Otizmli Bireylerin Sosyal Gelişiminde Spor ve Fiziksel Aktivitenin Rolü

Year 2025, Volume: 11 Issue: 1, 1 - 8, 30.06.2025

Mustafa Han

https://doi.org/10.34137/jilses.1643995

Abstract

Bu araştırmanın amacı, spor ve fiziksel aktivitenin otizmli bireylerde sosyal beceri üzerine etkilerini içeren çalışmaları incelemektir. Bu kapsamda, konu ile ilgili 2000-2024 yılları arasında yayınlanmış akademik çalışmalar analiz edilerek spor ve fiziksel aktivitenin otizmli bireylerin sosyal gelişimine katkıları ele alınmıştır.
Araştırmada doğrudan konu ile ilgili lisans üstü tez çalışmaları, makaleler ve kitaplar incelenmiştir. Bu çalışmalar Google akademik ve ulusal tez merkezi üzerinden alınmıştır. Var olan durumu ortaya koymak için kullanılan betimsel analiz ve içerik analizi tekniğine başvurulmuştur. Verilerin toplanmasında doküman analizi yöntemi kullanılarak, spor ve fiziksel aktivitenin sosyal beceri üzerindeki etkileri değerlendirilmiştir. Literatür taraması sonucunda, otizm spektrum bozukluğu olan bireylerde spor ve fiziksel aktivitenin sosyal beceri üzerindeki etkilerini doğruda inceleyen 34 bilimsel çalışmaya ulaşılmıştır.
Literatürde var olan çalışmaların incelenmesi neticesinde elde edilen bulgulara göre otizm spektrum bozukluğu olan bireylerde spor ve fiziksel aktivitenin sosyal beceri üzerinde olumlu etkileri olduğu tespit edilmiştir. Yapılan analizler sonucunda; spor ve fiziksel aktivitelerin otizmli bireylerin hiperaktivitesini ve agresif davranışlarını azalttığı, sosyal etkileşim ve iletişim becerilerinin gelişmesine katkı sağladığı, göz temasının artması ile birlikte algı durumunun iyileşmesine katkı sağladığı ve sosyal becerilerinin gelişmesinde önemli rol oynadığı tespit edilmiştir.
Sonuç olarak, otizme sahip bireylerin sosyal becerilerini geliştirmeye yönelik spor ve fiziksel aktivite etkinliklerinin hazırlanmasında bireysel farklılıklara ve özelliklere dikkat edilmelidir. Araştırmanın, otizmli bireylerde spor ve fiziksel aktivitenin sosyal beceri üzerine faydalarının neler olduğunun daha iyi anlaşılmasına ve daha sonraki süreçte konu ile ilgili yapılacak araştırmalara katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Keywords

Spor , otizm , fiziksel aktivite , sosyal beceri

The Role of Sports and Physical Activity in the Social Development of Individuals with Autism

Abstract

The aim of this study is to examine studies on the effects of sport and physical activity on social skills in individuals with autism. In this context, academic studies published between 2000 and 2024 on the subject were analyzed and the contributions of sports and physical activity to the social development of individuals with autism were discussed.
In the research, graduate thesis studies, articles and books directly related to the subject were examined. These studies were taken from Google academic and national thesis center. Descriptive analysis and content analysis techniques were used to reveal the existing situation. The effects of sports and physical activity on social skills were evaluated by using document analysis method in data collection. As a result of the literature review, 34 scientific studies directly examining the effects of sports and physical activity on social skills in individuals with autism spectrum disorder were found.
According to the findings obtained as a result of the examination of the existing studies in the literature, it was determined that sports and physical activity have positive effects on social skills in individuals with autism spectrum disorder. As a result of the analysis, it was determined that sports and physical activities reduced hyperactivity and aggressive behaviors of individuals with autism, contributed to the development of social interaction and communication skills, contributed to the improvement of perception status with increased eye contact and played an important role in the development of social skills.
In conclusion, attention should be paid to individual differences and characteristics in the preparation of sports and physical activity activities to improve the social skills of individuals with autism. It is thought that this study will contribute to a better understanding of the benefits of sports and physical activity on social skills in individuals with autism and to the research to be conducted on the subject in the future.

Keywords

Sport , autism , physical activity , social skills

Ethical Statement

Çalışma sürecinde herhangi bir etik ihlalde bulunulmamıştır.

References

• Aksoy, Y. (2020). Rekreasyonel faaliyet olarak fiziksel aktivitelerin otizmli çocuklarda sosyal iletişime yönelik etkileri. Gaziantep Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 5(1), 1-9.
• Arslan, E. (2019). Otizm ve spor. Spor bilimler alanında araştırma makaleleri, 105-127.
• Çelik, O. T., & Buğday, B. (2022). Otizmli çocuklarda fiziksel aktivite. Anatolian Journal of Health Research, 3(1), 30-32.
• Dınure, M. (2022). Otizm spektrum bozukluğu ve beslenme. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 4(2), 66-71.
• Ekiz, M. A., Şaşmaz, M. F., & Çam, D. (2022). 13-14 yaş otizmli bireylerin otizme yönelik davranışlarının ortaya konulması ve temel spor becerileri ile motivasyon arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uluslararası Bozok Spor Bilimleri Dergisi, 3(2), 15-25.
• Görgün, B., & Melekoğlu, M. A. (2016). Otizm spektrum bozukluğu (OSB) olan bireylerin fiziksel aktivitelerine ilişkin yapılan çalışmaların gözden geçirilmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 17(03), 347-376.
• Gültekin, O., & Başyiğit, F. E. (2018). Türkiye’de 2013-2017 yılları arasında otizm ve fiziksel aktive alanında yapılmış lisansüstü tezlerin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(1), 116-129.
• Güven, D., & Diken, I. H. (2014). Otizm spektrum bozukluğu olan okul öncesi çocuklara yönelik sosyal beceri öğretim müdahaleleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 15(01), 19-38.
• Han, M. (2022) Engelli bireylere verilen maddi destekler ve sporda başarı durumu. Mustafa Önder Şekeroğlu, Abdulkerim Çeviker (Ed.), Spor Bilimlerinde Araştırma ve Değerlendirmeler içinde, (57 -70). Detay Yayıncılık.
• Han, M. ve Sarı, C. (2022). Engellilerde spor tarihine genel bir bakış. Seda Yalçın (Ed.), Spor Bilimleri Alanında Uluslararası Araştırmalar V içinde, (s.45 -57). Eğitim Yayınevi.
• Heper, E., Sertkaya, Ö. G. Ö., Koca, C., Ertan, H., Kale, M., & Terekli, S. (2012). Spor Bilimlerine Giriş. Eskişehir: Açık Öğretim Fakültesi Yayını, 1.,
• Iliadis, I., & Apteslis, N. (2020). The role of physical education and exercise for children with Autism Spectrum Disorder and the effects on socialization, communication, behavior, fitness, and quality of life. Dialogues in Clinical Neuroscience & Mental Health, 3(1), 71-81.
• İlhan, L. (2008). Eğitilebilir zihinsel engelli çocuklarda beden eğitimi ve sporun sosyalleşme düzeylerine etkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 16(1), 315-324.
• İnce, G. (2017). Otizm spektrum bozukluğu olan çocuğa sahip ebeveynlerin spor ile ilgili görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 18(01), 109-124.
• Karakılçık, M. E. S., Baran, M., Mizrak, İ., Kaymaz, M., Aydın, G., & Aydın, Y. (2023). Otizm spektrum bozukluğu tanılı öğrenciler ve spor. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 10(6), 1925-1938.
• Kaya, L., Gültekin, G. I., Şahin, M., & Kırandı, Ö. (2020). Spor dersi alan otizm spektrum bozukluğu olan çocukların ebeveynlerinin yaşam kalitesi düzeyi. Spor Eğitim Dergisi, 4(2), 190-202.
• Keskin, B., Hanbay, E., & Kalyoncu, M. (2017). 5-8 yaş grubu otistik çocuklarda egzersiz uygulamalarının sportif performans üzerine etkileri. İstanbul Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 7(2), 50-58.
• Kunzi, K. (2015). Improving social skills of adults with autism spectrum disorder through physical activity, sports, and games: A review of the literature. Adultspan Journal, 14(2), 100-113.
• Kurşun, Z. (2023). Otizm spektrum bozukluğu olan bireylerde sosyal beceri öğretiminde kullanılan kanıt temelli bir uygulama: PEERS. Journal of Sustainable Education Studies, (Özel Sayı (Ö2)), 180-189.
• Orhan, R. (2019). Çocuk gelişiminde fiziksel aktivite ve sporun önemi. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 157-176.
• Öztürk, M. A. (2012). Teacch otizm programı unsurlarının beden eğitimi ve sporda kullanımı. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (19), 259-268.
• Ramazanoğlu, F., Karahüseyinoğlu, M. F., Demirel, E. T., Ramazanoğlu, M. O., & Altungül, O. (2005). Sporun toplumsal boyutlarının değerlendirilmesi. Fırat Üniversitesi Doğu Araştırmaları Dergisi, 3(3), 153-157.
• Samancı, O., & Ziya, U. (2017). Çocuklarda sosyal beceri eğitimi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(1), 281-288.
• Scattone, D. (2007). Social skills interventions for children with autism. Psychology in the Schools, 44(7), 717-726.
• Soykan, Ö., & Mirzeoğlu, A. D. (2020). Halk oyunlarının üniversite öğrencilerinin sosyal beceri ve özgüven düzeylerine etkisi. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 18(2), 136-156.
• Şahan, H. (2008). Üniversite öğrencilerinin sosyalleşme sürecinde spor aktivitelerinin rolü. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2008(2), 248-266.
• Şentürk, U., Yılmaz, A., & Gönener, U. (2015). Sınıf öğretmenlerinin oyun ve fiziki etkinlikler dersi ile ilgili görüş ve uygulamaları. Spor Yönetimi ve Bilgi Teknolojileri, 10(2), 22-30.
• Terlemez, M. (2022). Modern sporun sosyolojik ve tarihsel temelleri. Kafkas Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 2(1), 16-25.
• Termeli, S. (2019). Otizm spektrum bozukluğu olan çocukların sosyal becerilerinin fiziksel aktiviteye katılım ve farklı değişkenler açısından değerlendirilmesi. Gedik Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Yetim, A. (2000). Sporun sosyal görünümü. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 5(1), 63-72.