TÜRKİYE’DE EĞİTİM HARCAMALARININ EKONOMİK BÜYÜME ÜZERİNDEKİ ROLÜ: KAVRAMSAL BİR DEĞERLENDİRME VE İSTATİSTİKİ GÖZLEMLER

Year 2025, Volume: 13 Issue: 1, 12 - 25, 08.07.2025

Emek Aslı Cinel

Abstract

Eğitim ülkelerin gelişmişlik düzeyinde, ekonomik büyümesinde ve uluslararası rekabet gücünde son derece büyük etkileri olan önemli bir olgudur. Dolayısıyla ülke tarafından eğitime yapılan harcamalar ülkenin geleceğine yön vermektedir. Eğitim, bireyin, toplumun ve insanlığın refah seviyesini güçlendiren bir unsurdur. Eğitim bireylere sağladığı özel faydaların yanı sıra toplumsal olarak yarattığı etkilerle de dikkate alınması gereken bir olgudur.
Küreselleşme ile birlikte ortaya çıkan teknolojik gelişmeler, ülke kalkınmasında en etkili olan unsurun eğitim düzeyi olduğunu göstermektedir. Günümüzde eğitime ve beşeri sermayeye önem veren ülkelerin yüksek ekonomik büyüme oranına ve rekabet gücüne sahip olduğu görülmektedir. Bu nedenle gelişmiş ülkeler dahi eğitim sistemine büyük harcamalar yapmakta ve eğitimim kalitesini artırmaya çalışmaktadır. Eğitime yapılan yatırım insan sermayesine yapılan yatırımdır. Eğitim arttıkça ülkelerin özellikle üretim ve tasarruf gibi diğer makroekonomik göstergelerinde de iyileşme gözlenmektedir. Düşük gelir seviyesine ve yüksek oranlı gelir dağılımı adaletsizliğine sahip olan ülkemizde, kaynakların eğitim için ayrılan kısmı büyük önem taşımaktadır.
Çalışmanın amacını Türkiye’de eğitim harcamalarının ekonomik büyüme üzerindeki etkilerini araştırmak oluşturmaktadır. Bu amaç doğrultusunda çalışmada farklı kurumların resmi internet sitelerindeki verilerden yararlanarak oluşturulan grafik ve tablolar aracılığıyla eğitim harcamalarının ekonomik büyümeye olan etkileri incelenmektedir.

Keywords

Ekonomik Büyüme , Eğitim , Türkiye , Beşeri Sermaye , Uluslararası Rekabet

THE ROLE OF EDUCATION EXPENDITURES ON ECONOMIC GROWTH IN TURKIYE: A CONCEPTUAL EVALUATION AND STATISTICAL OBSERVATIONS

Abstract

Education is an important phenomenon that has great effects on the development level of countries, their economic growth and international competitiveness. Therefore, the expenditures made by the country on education shape the future of the country. Education is an element that strengthens the level of welfare of the individual, society end humanity. Education is a phenomenon that should be taken into consideration not only fort he specific benefits it provides to individuals but also fort he social effects it creates.
Technological developments that have emerged with globalization show that the most effective factor in a country’s development is the level of education. Today, it is seen that countries that give importance to education and human capital have high economic growth rates and competitiveness. For this reason, even developed countries spend heavily on the education system and try to improve the quality of education. Investing in education is investing in human capital. As education increases, improvements are observed in other macroeconomic indicators of countries, especially production and savings. In our country, which has a low income level and a high rate of income distribution inequality, the portion of resources allocated for education is of great importance.
The aim of the study is to investigate the effects of education expenditures on economic growth in Turkey. For this purpose, the effects of education expenditures on economic growth are examined through graphs and tables created by using data from the official websites of different institutions.

Keywords

Economic Growth , Education , Turkey , Human Capital , International Competition

References

• Akın, U. (2009). “Türkiye’de Eğitim Bütçesi”. Milli Eğitim Dergisi, 184, 8-25.
• Akın Mart, Ö. ve Kartal, S. (2021). “Türkiye’deki Eğitim Harcamalarının Değerlendirilmesi”. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 37-53.
• Arabacı, İ. (2011). “Türkiye’de ve OECD Ülkelerinde Eğitim Harcamaları”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10(35), 100-112.
• Aykut, N. (2019). Kamu Harcaması Olarak Eğitim Harcamaları ve Finansmanı: Türkiye OECD Ülkeleri Karşılaştırması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Manisa.
• Barro, R. J. (1991).” Economic Growth in a Cross-Section of Countries”. Quarterly Journal of Economics. 106(2), 407-443.
• Başaran, İ. E. (2006). Türk Eğitim Sistemi ve Okul Yönetimi, Ekinoks Yayınları, Ankara.
• Blankeanu, W. ve Simpson, N. (2004). “Public Education Expenditures and Growth”. Journal of Development Economics, 73, 583–605.
• Ceğer, B. (2018). OECD Ülkeleri ile Türkiye'nin Eğitim Harcamalarının Karşılaştırılması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Çalışkan, Ş., Karabacak, M. ve Meçik, O. (2013). “Türkiye’de Eğitim-Ekonomik Büyüme İlişkisi: 1923-2011 (Kantitatif Bir Yaklaşım)”. Yönetim Bilimleri Dergisi, 11(21), 29-48.
• Çete ve Bozoğlu Çete (2024). “Eğitimin Kalkınma Sürecindeki Rolü”. International Journal of Social and Humanities Sciences Research, 11(107), 989-995.
• Çevik, Ö. C. (2022). “Bir Hak Olarak Eğitim ve Eğitim-Refah İlişkisi”. İnsan Hakları Yıllığı, 40, 115-149.
• Demirgil, B. ve Sonkur, G. (2022). “Türkiye’de Kamu Eğitim Harcamaları ile Ekonomik Büyüme İlişkisi Üzerine Uygulamalı Bir Çalışma”. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(4), 845-851.
• Dineri, E. ve Gölpek, F. (2021). “Türkiye’de Eğitim Sisteminde Okullaşmanın Ekonomik Büyüme Üzerine Etkisi”. Kilis 7 Aralık Üniversitesi Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi,13(24), 37-48.
• Eğilmez, M. (2025). Kendime Yazılar. Erişim Adresi: https://www.mahfiegilmez.com/2025/01/21-yuzyln-ilk-ceyreginde-turkiye.html Erişim Tarihi: 17.06.2025.
• Erdoğan, S. ve Yıldırım, D. Ç. (2009). “Türkiye’de Eğitim ve İktisadi Büyüme İlişkisi Üzerine Ekonometrik Bir Analiz”. The Journal of Knowledge Economy & Knowledge Management, 4(2), 11-22.
• Ereş, F. (2005). “Eğitimin Sosyal Faydaları”. Milli Eğitim Dergisi, 33(167), 104.
• Ergen, H. (1999). “Türkiye’de Eğitimin Ekonomik Büyümeye Katkısı”. Ekonomik Yaklaşım Dergisi, 10(35), 21-52. Granger, C.W.J. (1969). “Investigating Causal Relations by Econometrie Models and Cross-Spectral Methods”. Econometrica, 37(3), 424-438.
• Gövdeli, T. (2016). “Türkiye’de Eğitim-Ekonomik Büyüme İlişkisi: Yapısal Kırılmalı Birim Kök ve Eşbütünleşme Analizi”. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(3), 223-238.
• Gwartney, J. D. ve Stroup, L.R. (1992). Microeconomics: Private and Public Choice, 6 th., NewYork: The Dryden Press.
• Karadeniz, O., Durusoy, S. ve Köse, S. (2007). Avrupa Birliği Yolunda Türkiye'de Eğitim ve Beşeri Sermaye. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Karış, Ç. (2019). “Eğitim Harcamaları ve Ekonomik Büyüme Üzerine Bir Nedensellik Analizi: Türkiye Örneği”. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(18), 1067-1088.
• Kızılkaya, S. ve Bakiler, O. (2024). Türkiye’de Eğitime Ayrılan Bütçe Yeterli mi?. Erişim Adresi: https://www.voaturkce.com/a/turkiyede-egitime-ayrilan-butce-yeterli-mi/7897147.html Erişim Tarihi: 17.05.2025.
• Koçak, A. (2016). Eğitim Harcamaları ve Ekonomik Büyüme İlişkileri: Türkiye ve G8 Ülkeleri Üzerine Bir Uygulama (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hasan Kalyoncu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• Köksel, B. ve Tecirli, S. (2023). “Türkiye’de Eğitim Harcamaları ve Ekonomik Büyüme İlişkisi Üzerine Ampirik Bir Analiz”. Anasay, 7(23), 71-104.
• Köprücü, Y. ve Sarıtaş, T. (2017). “Türkiye’de Eğitim ve Ekonomik Büyüme: Eşbütünleşme Yaklaşımı”. Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 4(2), 77-89.
• Levine, R. ve Renelt, D. (1992). “A Sensitivity Analysis of Cross-Country Growth Regressions”. American Economic Review, 82(4), 942-963.
• Mei, M. (2025). “The Contribution of Higher Vocational Education to Regional Economic Growth”. International Journal of Innovation and Sustainable, 19(2), 172-187.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) Personel Genel Müdürlüğü, 2023. Erişim Adresi: http://atama.meb.gov.tr/sonuclar/arsiv/sayisal_veriler.asp?k_yil=2023&k_tur=-1&Sonuc=Goster Erişim Tarihi: 10.03.2025
• Mercan, M. ve Sezer, S. (2014). “The Effect of Education Expenditure on Economic Growth: The case of Turkey. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 109, 925-930.
• Nuta, F., Petrisor, B. ve Puscaciu, R. M. (2023). “European Priorities in Education for Green Sustainable Development”. EIRP Proceedings, 18(1), 1-12.
• Odhiambo, N.M. (2024). “Education and Economic Growth in Sub-Saharan African Countries: Does Governance Quality Matter?. Research in Globalization, 8, 2-3.
• Ortaç F. R. (2003). “Cumhuriyetimizin 80. Yılında Eğitim Harcamaları”. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(2), 14-16.
• Ömür, Ö. M. ve Giray, F. (2016). “Kamusal Mal ve Hizmet Olarak Eğitim Hizmeti ve Harcamaları: Türkiye ve Diğer OECD Ülkeleri Karşılaştırması”. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(4), 129-160.
• Özaydın, M. M. (2012). Sosyal Devletin Eğitim İşlevi ve Türkiye’de Eğitim Politikaları. Şimşek, Osman. (Editör). Yeni Türkiye’nin Yeni Gerçekleri. Ankara. Otorite Yayınları, 209-223.
• Özer, R. (2010). Türkiye’de 1990 Sonrası Yapılan Eğitim Harcamalarının Bütçe Politikaları Çerçevesinde İncelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
• Pata, U. K. (2020). “Türkiye’de Eğitim ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Fourier-Shin Eş Bütünleşme Testi”. Uluslararası Ekonomi ve Yenilik Dergisi, 6(2), 175-190.
• Self, S. ve Grabowski, R. (2004). “Does Education at All Levels Cause Growth? India, A Case Study”. Economics of Education Review, 1, 47-55.
• Selim, S., Purtaş, Y. ve Uysal, D. (2014). “G-20 Ülkelerinde Eğitim Harcamalarının Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi”. Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 1(2), 93-102.
• Sönmez, V. (2001). Program geliştirme el kitabı. Anı Yayıncılık.
• Şimşek, M.H., Demirgil, B. ve Okumuş, İ. ((2024). “Türkiye’deki Kamu Eğitim Harcamalarının Ekonomik Karmaşıklık Üzerindeki Etkisi”. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(3) 1729–1739.
• Taban, S. ve Kar, M. (2006). “Human Capital and Economic Growth: Causality Analysis, 1969-2001”. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 159-182.
• Telatar, H. ve Terzi, O.M. (2010). “Nüfus ve Eğitimin Ekonomik Büyümeye Etkisi: Türkiye Üzerine Bir İnceleme”.Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24(2), 197-214.
• Toda, H.Y. ve Yamamoto, T. (1995), “Statistical Inference In Vector Autoregressions With Possibly Integrated Processes”. Journal of Econometrics, 66, 225-250.
• Tuzcu, G. (2006). Eğitimde Vizyon 2023 ve Avrupa Birliği’ne Giriş Süreci. Türk Eğitim Derneği, Ankara. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Eğitim Harcamaları İstatistikleri, 2023. Erişim Adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Egitim-Harcamalari-Istatistikleri-2023-53557 Erişim Tarihi: 10.03.2025 Ulusoy, A. (2013). Eğitim Psikolojisi. Anı Yayıncılık, Ankara.
• Ulusoy, B. (2013). Ailelerin İlköğretim Düzeyinde Yapmış Oldukları Hanehalkı Eğitim Harcamaları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Kastamonu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kastamonu.
• World Bank, Turkiye İstatistikleri, 2024. Erişim Adresi: https://data.worldbank.org/indicator/ NY.GDP.MKTP.KD.ZG?end=2023&locations=TR&start=2011 Erişim Tarihi: 12.03.2025.
• Yalçınkaya, Ö. ve Kaya, V. (2017). “Eğitimin Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkileri: PISA Katılımcıları Üzerinde Bir Uygulama (1990-2014)”.Sosyoekonomi, 25(33), 11-35.
• Yıldız, F. "Türkiye’de Merkezi Yönetim Bütçesinden Yapılan Eğitim Harcamalarının Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi". Dumlupınar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11, 33-40.
• Yılmaz, Ö. (2001). “Bölgesel Eşitsizlik: Türkiye Örneği”. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 15, 1-2.
• Yurgiden, H. (2024). “Türkiye’de Ekonomik Büyüme ve Eğitim Harcamaları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”. Hitit Ekonomi ve Politika Dergisi, 4(2), 182-205.
• Yüksek Öğretim Kurumu (YÖK), Yükseköğretim İstatistikleri, 2023. Erişim Adresi: https://istatistik.yok.gov.tr/Erişim tarihi:12.03.2025
• Yürük, B. ve Acaroğlu, H. (2021). “Türkiye’de Eğitim Harcamaları ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin Doğrusal Olmayan Analizi”, Journal of Yaşar University, 16(61), 1301-1317.