to be done to develop the ideal school culture are listed as carrying out more qualified activities, administrators acting in cooperation, improving communication and ensuring justice.

Keywords

Education, school culture, school administrator, teacher, organization.

References

• Acar, H. (2004). Eğitim yöneticisi ile eğitim deneticisi yetiştirme sorununa çözüm: Milli Eğitim Akademisi. Çağdaş Eğitim Dergisi, 307(3), 52–57.
• Acılar, A. (2009). İşletmelerde bilgi güvenliği ve örgüt kültürü, Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 1(1), 34–46.
• Akdoğan, A. (2014), Türkiye’deki uluslararası bakalorya PYP programı uygulayan okulların etkili okul özellikleri ve okul kültürü açısından incelenmesi, Doktora tezi, İstanbul Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Aslan, M., Özer, N. & Bakır, A. A. (2009). Okul Kültürüne İlişkin Yönetici ve Öğretmen Görüşleri: Nitel Bir Araştırma, İlköğretim Online, 8(1), 268-281.
• Arslan, N. T. (2004). Örgütsel performans belirleyici bir etmen olarak örgüt kültürü ve örgüt iklimi hakkında bir değerlendirme, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(1), 203–228.
• Balcı, A., ve Özden, Y. (2004), Eğitim ve Okul Yöneticiliği, Ankara, Pegem Akademi Yayıncılık.
• Bedük, A. (2010), Karşılaştırmalı İşletme Yönetim Terimleri Sözlüğü, Konya, Atlas Akademi.
• Bektas, F., Çogaltay, N., Karadag, E., & Ay, Y. (2015). School culture and academic achievement of students: A meta-analysis study. The Anthropologist, 21(3), 482-488.
• Bilgin, E. (2009). Okul yöneticilerinin, okul kültürünün oluşturulmasında, sürdürülmesinde ve değiştirilmesindeki rolü, Yüksek lisans tezi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Bogdan, R., & Biklen, S. K. (1992). Qualitative research for education: An introduction to theory and methods. Boston: Allyn and Bacon.
• Buluç, B. (2013). Eğitim yönetiminde Kuram ve Uygulamalar, Ankara, Pegem Akademi Yayıncılık.
• Bütün, E. (2015). Okul müdürlerinin okul kültürünü gerçekleştirme düzeyleri: Arnavutköy ilçesi örneği, Yüksek lisans tezi, Fatih Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Cemaloğlu, N. (2013), Eğitim yönetiminde Kuram ve Uygulamalar. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2005). Research Methods in Education (5th Ed.). London: Routledge Falmer.
• Cresweell, J. W. (2013), Nitel araştırma Yöntemleri: Beş Yaklaşıma Göre Nitel Araştırma ve Araştırma Deseni. (3.Baskıdan çeviren mesut bütün Selçuk demir). Ankara, Siyasal Kitabevi.
• Çelik, V. (2002). Okul Kültürü ve Yönetimi, Ankara, Pegem Akademi Yayıncılık.
• Çetin, F., Hazır, K., ve Basım, H. N. (2013). Destekleyici örgüt kültürü ile örgütsel psikolojik sermaye etkileşimi: Kontrol odağının aracılık rolü, Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 31(1), 31–52.
• Deal, T. (1985). Corporate Cultures: The rites and rituals of corporate life, Indiana University, Addison-Wesley. Demirtaş, Z., ve Ekmekyapar, M. (2012). İlköğretim okulu yöneticilerinin değerlere dayalı yönetim uygulamalarının okul kültürüne etkisi, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 18(4), 523–544.
• Doğan, S. (2014). Okul Kültürünün Akademisyen Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi", Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27(1), 207-230. DOI: 10.19171/uuefd.17599
• Ekici, K. M. (2013). Yönetim Becerileri, Ankara, Savaş Yayınevi.
• Erdem, O., ve Dikici, M. (2009). Liderlik ve kurum Kültürü Etkileşimi", Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8(29), 198–213.
• Erdoğan, H. (2017). Okul Kültürünün Etkilendiği ve Etkilediği Faktörler", Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (12), 51-68.
• Eroğlu, E., ve Özkan, G. (2009). Örgüt kültürü ve iletişim doyumu ile bireysel özellikler arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi: Bir uygulama örneği, Selçuk İletişim Dergisi, 5(4), 50–61.
• Güney, S. (2007), Yönetim ve Organizasyon, Ankara, Nobel Yayıncılık.
• Hofstede, G., Hofstede, G. S., & Minkov, M. (2010). Cultures and organizations: Software of the mind. New York: McGraw-Hill.
• Karadağ, N. & Özdemir, S. (2015). Okul Kültürünün Oluşturulması Ve Geliştirilmesine İlişkin Okul Müdürü Görüşleri, International Journal of Sport Culture and Science, 3(2), 259-273. DOI: 10.14486/IJSCS387
• Karayağız, K. (2018), İlkokul öğretmenlerinin kurumsal aidiyet algısı ve mesleki yeterlilik algısı arasındaki ilişkinin incelenmesi, Yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Kaysılı, A. (2019), Okul kültürünü kuran pratiklerle öğrencilerin sosyokültürel arka planlarının etkileşimi, Doktora tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Knights, D., ve Willmott, H. (2007). Introducing Organizational Behaviour and Management, Italy, Thomson. Köse, S., Tetik, S., ve Ercan, C. (2001). Örgüt kültürünü oluşturan faktörler. Yönetim ve Ekonomi, Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(1), 219–242.
• Nişancı, Z. N. (2012). Toplumsal kültür-örgüt kültürü ilişkisi ve yönetim üzerine yansımaları, Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 3(2), 34–40.
• Önsal, A. (2012), Okul müdürlerinin iletişim becerileri ile okul kültürü arasındaki ilişki, Yüksek lisans tezi, Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Özan, M. B. & Demir, C. (2011). Farklı Lise Türlerine Göre Öğretmen ve Öğrencilerin Okul Kültürü Metaforu Algıları, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(2), 0-0.
• Özdemir, R. & Kaya, A. (2023). İlkokullarda Görev Yapan Sınıf Öğretmenlerinin ve Yöneticilerin Okul Kültürüne Yönelik Metaforik Algılarının İncelenmesi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Eğitim Dergisi, 5(1), 1-23.
• Özdemir, A. (2006). Okul kültürünün oluşturulması ve çevreye tanıtılmasında okul müdürlerinden beklenen ve onlarda gözlenen davranışlar, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(4), 411–436.
• Özdemir, S. (2012). İlköğretim okullarında okul kültürü ile örgütsel sağlık arasındaki ilişki, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 18(4), 599–620.
• Pınar, Z., Pınar, M., Tasöz, M. G. & Akıtürk Taşöz, A. (2023). Okul Kültürü Hakkında Ortaokul Öğretmen Görüşleri: Nitel Bir Çalışma, International Academic Social Resources Journal, 8(52), 3400-3409. http://dx.doi.org/10.29228/ASRJOURNAL.71543
• Robbins, S., ve Judge, T. (2013). Organizational Behavior, Ankara, Nobel Yayıncılık.
• Şahin, A. (2010). Örgüt kültürü-yönetim ilişkisi ve yönetsel etkinlik, Maliye Dergisi, 159, 21–35.
• Şahin, S. (2003), Okul müdürlerinin liderlik stilleri ile okul kültürü arasındaki ilişkiler, Yayımlanmamış doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Şahin-Fırat, N. (2010). Okul Müdürü ve Öğretmenlerin Okul Kültürü ile Değer Sistemlerine İlişkin Algıları, Eğitim ve Bilim, 35(156). 156-186.
• Schein, E. H. (1992). Organizational Culture and Leadership, Jossey-Bass, San Francisco
• Şimşek, M. Ş., Akgenci, T., ve Çelik, A. (2008), Davranış Bilimlerine Giriş ve Örgütlerde Davranış, Ankara, Gazi Kitabevi.
• Tanase, I. A. (2015). The importance of organizational culture based on culture transfer, Management and Innovation for Competitive Advantage, 9(1), 848–852.
• Terzi, A. R. (2005). İlköğretim okullarında örgüt kültürü. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, (43), 423–442.
• Vveinhardt, J., ve Andriukaitiene, R. (2017). Management culture as part of organizational culture in the context of corporate social responsibility implementation, Economics & Sociology, 10(3), 294–320.
• Woodbury, T. J. (2006). Building organizational culture, world by world, Leader to Leader, 39, 48–54.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011), Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara, Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, Ö., Yıldız, M. ., Çiçek, Ö. & Elhakan Börü, A. (2023). Okul yöneticilerinin okul kültürüne ilişkin görüşleri, Ulusal Eğitim Dergisi, 3(2), 580–593.
• Yüceler, A. (2009). Örgütsel bağlılık ve örgüt iklimi ilişkisi: Teorik ve uygulamalı bir çalışma, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22, 447–449.
• Zerenler, M. (2011). Örgütsel Sessizlik, Konya: Atlas Akademi.
• Ziytak Doğan, C., Aydın, M., Arslan, A., Ağırbaş, H. & Gültekin, H. (2023). Okul Kültürü Oluşturmada Kültürel Liderliğin Rolü ile İlgili Öğretmen Görüşleri, Journal of Social, Humanities and Administrative Sciences, 9(64), 2901-2918. DOI: http://dx.doi.org/10.29228/JOSHAS.69519