Okul Yöneticilerinin Etik Davranışlarının Öğretmenlerin Örgütsel Bağlılığına Etkisi

Year 2024, Volume: 8 Issue: 19, 345 - 368, 30.12.2024

Gürhan Önder , Yusuf Bahri Gündoğdu

https://doi.org/10.57135/jier.1584122

Abstract

Bir işletme ya da kurumda görevli yöneticilerin davranışları, tutumları, yetenekleri ve bilgi düzeyleri çalışanlar üzerinde etkilidir. Çalışanların örgütsel bağlılıkları; üretkenliği, dikkat düzeyi, iş performansı, duygusal enerji, bağlılık ve işten ayrılma/devam etme gibi hem örgütsel hem de bireysel sonuçları etkilemektedir. Bu çalışmada, okul yöneticilerinin etik davranışlarının öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları üzerine etkisi incelenmiştir. Bu amaçla, Ordu ilindeki okullarda görev yapan öğretmen örnekleminden rastgele seçilmiş öğretmenler üzerinde çalışma yapılarak, okul yöneticilerinin etik davranışlarının öğretmenlerin örgütsel bağlılıklarına ilişkin tutum ve görüşleri tespit edilmiştir. 2021-2022 eğitim öğretim yılında Ordu ilindeki okullarda görev yapan toplam 11164 öğretmen arasından rastgele seçilen 503 öğretmen, bu araştırmanın çalışma grubunu oluşturmuştur. Veri toplama aracı olarak; örgütsel bağlılık ölçeği, etik liderlik ölçeği ve demografik bilgi formu kullanılmıştır. Araştırmada kullanılan yöntem; ilişkisel tarama modeli yöntemidir. Veriler, tukey testi, Student t testi ve tek yönlü varyans analizi kullanılarak analiz edilmiştir. Analiz sonucunda; okul yöneticilerinin etik davranışlarının öğretmenlerin örgütsel bağlılığına etkisinin orta düzeyde anlamlı pozitif bir ilişkide olduğu belirlenmiştir. Regresyon analiz sonucuna göre; okul yöneticilerinin etik liderlik davranışları gösterme düzeyleri, öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeylerini istatistiksel olarak anlamlı bir şekilde açıklamaktadır. Araştırma sonucunda; okul yöneticilerinin etik liderlik davranış ve tutumlarını gösterme düzeyinin artması ile öğretmenlerin örgütsel bağlılıklarının arttığı belirlenmiştir.

Keywords

Etik, etik liderlik, örgütsel bağlılık, okul yöneticisi, öğretmen

The Effect Of School Administrators’ Ethical Behaviors On Teachers’ Organizational Commitment

Abstract

In this study, the effect of ethical behaviors of school administrators on teachers' organizational commitment was examined. For this purpose, the study was conducted on randomly selected teachers from the sample of teachers working in schools in Ordu province, and the attitudes and opinions of school administrators' ethical behaviors on teachers' organizational commitment were determined. The method used in the study is the relational survey method. 503 teachers randomly selected from a total of 11,164 teachers working in schools in Ordu province in the 2021-2022 academic year constituted the sample of this study. Organizational commitment scale, ethical leadership scale and demographic information form were used as data collection tools. The data were analyzed using Tukey test, Student's t test and one-way analysis of variance. As a result of the analysis, it was determined that there was a moderately significant positive relationship between school administrators' ethical behaviors and teachers' organizational commitment. According to the results of regression analysis, school administrators' levels of ethical leadership behaviors explain teachers' organizational commitment levels in a statistically significant way. As a result of the research, it was determined that teachers' organizational commitment increased with the increase in the level of ethical leadership behaviors of school administrators.

Keywords

Ethics, ethical leadership, manager, organization, organizational commitment, teacher

References

• Aslan, Neslihan. 2021. “İlkokul ve ortaokul müdürlerinin etik liderlik davranışı gösterme düzeyleri ile öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeyleri arasındaki ilişki”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Aydın, İnayet. 2019. Eğitim ve Öğretimde Etik. 10. bs. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Bahadori, Mohammadkarim, Matina Ghasemi, Edris Hasanpoor, Seyed Mojtaba Hosseini, ve Khalil Alimohammadzadeh. 2021. “The influence of ethical leadership on the organizational commitment in fire organizations”. International Journal of Ethics and Systems 37(1):145-56.
• Balay, Refik. 2014. Yönetici ve Öğretmenlerde Örgütsel Bağlılık. 2. bs. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Balcı, Ali. 1985. “Eğitim Yöneticisinin İş Doyumu”. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Bilgen, Ayşe. 2014. “Çalışanların etik liderlik ve etik iklim algılamalarının örgütsel bağlılıklarına etkisi: Özel ve kamu sektöründe karşılaştırmalı bir uygulama”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi, İstanbul.
• Bozdoğan, Ayfer. 2015. “Okul müdürlerinin etik liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Zirve Üniversitesi, Gaziantep.
• Çokluk, Ömer ve Kürşad Yılmaz. 2010. “The Relationship between Leadership Behavior and Organizational Commitment in Turkish Primary”. Bilig: Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi (54):75-92.
• Dick, Gavin, ve Beverly Metcalfe. 2001. “Managerial factors and organisational commitment ‐ A comparative study of police officers and civilian staff”. International Journal of Public Sector Management 14(2):111-28. doi: 10.1108/09513550110387336.
• Erdoğan, Hülya Şimşek. 2018. “Öğretmenlere göre ortaokul müdürlerinin etik liderlik özellikleri ile öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gündoğdu, Yusuf Bahri. 2014. İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Öğrenci Başarısını Değerlendirme Yeterlikleri. İstanbul: Ensar Yayıncılık.
• Gürses, Elmas Merve. 2023. “Öğretmenlerin görüşlerine göre kadın yöneticilerin etik liderlik özellikleri ile öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kastamonu Üniversitesi, Kastamonu.
• Işık, Metin. 2009. “Okul yöneticilerinin etik liderlik özellikleri ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişki”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi, İstanbul.
• Kalaz, Münevver. 2016. “Öğretmen görüşlerine göre okul yöneticilerinin etik liderlik özellikleri ile öğretmenlerin örgütsel adanmışlıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Karasar, Niyazi. 2009. Bilimsel Araştırma Yöntemi. 19. bs. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Katz, Daniel, ve Robert Kahn. 1977. Örgütlerin Toplumsal Psikolojisi. Ankara: TODAİE.
• Keleş, Nuh. 2022. “Liderlik, Liderlik Tarzları ve Türk Gümrük İdareleri Özelinde Kamu Yönetiminde Liderlik”. Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi: Kuram ve Uygulama 5(2):72-85. doi: 10.52848/ijls.1070904.
• Kökden, İsmail & Kazancı-Tınmaz, Ayşe. 2024. Ortaokul müdürlerinin etik liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel özdeşleşme düzeyleri arasındaki ilişkinin analizi. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 7(2), 631-649.
• Mayer, David M., Maribeth Kuenzi, Rebecca Greenbaum, Mary Bardes, ve Rommel (Bombie) Salvador. 2009. “How low does ethical leadership flow? Test of a trickle-down model”. Organizational Behavior and Human Decision Processes 108(1):1-13. doi: 10.1016/j.obhdp.2008.04.002.
• MEB, Milli Eğitim Bakanlığı. 2015. “Eğitimciler İçin Mesleki Etik İlkeler”.
• Odabaşıoğlu, Ayşegül. 2020. “Okul yöneticilerinin etik liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel bağlılığı arasındaki ilişki”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• Oktar, İlhan, ve Nevriye Yazçayır. 2008. “Öğrencilere Göre Etkili Öğretmen Özellikleri”. Milli Eğitim Dergisi (180).
• Sevilir, Fatma Çağlar. 2023. “Okul yöneticilerinin etik liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel sinizm algıları ve örgütsel bağlılık düzeylerinin incelenmesi”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi, Erzincan.
• Şahin, Bülent. 2015. “Öğretmenlerin örgütsel bağlılık davranışları ile okul müdürlerinin etik liderlik davranışları arasındaki ilişki”. Yüksek Lisans, Uşak Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Şişman, Mehmet. 2004. Öğretim Liderliği. 2. bs. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Terzi, Ali Rıza ve Türker Kurt. 2005. “İlköğretim Okulu Müdürlerinin Yöneticilik Davranışlarının Öğretmenlerin Örgütsel Bağlılığına Etkisi”. Milli Eğitim Dergisi (166).
• Treviño, Linda Klebe, Michael Brown ve Laura Pincus Hartman. 2003. “A qualitative investigation of perceived executive ethical leadership: Perceptions from inside and outside the executive suite”. Human Relations 56(1):5-37.
• Uğurlu, Celal Tayyar. 2009. “İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel bağlılık düzeylerine yöneticilerinin etik liderlik ve örgütsel adalet davranışlarının etkisi”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yeşiltaş, Murat, Hüseyin Çeken ve Ümit Sormaz. 2012. “Etik Liderlik ve Örgütsel Adaletin Örgütsel Sapma Davranışları Üzerindeki Etkisi”. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (28):18-39.