Sağlık Hizmeti Sistemlerinin Etkinliği: Bir Kamu Hastanesi ve Özel Hastane Karşılaştırması

Year 2015, Volume: 6 Issue: 1, 483 - 506, 01.12.2015

Bilgehan Tekin

Abstract

Türkiye’de sağlık hizmetleri sektörünü daha iyiye götürmek adına cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren önemli çalışmalara imza atılmıştır. Son olarak, kamuyu yeniden yapılandırma anlayışı ile 2003 yılında hayata geçirilen “sağlıkta dönüşüm programı” kapsamında olduğu gibi halkın yaşam kalitesini yükseltmek ve sağlığını güvence altına almak amacıyla önemli düzenlemelere gidildiği görülmektedir. Bu gelişmelerin bir sonucu olarak, bireylerin sağlık hizmeti veren kurumlara ve kişilere olan güvenleri ve sağlık hizmeti talepleri de artmaktadır.Gelinen noktanın, sağlık hizmeti veren kurumların performanslarını nasıl etkilediği sorusu önemlidir. Bu noktadan hareketle yapılan çalışmada, bireylerin hastane ve poliklinik sistemleri içerisinde geçirdikleri süreler temelinde, hastane ve polikliniklerin sistem performansları, kuyruk teorisi performans ölçekleri ile analiz edilmiştir. İncelenen hastaneler ve dönemler bazında, sistemde bekleme süresinin, özel hastanede devlet hastanesine göre daha fazla olduğu tespit edilmiştir. Her iki hastane zamanın büyük bir kısmında hizmet vermektedirler ve etkinlik oranları (trafik yoğunluk) yüksektir.

Keywords

Sağlık Sistemleri, Sağlık Hizmetleri, Bekleme Hattı Modelleri, Kuyruk Teorisi, Bekleme Süreleri

The Effectiveness of Health Care Systems: A Public and Private Hospital Comparison

Abstract

Since the early years of the Republic of Turkey, every positive development has been closely monitored in the health field and were searched the ways of how reached to a more efficient health care approach. As seen in “health transformation program” which is implemented in 2003, various attempts have been made for the purpose of ensuring the health of our people and to improve the quality of their life. As a result of such breakthroughs individuals’ confidence and demand to the health care system that provides health care services have increased. In this context, the impact of this point on the offering health services system service performance has become more important. In our study, hospitals and clinic systems’ performances were analyzed by queuing theory performance scales. As a result of this study, the waiting time in the system, has been found to be higher than the private hospitals in the state hospital. On the basis of the examination period, both hospitals and clinics serve in a large part of the time and efficiency ratios (traffic) at very high levels.

Keywords

Health Systems, Health Services, Waiting Line Models, Queuing Theory, Waiting Times

References

• Adan, I., Resing, J. (2001). Queueing Theory, Department of Mathematics and Computing Science Eindhoven University of Technology, Eindhoven, The Netherlands.
• Allen, A.O. (1990). Probability Statistics and Queueing Theory with Computer Science Applications, 2nd Edition, Academic Press, Inc, London, United Kingdom.
• Baş, M. (1999). Bir Banka Şubesi Menkul Değerler Servisinin Bekleme Hattı Servis Sistemi Olarak Analitik İncelenmesi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir.
• Bhat, U.N. (1969). Sixty Years of Queueing Theory, Institute of Operations Research and the Manangement Sciences, Management Science, Application Series, 15(6): B280-B294.
• Bronson, R (1982). Schaum’s Outline Series: Theory and Problems of Operations Research, New York: McGraw-Hill.
• Bucak, S.C. (2005). Bekleme hattı modelleri: Bir sağlık kuruluşunda uygulama, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Erzurum.
• Çelik, M.F. (1994). Hizmet Üreten Sistemler ve Bekleme Hattı (Kuyruk) Modelinin Bankacılık Sistemlerine Uygulanması ve Analizi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Dedeoğlu, N. (2009). Dünya Sağlık Örgütü ve Sosyal Haklar, I. Sosyal Haklar Üniversitesi, Antalya.
• Devebakan, N., Aksaraylı, M. (2003). Sağlık İşletmelerinde Algılanan Hizmet Kalitesinin Ölçümünde SERVQUAL Skorlarının Kullanımı ve Özel Altınordu Hastanesi Uygulaması. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(1): 38-54.
• Dilek, M. (2011). Sağlık Hizmetlerinde Yaşanan Dönüşüm ve Etkileri: Batı Akdeniz Bölgesi İl Merkezleri Örneği, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Dişçi, R. (1986). Sağlık Sistemlerinde Bekleme Hattı Modellerinin Kullanımı ve Geliştirilen Simülasyon Modelinin Bir Polikliniğin Hasta Kabul Sistemine Uygulanması, İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul.
• Dombacher, C. (2010). Queueing Models for Call Centres (9125296), Nikolaus Lenaugasse 8 A-2232 Deutsch-Wagram, Erişim: 03.01.2011. http://www.telecomm.at/documents/Queueing_Models_CC.pdf,
• Dünya Sağlık Kurulu (DSK) (1998) 21. Yüzyıla Yönelik Herkes İçin Sağlık Politikası, Gündem Maddesi 19, 16 Mayıs.
• Ercan, İ., (2002). Sağlık hizmeti veren kurumlarda hizmet memnuniyetini ölçmeye yönelik ölçek geliştirilmesi ve bir uygulama, Uludağ Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Bursa.
• Erdoğan, G. (2010). Kuyruk Teorisi ve Bir Çağrı Merkezi Uygulaması, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Es, S. (1994). Bekleme Hattı Problemlerinin Siman Simülasyon Dili Kullanılarak Çözümü Haydarpaşa Limanı için Bir Uygulama, Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul.
• Forbes, C., Evans, M., Hastings, N., Peacock, B. (2011). Statistical Distributions, 4th Edition, John Wiley and Sons, Hoboken, New Jersey.
• Gross, D., Harris, C.M. (2008). Fundamentals of Queueing Theory, 3rd edition, Wiley-Interscience, New York.
• Güner, E. (1986). Bekleme Hattı Sistemlerinin Analizi ve Bir Uygulama, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Gürcan, M, Çolak, C. (2011). Acil Servis Ünitelerinde Hasta Yoğunluğunun Analizi, Türkiye Klinikleri J Biostat, 3(1).
• Gürsakal, N. (2001). Bilgisayar Uygulamalı İstatistik-I, Birinci Basım, Alfa Yayınları, İstanbul.
• Jackson, J.R. (1957). Networks of Waiting Lines. Operations Research. http://www.pages.cs.wisc.edu/~vernon/cs747/papers/57jackson.pdf.
• Karabulut, K. (1998). Türkiye’de Sağlık Sektörü: Sağlık Harcamaları Üzerine Bir Uygulama, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Erzurum.
• Kelat, M.Z. (2007). Kamu ve Özel Hastane Yöneticilerinin Müşteri İlişkileri Yönetimine Bakışı: Ankara İlinde Bir Uygulama, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Kendall, D.G. (1953). Stochastic processes occurring in the theory of queues and their analysis by the method of the imbedded Markov chain. The Annals of Mathematical Statistics, 338-354.
• Kısmet, K. (2001). Tamir ve Bakım Planlaması ve Üretim İşletmelerinde Uygulanması, Dokuz Eylül Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
• Kol, E. (2014). Türkiye’de Sağlık Hizmetlerinde Yaşanan Dönüşüm: Eskişehir’de Alt Gelir Grupları Üzerine Bir İnceleme, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Eskişehir.
• Kuru, C. (1991). Giresun İli Optimal Liman Kapasitesi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Samsun.
• Leibowitz, A.A. (2004). The demand for health and health concerns after 30 years. Journal of Health Economics, 23(4): 663-671.
• Newbold, P. (2009). İşletme ve İktisat için İstatistik (Çev.: Ü. Şenesen), Literatür Yayıncılık, İstanbul.
• Okursoy, A. (2010). Türkiye’de Sağlık Sistemi ve Kamu Hastanelerinin Performanslarının Değerlendirilmesi, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Aydın.
• Özer, A., Çakıl, E. (2007). Sağlık Hizmetlerinde Hasta Memnuniyetini Etkileyen Faktörler, Tıp Araştırmaları Dergisi, 5(3): 140-143.
• Özkan, F. (2010). Bekleme Hattı (Kuyruk) Teorisi ve Bir Çağrı Merkezi Uygulaması, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Özkan, Ş. (2014). Hastanelerde İş Yüküne Dayalı Personel İhtiyacını Belirleme: Kocaeli Örneği, Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul.
• Özkara, Y. (2006). Birinci Basamak Sağlık Hizmetlerinde Hasta Memnuniyetinin Sağlık Ekonomisindeki Yeri ve Önemi: Bir Uygulama, Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Antalya.
• Sağlık Bakanlığı (2002). Türkiye Sağlık Hizmetlerinde 3 Yıl (Mayıs 1999- Mayıs 2002), Ankara.
• Sakin, F. (1993). Yapı ve Kredi Bankası A.Ş. İş Etkenliği, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Samsun.
• Sarıaslan, H., Karacabey, A.A. (2003). İşletmelerde Sayısal Analizler. Turhan Kitabevi.
• Sarıaslan, H. (1986). Sıra Bekleme Sistemlerinde Simülasyon Tekniği, A.Ü.S.B.F ve Basın Yayın Yüksekokulu Basımevi, Ankara
• Sarsenova, K. (2010). Sağlık Sektöründe Performans Yönetimi: Kamu-Özel Hastanelerinin Değerlendirilmesi Üzerine Bir Uygulama, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Konya.
• Sevgin, G. (2000). Sıra Bekleme Sistemlerinde Benzetim Tekniği Yaklaşımı ve Bir Hastane Uygulaması, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Stallings, W. (2000). Queuing Analysis. A practical guide to an essential tool for computer scientists, Prentice Hall.
• Sundarapandian, V. (2009). Probability, Statistics and Queueing Theory, PHI Learning Private Limited, New Delhi.
• Taha, H.A. (2010). Yöneylem Araştırması (Çev. Ş.A. Baray, Ş. Esnaf), Altıncı Basımdan Çeviri, Literatür Yayıncılık, İstanbul.
• Topaca, İ. (1990). Hizmet Üreten Sistemlerde Bekleme Hattı (Kuyruk) Kuramının Analizi, Çankaya Vergi Dairesi'nde Uygulama ve Model Önerisi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Tutar, F., Kılınç, N. (2007). Türkiye’nin Sağlık Sektöründeki Ekonomik Gelişmişlik Potansiyeli ve Farklı Ülke Örnekleriyle Mukayesesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, IX: 1.
• Uğurluoğlu, Ö., Çelik, Y. (2005). Sağlık Sistemleri Performans Ölçümü, Önemi ve Dünya Sağlık Örgütü Yaklaşımı, Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 8(1), Ankara.
• Ulutaş, Ç.Ü. (2011). Türkiye’de Sağlık Hizmeti Üretiminin Dönüşümü, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara.
• Uyarlar, U. (2010). Sağlıkta Performans Değerlendirme Sisteminin Kullanım Alanları ve Bir Uygulama, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Kütahya.
• Winston, W.L. (2004). Operations Research: Applications and Algorithms with CD-ROM and Info Trac.
• Yaylalı, M., Kaynak, S., Karaca, Z. (2012). Sağlık Hizmetleri Talebi: Erzurum İlinde Bir Araştırma. Ege Akademik Bakış, 12(4): 563-573.
• Yazgan, M. (2009). Sağlık İşletmelerinde Hizmet Kalitesinin Sağlık Hizmeti Sunan ve Sağlık Hizmeti Alan Taraflarca Değerlendirilmesi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Yıldırım, S. (1994). Sağlık Hizmetlerinde Harcama ve Maliyet Analizi, Sosyal Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü, DPT.
• Yıldırım, T. (2004). Avrupa Birliği Genişlemesi ve Sağlık: Avrupa Birliği’ne Uyum Sürecinde Türk Sağlık Sisteminin Karşılaşabileceği Sorunlar Hakkında Değerlendirmeler, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans, Ankara.