Çerkeşîzâde Muhammed Tevfik Efendi’nin Vatan Kasidesi

Yıl 2011, Cilt: 2 Sayı: 1, 51 - 73, 01.12.2011

Muhittin Eliaçık

Öz

Vatan kavramı insanların zihinlerinde hep olumlu sıfatlarla yer tutmuş bir kavramdır. Modern vatan anlayışı önce İngiltere’de, sonra da Fransa’da ortaya çıkmış ve kralın yerine ulus, halk veya vatanla özdeşleşen bir devlet anlayışı hâkim olmuştur. Türkiye’de ise yöneten ve yönetilen bakımından vatan kavramı dönemlere göre farklı duygular oluşturmuştur. Osmanlı Devleti’nde din ü devlet ve mülk ü millet söylemi esas alınmış, din ve devletin muhafazası, ülke ve milletin de muhafazası anlamına gelmiştir. Vatan kavramının Osmanlı aydınlarına değişik şeyler ifade ettiği de görülmekte olup son dönem Osmanlı âlimlerinden Çerkeşîzâde Muhammed Tevfik Efendi de onlardan birisidir. O, Sultan II. Abdülhamid için yazdığı vatan kasidesinde neş’et ettiği vatanı cennet, sevgili ve kutsal bir mekan imajı içinde işlemektedir.

Anahtar Kelimeler

Vatan, Osmanlı, Batı, Çerkeşîzâde Muhammed Tevfik Efendi, kaside.

Cerkesîzâde Muhammed Tevfik Effendi’s Vatan Ode

Öz

The concept of homeland in the minds of people is a concept established with a positive adjective. The modern concept of homeland before appeared in England and then in France and the king instead of nations, peoples, or a state homeland is identified with the concept came to dominate. Manager and managed in terms of the concept of homeland in Turkey has created different feelings according to periods. In the Ottoman Empire religion and state and nation and the property was the basis of expression, religion and the state's preservation, the preservation of the country and the nation has come to mean. Homeland statement said different things to the Ottoman intellectuals. Cerkesîzâde Muhammed Tevfik Effendi that is one of Ottoman scholars recently one of them is, for II. Abdulhamid in his eulogy a homeland paradise, a place dear and sacred images were in the process.

Anahtar Kelimeler

Homeland, Ottoman, West, Cerkesîzâde Muhammed Tevfik Efendi, Ode

Kaynakça

• Abdülkadiroğlu, A. (1986), İki Vesika,AÜİFD XXVIII, Ankara.
• Azamat, N. (1984), Kuşadalı İbrahim Halvetî, OsmanlıAraştırmaları IV, İstanbul.
• Ali Nazîmâ-Faik R__eşad (2002), Mükemmel Osmanlı Lügatı, (Haz. A. Birinci, K. Yetiş, F. Andı, E. Ulgen, N. Sağlam, A.Ş. Çoruk) TDK, Ankara.
• Banarlı, N.S. (1972), Edebiyatımızda Vatan Sevgisi ve Fikret'in Vatancılığı-I, Kubbeaitı Akademi Mecmuası, nr.4, s.5 1 -64.
• Birinci, Necat (1998), Namık Kemal'den Önce Şiirimizde Vatan Teması Üzerine, Namık Kemal Sempozyumu Bildirileri, DAU, 27-28 Nisan, s.47-5 8.
• Bursalı Mehmed Tahir, Osmanlı Müellifleri (OM), Ankara 2000.
• Dinî Terimler Sözlüğü (t.y), “Vatan maddesi”, C.II, İhlas GazetecilikYay.
• Çakır, Ömer (2009), Tanzimat Sonrası Türk Edebiyatının Kaynaklarından Biri Olarak Harpler I: Kınm Harbi (185 3- 1 85 6), Turkish Studies
• International Periodical for the Languages, Volume 4 /1 -II Winter 2009, s. 1837.
• Diyanet İslam Ansiklopedisi (DİA, 1993), Çerkeşî Mustafa Efendi, C.8, s.272 İstanbul.
• Duran, Faik Sabr_i (1939), Yeni Türkiye Coğrafyası: Orta Mektep Üçüncü Smıf, Kanaat Kitabevi Istanbul.
• Enginün, İnci (1993), Namık Kemal ve Tiyatro, Doğumunun Yüzellinci Yılında Namık Kemal. Ankara: AKMYayını, s.13-24.
• Gökberk, Macit (1997), Aydınlanma Felsefesi,_Devrimler ve Atatürk, Yenigün Haber ajansı Basın ve YaymcılıkA.Ş,Ağustos, Istanbul.
• Kırzıoğlu, M. Fahrettin (1955), 100. Yıldönümü Dolayısıyla 1855 Kars Zaferi, Işıl Matbaası, İstanbul.
• Koç, Nizamettin (1981), Atatürk ve Eğitim, Şafak Matbaası, Ankara.
• Korkmaz, Abdullah (2006), Değişme Farklılaşma, Doğu Kütüphanesi, İstanbul.
• Kasaid-i Tevfik (1 304), Mihran Matbaası, İstanbul.
• Lewis, Bernard (1993), Modern Türkiye'nin Doğuşu (Çev. Metin Kıratlı), TTK Basımevi,Ankara.
• Müstakimzâde S. Sadeddin (1978), Devhatü'l—meşayih.ts. (maa zeyl. hz. Ahmed Rifat Efendi) Istanbul.
• Mütercim Asım (1304), Kâmüs Tercümesi, C.IV, İstanbul, (Kitapçı Rizeli Hasan Hilmi Efendi tab'ı)
• Özgül, M. Kayahan (2000), Arayışlar Devri Türk Şiiri Antolojisi, TDV Yay., Ankara
• Seferoğlu, Ş. K.-Başbuğ, H. (1985), Millet ve Milli Birlik Bilinci, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, Ankara.
• Sertoğlu, M. (1986), Osmanlı Tarih Lügati, Enderun Kitabevi, İstanbul.
• Sütçü, Tevfık (20045), Tanzimat sonrası Türk Edebiyatında Vatan Temi, İÜ SBE, Doktora tezi, Istanbul.
• Şemseddin Sami (1989), Kamus-ı Türki, Çağrı Yay., 3 .bs., İstanbul.
• Yazgan, Çağdaş Ümit (2007), Osmanlıdan Cumhuriyetin İlk Yıllarına Vatan Anlayışı, Eğitişim Dergisi E-Eğitim, Bilim ve Sanat Dergisi, Şubat, Sayı: 14.
• Yusuf Hâlis Efendi (1872), Şehnâme-i Osmânî, Cerîde-i Havadis Matbaası, İstanbul.