Valentina Nikolaevna Tugucekova ve Hakas Şamanizmi Hakkındaki Araştırmaları

Yıl 2014, Cilt: 5 Sayı: 1, 133 - 148, 01.12.2014

Abdulselam Arvas

Öz

“Hakas Dil, Edebiyat ve Tarih Bilimsel Araştırmalar Enstitüsü”nün bugünkü müdürü Valentina Nikolaevna Tugucekova, gerek Sibirya gerekse Hakas kültür ve tarihi üzerine yaptığı çok sayıda çalışmalarla dikkat çeken bir bilim adamıdır.Ancak onun, “Hakas şamanizmi” ile ilgili olarak da ortaya koyduğu çalışmalar bulunmaktadır. Bundan dolayı makalede bu bilim adamının biyografisi ve “Hakas şamanizmi” üzerine yaptığı araştırmalardan bahsedilmiştir. Makalede ayrıca “Hakas Dil, Edebiyat ve Tarih Bilimsel Araştırmalar Enstitüsü” kısaca tanıtılmıştır. Bu kurum hem Hakas Türklerinin tarih, dil, kültür, etnografya, arkeoloji ve edebiyatı hem de Türkoloji ile ilgili araştırmalar yapan bir kurumdur. Onun akademik ve idari yapısı, diğer bilimsel kurumlar olan üniversitelerden farklıdır. Her yıl gerek ilmî araştırmaların neticesini gerekse vaat edilen çalışma planına ne kadar riayet edildiği yıllık raporlarla ortaya konulmak zorundadır. Bundan dolayı kurumda çalışan bilim adamlarının her yıl belirli sayıda monografi, makale ve bildiri hazırlamaları gerekmektedir. Kısaca bu yazıda önce Hakasların sosyal, kültürel vs. meselelerini araştıran enstitü, daha sonra ise bu enstitünün müdürü ve onun “Hakas şamanizmi” hakkındaki araştırmaları geniş bir şekilde ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Valentina Nikolaevna Tugucekova, Hakasya, Şamanizm, Kültür.

Valentina Nikolaevna Tuguzhekova and Her Works on Shamanism of Khakassia

Öz

Today, Valentina Nikolaevna Tuguzhekova is director of “Khakass Research Institute of
Language, Literature and History”. She is a researcher of culture and history of Khakassia and
other peoples of Siberia. She also conducts research Khakassian shamanism. Therefore, this
article is given her biography and works on shamanism Khakassia. The article says about
Khakassia Research Institute of language, literature and history. This institution is state
scientific institution, which deals with the problems of Turkic and Khakassian language,
literature, history, ethnography and archaeology. His academic and administrative structure
differs from the university. For example, each year summarizing the implementation of state
orders for printed materials as a result of scientific research institute. Scientists working in
this institute every three years should write a monograph or a series of articles relating to
research grants and participate in scientific conferences. In general, this article examines the
work of institutions involved in research of social and cultural issues of Khakassia, as well as
the activities director of the institute, it works on shamanism Khakassia.

Anahtar Kelimeler

Valentina Nikolaevna Tuguzhekova, Khakassia, Shamanism, Culture

Kaynakça

• Aeva Marina A. (2012). Spisok Opublikovannıh Trudov Nikolaya FederoviçaKatanova, GBUK RH “NatsionalnayaBiblioteka”, Abakan.
• Dankina Nadejda A.- Namsaraeva Natalya P. (2013). Tugucekova Valentina Nikolaevna (Biobibliografiçeskiy Spravoçnik), Topografiya OOO “Servisnıy Punkt”, Abakan.
• Deliömeroğlu Yakup (1996). “Hakaslar ve Tarihleri”, Bilig, 3: 53-59.
• Tugucekova V.N.- Pataçakov K.M. (1996). “Semantika Risunkov Na Bubhe Hakasskih Şamanov”, ÇATHAN: İstoriya i Sovremennost Materialı I. Mejdunarodnovo Simpoziuma, Abakan, 25-28 İyunya, s. 45-47.
• Tugucekova V.N. (2001a). “HAKNİİYALİ- 55 Let”, Materialı Regionalnoy Nauçnoy Konferentsii: Hakasskomu Nauçno-İssledovatelskomu İnstitutu Yazıka, Literaturı i İstorii, Abakan, 18-20 Noyabr 1999 g., s. 5-6.
• Tugucekova V.N. (2001b), “Şamanizm V Hakasii”, Ekologiya i Traditsionnıe Religiozno-Magiçeskie Znaniya: Materialı Mejdunarodnovo Nauçno-Praktiçeskovo Simpoziuma, Moskva- Abakan-Kızıl, 9-21 İyulya, s. 202-204.
• Tugucekova V.N.-Kidiekova İ. K. (2006a). “Çelovek i Priroda: Obryad Sug Tayıg”, Aktualnıe Problemı İstorii i Kulturı Sayano-Altaya, Vıpusk No: 7, s. 125-131.
• Tugucekova V.N. (2006b). “Poydut Li Şamanı RH Protiv Ministra Oboronı RF”, ŞANS (Haberi Hazırlayan: Dana Kovalçik), No: 12, 23-29 Marta 2006, s. 13.
• Tugucekova V.N. (2007). “Kakomu Bogu Molitsya?”, HABAR/HAKAS ÇİRİ (Röp.: Olga Şalginova), Vıpusk: 1(45), 5 Yanvarya 2007 g., s. 8.
• Tugucekova V.N. (2010a). “Buben Mira V Tuve i Hakasii”, Psihofiziologiya i Sotsialnaya Adaptatsiya Neo-şamanov V Proşlom i Nastoyaşem: Mejdunarodnıy İnterdistsiplinarnıy Nauçnıy Simpozium, Buryatiya, 2-9 Avgusta, s. 265-271.
• Tugucekova V.N. (2010b). “Buben Mira V Hakasii”, Aktualnıe Problemı İstorii i Kulturı Sayano-Altaya, Vıpusk 11: 125-129.
• Tugucekova V. N. (2010c), “Şamanizm Vçera, Segodnya i Zavtra…”, ABAKAN (Röportaj: Olga Karaçakova), No: 35, 25-31 Avgusta2010 g., s. 9.
• Tugucekova V. N. (2011). “Sakralnıe Pamyati Hakasii”, ABAKAN (Röportaj: Olga Karaçakova), No: 14, 30 Marta-5 Aprelya2011 g., s. 16.
• Tugucekova V.N. (2013a). “Shamanism In Euroasia”, International Seminar: Eurasia and India Regional Perspectives, Himalayan Research and Cultural Foundation, New Delhi, 11-12 November, s. 24-25.
• Tugucekova V.N. (2013b). “Devyat Kolen Vglub”, AİF NA ENİSEE (Röportaj: Tatyana Antipeva) No: 42, s. 25.
• Tugucekova V.N.- Dankina N.A. (2013). OTÇET O Nauçnoy i Nauçno- Organizatcionnoy Deyatelnosti Xakasskovo Nauçno-İssledovatelckovo İnstituta Yazıka, Literaturı i İstoriiZa 2012 God, Tipografiya OOO “Servisnıy Punkt”, Abakan.