BİRİNCİ UMUMİ MÜFETTİŞLİK ZİRAİ DURUM RAPORLARINA GÖRE BUĞDAY ÜRETİMİ (1929)

Year 2021, Volume: 12 Issue: 1, 141 - 156, 30.04.2021

Suna Altan

Abstract

Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin ekonomisinin temelini oluşturan yapı taşlarından biri de tarımsal faaliyetlerdir. 1923 yılından itibaren yürütülen çeşitli politikalar çerçevesinde tarımsal faaliyetleri artırma çalışmalarına başlanılmıştır. İnsan hayatındaki besin zinciri açısından taşıdığı önemden dolayı; buğday, birçok ülkede olduğu gibi Türkiye’de de stratejik bir ürün olarak görülmüştür. Beslenmedeki öneminin yanı sıra buğday bitkisinin sapları hem sanayide hem de hayvan beslenmesinde kullanıldığından dolayı kullanım alanı oldukça geniştir. Buğday üretiminde herhangi bir nedenle azalma olduğunda doğrudan tüketicileri etkilemektedir. Bu durumu göz önüne alan Türkiye, buğday üretimi açısından yeterli olmak ve stoklarında yeterince buğday bulundurmak zorunda kalmıştır. Bu yüzden tarımsal üretimin artırılması çalışmalarında buğday üretimi ilk sırada yer almıştır. Türkiye’deki üretimi yapılan tahıl ürünleri içerisinde ekim alanı ve üretim miktarı bakımından buğday ilk sırada yer almaktadır. Fakat yapılan çalışmalara karşın, 1923-1928 yılları arasında olumsuz iklim koşullarından dolayı üretimde istenilen istikrar sağlanamamıştır. 1929 yılı itibariyle iklim koşullarının düzelmesiyle birlikte üretimde büyük beklenti içine girilmiştir. Devlet, üretimdeki verim artırımını daha çok Anadolu’daki şehirlerde sağlamak istemiştir. Bu dönemde Anadolu’da bulunan bazı şehirlerin kontrolü 1928 yılında kurulan Birinci Umumi Müfettişlik bünyesine verilmiştir. Müfettişlik, bu şehirlerin sosyo-ekonomik durumları iyileştirme ve geliştirme vizyonunu da üstlenmiştir. Ekonomik durumun iyileştirilmesine dair çalışmalarda, tarımsal faaliyetleri artırmaya öncelik verilmiştir. Tarımsal faaliyetleri artırma konusunda da buğday üretimi ilk sırda yer almıştır. Bu çalışmada, 1929 yılındaki Birinci Umumi Müfettişlik zirai durum raporları temel alınarak, Birinci Umumi Müfettişlik mıntıkasındaki buğday üretimi ve planlanan üretim istikrarında ne kadar başarı sağlandığı ya da sağlanamadığı incelemeye tabi tutulmuştur.

Keywords

Birinci Umumi Müfettişlik, Buğday, Ekonomi, Tarım

References

• Ali İktisat Meclisi Raporları (1929) “Buğday Ve Ekmek Meselesi” 1929, 2. İçtima Devresi, Seri. A, No.2, Ankara.
• Altuner F, Oral E, Ülker M. (1929) “ Van İli Buğday Tarımının Türkiye ve Bölgedeki Yeri, Sorunları ve Çözü Önerileri” Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi Cilt. 29, Sayı.2, ss.339-351 Arıoba Ç. (1982) “Cumhuriyetin Kuruluş Yıllarında Türkiye’nin Tarımsal Yapısı ve Tarıma Yönelik Politikaları” Atatürk Dönemi Ekonomi Politikaları ve Türkiye’nin Ekonomisinin Gelişmesi, Ankara: AÜSBF Yayınları
• Burgaç M. (2013) Türkiye’de Umumi Müfettişliğin Kurulması ve Trakya Umumi Müfettişi, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi
• Demirci R. - Özçelik A. (1986) Tarım Tarihi, Ankara: AÜ Ziraat Fakültesi Yayınları:976
• Düzel C. (1937) İngiliz Hükümetine Sunulmuş Gizli Raporlarda Doğu Anadolu Olayları 1924-1938
• Güney Doğu: Birinci Genel Umumi Müfettişlik Bölgesi, I. Genel Müfettişlik Yayınları, 1939
• Güran T. (1997) Osmanlı Dönemi Tarım İstatistikler, 1909-1913-1914, Ankara: Tuik Yayınları, İnan A. (1989). İzmir İktisat Kongresi, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• İnan A. (2018). Türkiye Cumhuriyeti ve Türk Devrimi, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Kaştan, Y. (2020) “Hakkâri’de Tarım Faaliyetlerinin Cumhuriyet Dönemi Tarihi Gelişimi” Ankara: Cumhuriyet Devrinin Bir Serhat Vilayeti Hakkâri Uluslararası Sempozyum Bildiler, ss.145-202 Kaya F. (2015) “ Hakkâri İlinin İdari Coğrafya Analizi” JASSS, Winter 41, ss.79-100
• Kazgan G. (2017) Türkiye Ekonomisinde Krizler (1929-2009), İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları
• Koca H. (1998) Yakın Tarihten Günümüze Hükümetlerin Doğu-Güneydoğu Anadolu Politikaları, Konya Koçak C. (2003) Umumi Müfettişlik, Ankara: İletişim Yayınları
• Koraltürk M. (2002) “Türkiye Ekonomisi (1923-1960)” Türkler Ans. Cilt.17, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, ss.581-597 Kuruç B. (2018) Mustafa Kemal Döneminde Ekonomi Büyük Devletler ve Türkiye, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.3
• Özer M. H. (2012) “Cumhuriyetin İlk Yıllarında İktisat Politikalarının Diyarbakır ve Çevresindeki İktisadi Yansımaları” CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt.10, ss.142-161
• Taşkın Ü. (2015) “Cumhuriyetin İlk Yıllarında Elâzığ (1925-1930)” Ankara: Tarihten Günümüze Elazığ Uluslararası Kongresi Cilt.1, ss.229-250 Tekeli İ. - İlkin S. (2009) 1929 Dünya Buhranında Türkiye’nin İktisadi Politika Arayışları, İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları
• Toprak Z. (1988) “Türkiye Tarımı ve Yapısal Gelişmeler 1900-1950” Türkiye’de Tarımsal Yapılar (1923-2000), Ankara: Yurt Yayınları, , ss.19-37
• Tuncel M. (1997) “Hakkâri” İslam Ansiklopedisi Cilt.15, İstanbul: Türk Diyanet Vakfı Yayınları, ss.205-207
• Varlık M. B. (2010) Umumi Müfettişlik Toplantı Tutunaklar-1936, Ankara: Dipnot Yayınları
• Yurt Ansiklopedisi: İl il Türkiye’nin Dünü, Bugünü, Yarını, Cilt.2, İstanbul: Anadolu Yayıncılık, 1982
• Yurt Ansiklopedisi: İl il Türkiye’nin Dünü, Bugünü, Yarını, Cilt.3, İstanbul: Anadolu Yayıncılık, 1982
• Yurt Ansiklopedisi: İl il Türkiye’nin Dünü, Bugünü, Yarını, Cilt.4, İstanbul: Anadolu Yayıncılık, 1982
• Yurt Ansiklopedisi: İl il Türkiye’nin Dünü, Bugünü, Yarını, Cilt.5, İstanbul: Anadolu Yayıncılık, 1982
• Yurt Ansiklopedisi: İl il Türkiye’nin Dünü, Bugünü, Yarını, Cilt.8, İstanbul: Anadolu Yayıncılık, 1982
• Yurt Ansiklopedisi: İl il Türkiye’nin Dünü, Bugünü, Yarını, Cilt.10, İstanbul: Anadolu Yayıncılık, 1982
• Yücebaş F.(2019) Cumhuriyet Döneminde Güneydoğu Anadolu(Gaziantep-Mardin-Urfa)’Ya Yapılan Kamu Harcamaları ve Yatırımlar, İstanbul: Hiperyayın