Primary Schools Of The Sanjak Of The Mentese In The Education Inspection Reports (1915-1917)

Yıl 2018, Cilt: 9 Sayı: 2, 72 - 95, 30.11.2018

Mustafa Gençoğlu

Öz

The inspections of the primary schools in the sanjak of Mentese between 1915-1917, which is the subject of this research, consist of two school years. In this process, the primary schools in Muğla (the center of sanjak), Fethiye, Marmaris, Milas, Köyceğiz, Bodrum districts and the villages belonging to these districts were inspected. These inspection reports, in the Catalogue of Heyet-i Teftişiye of the Maarif Fonu in the Prime Ministry Ottoman Archives are unique sources that contain many valuable information such as the situation of school buildings, educational materials, student attendance, teaching staff, quality of teaching in terms of the education studies. In this study, the primary schools in the sanjak of Menteşe during the First World War will be examined and evaluated in the light of the datas in the inspection reports. Thus, it is aimed to contribute to the historical studies about the history of the education of Muğla.

Anahtar Kelimeler

Mentese, Muğla, primary schools, inspection, education inspection, Ottoman educational system

Maarif Teftiş Raporlarında Menteşe Sancağı İbtidâi Mektepleri (1915-1917)

Öz

Bu araştırmanın konusunu teşkil eden 1915-1917 arası Menteşe
Sancağındaki ibtidâilerin teftişleri, iki ders yılını kapsamaktadır. Bu süreçte, Muğla (sancak merkezi), Fethiye,
Marmaris, Milas, Köyceğiz, Bodrum kazalarındaki ve bu kazalara bağlı köylerdeki
ibtidâiler teftiş edilmiştir. Başbakanlık Osmanlı Arşivi Maarif Fonu Heyet-i
Teftişiye Kataloğunda bulunan bu teftiş raporları, eğitim çalışmaları açısından
okul binalarının durumu, eğitim araç-gereçleri, öğrencilerin devamı, öğretim
kadroları, tedrisatın niteliği gibi birçok değerli bilgiyi ihtiva eden eşsiz
kaynaklardır. Bu çalışmada I. Dünya Savaşı esnasında Menteşe Sancağındaki
ibtidâiler, teftiş raporlarındaki veriler ışığında incelenerek
değerlendirilmeye çalışılacaktır. Bu vesileyle Muğla eğitim tarihine de katkıda
bulunulması amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Menteşe, Muğla, ibtidâiler, teftiş, maarif teftişleri, Osmanlı Eğitim Sistemi

Kaynakça

• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA). Maarif Nezareti Heyet-i Teftişiye Fonu (MF.HTF): 4/7; 5/32.
• AKBAYAR, Nuri (2003). Osmanlı Yer Adları Sözlüğü, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.AKYÜZ, Yahya (1994). “İlköğretimin Yenileşme Tarihinde Bir Adım: Nisan 1847 Talimatı”, OTAM, S. 5, s. 1-47. AKYÜZ, Yahya (2013). Türk Eğitim Tarihi ( M.Ö. 1000-M.S. 2013), Pegem Akademi, Ankara.ALKAN, M.Ö. (2000). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Modernleşme Sürecinde Eğitim İstatistikleri, 1839-1924, Tarihi İstatistikler Dizisi, C. IV, T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü, Ankara.AYTEKİN, Halil. İttihad ve Terakki Dönemi Eğitim Yönetimi, Ankara, Gazi Eğitim Fakültesi Yayınları, 1991BERKER, Aziz (1945). Türkiye’de İlköğretim I: 1938-1908, Ankara.DÜSTUR (1333). II. Tertib, C. V, Matbaa-i Amire (Osmani), İstanbul. ERDEM, Yasemin Tümer. “Osmanlı Eğitim Sisteminde Teftiş”, OTAM, S. 26 (Güz), 2009, s.55-91. ERGİN, Osman Nuri (1942). Türkiye Maarif Tarihi, C. IV, Osmanbey Matbaası, İstanbul. ERGÜN, Mustafa (1996). II. Meşrutiyet Döneminde Eğitim Hareketleri (1908-1914), Ocak Yayınları, Ankara.GENÇOĞLU, Mustafa (2012). “Erzurum Vilâyeti Maârif Teftişleri (1910)”, Hacettepe Üniversitesi Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi (CTAD) , C. 8, S. 16 (Güz), s. 33-60.GENÇOĞLU, Mustafa (2014). “1916 Maarif Teftişlerinde Mamuratülaziz Sancağı’nın İlköğretim Durumu”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 15/1, (Haziran), s. 159-193.KOÇER, Hasan Ali (1991). Türkiye’de Modern Eğitimin Doğuşu ve Gelişimi, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul. KODAMAN, Bayram (1999). Abdülhamit Devri Eğitim Sistemi, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.MAHMUD CEVAD (2001). Maarif-i Umumiye Nezareti, Tarihçe-i Teşkilat ve İcraatı – XIX. Asır Osmanlı Maârif Tarihi, haz., Taceddin Kayaoğlu, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara.NURDOĞAN, Arzu M (2009). “II. Abdülhamid Döneminde Rumeli’de Maarifin Teftişi”, OTAM, Sayı 26 (Güz), s. 193-220.NURDOĞAN, Arzu M (2016). Modernleşme Döneminde Osmanlıda İlköğretim (1869-1914), Çamlıca Basım Yayın, İstanbul.ÖZALP, Reşat (1982). Milli Eğitimle İlgili Mevzuat (1857-1923), Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.SARISAMAN, Sadık (2000). “Birinci Dünya Savaşı Sırasında İhtiyat Kuvveti Olarak Kurulan Osmanlı Genç Dernekleri”, OTAM, 11 (11), s. 339-501.SOYLUER, Serdal (2006). “XX. Yüzyıl Başlarında Menteşe Sancağı’nın İdari ve Nüfus Yapısı”, Dokuz Eylül Üniversitesi Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, C. V/13, (Güz), s. 109-135.SU, Kamil (1974). Türk Eğitiminde Teftişin Yeri ve Önemi, Milli Eğitim Basımevi, İstanbulTEDRİSÂT-I İBTİDÂİYE KANUN-I MUVAKKATİ (1329). Matbaa-i Amire, İstanbul.TÜRKİYE’DE MESKÛN YERLER KILAVUZU (1946). C.I-II, T.C İçişleri Bakanlığı Yayınları, Ankara.(UNAT), Faik Reşit (1927). Maarif Düsturu, C. I, Maarif Vekâleti, İstanbul.UNAT, Faik Reşit (1964). Türkiye Eğitim Sisteminin Gelişmesine Tarihi Bir Bakış, Milli Eğitim Basımevi, Ankara UNAT, Ekrem Kadri, Ekmeleddin İhsanoğlu, Suat Vural (2004). Osmanlıca Tıp Terimleri Sözlüğü , Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.YAMAK ATEŞ, Sinem (2012). Asker Evlatlar Yetiştirmek, II. Meşrutiyet Döneminde Beden Terbiyesi, Askeri Talimler ve Paramiliter Gençlik Örgütleri, İletişim Yayınları, İstanbul.