Phenological and Morphological Characteristics of Sun ower (Helianthus annuus L.) Species under Different Nitrogen Treatment Doses

Year 2015, Volume: 5 Issue: 4, 65 - 76, 31.12.2015

Volkan Gül , Kemalettin Kara

Abstract

The present study was conducted to determine phenological and morphological characteristics of sun ower species (Isera, C-70165 and Teknosol) under different nitrogen treatment doses (0, 3, 6, 9, 12 and 15 kg N da-1) during the growing seasons of 2011 and 2012 under ecological conditions of Erzurum. Experiments were carried out in randomized full blocks design with three replications. Emergence, owering and ripening durations (days) were investigated as the phenological parameters and number of leaves, fresh and dry shoot yield (kg da-1) were investigated as morphological parameters. The emergence period were higher in the rst year and ripening periods, numbers of leaves, fresh and dry shoot yield were higher in the second year of the experiments. Except for owering period and number of leaves, nitrogen doses were signi cantly effective on the other parameters. The longest emergence period (13.8 gün) was observed in 12-15 kg da-1 N treatment. The longest ripening period (132.9 days) were observed in control treatment (with 0 kg da-1 N). The highest fresh and dry shoot yield (1161.6 kg da-1 and 363.3 kg da-1) were obtained from 15 kg da-1 N treatment. With regard to species, Isera had higher values in emergence period; C-70165 had higher number of leaves Teknosol had higher owering periods, ripening periods, fresh and dry shoot yield. Considering dry shoot yield, the species Teknosol may be recommended under 15 kg N da-1 dose.

Keywords

Sun ower, Helianthus annus L., nitrogen, phenological and morphological characteristics

Farklı Azot Dozlarının Bazı Yağlık Ayçiçeği (Helianthus annuus L.) Çeşitlerinin Fenolojik ve Morfolojik Özelliklerine Etkisi

Abstract

Bu çalışma, farklı azot dozu (0, 3, 6, 9, 12 ve 15 kg N da-1) uygulamalarında yağlık ayçiçeği çeşitlerinin
(Isera, C-70165 ve Teknosol) fenolojik ve morfolojik özelliklerini belirlemek amacı ile 2011 ve 2012 yıllarında
Erzurum ekolojik koşullarında yürütülmüştür. Deneme “Tesadüf Blokları” deneme desenine göre üç tekerrürlü
olarak kurulmuştur. Çalışmada, fenolojik gözlem olarak çıkış, çiçeklenme ve olgunlaşma süresi (gün), morfolojik
gözlem olarak ise yaprak sayısı (adet), yaş ve kuru sap verimi (kg da-1) incelenmiştir. Denemenin ilk yılında
olgunlaşma süresi ikinci yılında ise çıkış süresi, yaprak sayısı, yaş ve kuru sap verimi daha fazla olmuştur. Azot
dozlarının incelenen karakterler üzerine çiçeklenme süresi ve yaprak sayısı hariç, diğer parametreler üzerinde
önemli olduğu görülmüştür. En fazla olgunlaşma süresi (132.9 gün) kontrolde (0 kg da-1), çıkış süresi (13.8 gün)
dekara 12-15 kg’lık azot dozunda, yaş ve kuru sap verimi (1161.6 kg da-1 ve 363.3 kg da-1) dekara 15 kg’lık azot
dozundan elde edilmiştir. Isera çeşidinin incelenen parametrelerden çıkış süresi, C-70165 çeşidinin yaprak sayısı,
Teknosol çeşidinin ise çiçeklenme süresi, olgunlaşma süresi, dekara yaş ve kuru sap verimi fazla olmuştur. Sonuç
olarak; sap verimi dikkate alındığında 15 kg’lık azot dozu ve Teknosol çeşidi önerilmektedir.

Keywords

Ayçiçeği, Helianthus annus L., azot, fenolojik ve morfolojik özellikler

References

• Albayrak ŞN, 2014. Ekim zamanlarına göre uygulanan değişik azotlu gübre formlarının yağlık ayçiçeği (Helianthus annuus L.) çeşitlerinin verim ve verim unsurlarına etkisi. Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, (Basılmamış), Yüksek Lisans Tezi.
• Arıoğlu HH, 2007. Yağ Bitkileri Yetiştirme ve Islahı. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 220, Adana, 204 s.
• Arslan N, 1994. Pektinin Fizikokimyasal Özellikleri, Üretimi ve Gıdalarda Kullanımı. Gıda, 19(3): 187-192.
• Bahan S, 1977. Studies on optimum scheduling on ırrigation, row spacing and fertilize does for sun ower in centraltract of utterprudish. Journal of Agronomy, 992(4): 212-216.
• Bange MP, Hammer GL, Rickert KG, 1998. Temperature and sowing date affect the linear increase of sun ower harvest index. Agronomy Journal, 90(3): 324-328.
• Baydar H, 2000. Bitkilerde Yağ Sentezi, Kalitesi ve Kaliteyi Artırmada Islahın Önemi. Türk-Koop Ekin., 11: 50-57.
• Bozkurt MA, Karaçal İ, 1998. Farklı form ve miktarlarda azotlu gübrelemenin ayçiçeği çeşitlerinde yağ miktarına etkisi. Y.Y.Ü. Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi, 8: 43-49.
• Çil A, Çil AN, Evci G, Kıllı F, 2011. Bazı yağlık ayçiçeği (Helianthus annuus L.) hibridlerinin Çukurova koşullarında bitkisel ve tarımsal özelliklerinin belirlenmesi. Türkiye IX. Tarla Bitkileri Kongresi, 12-15 Eylül 2011, S.84, Bursa.
• Coşge B, Ulukan H, 2005. Ayçiçeği (Helianthus annuus L.) Yetiştiriciliğimizde Çeşit ve Ekim Zamanı. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 9(3): 43-48.
• Coşkan A, Gök M, Onaç I, Ortaş İ, 2004. Ein ussvon Mycorrhiza- und Rhizobium beimp fung bei Sojabohne (Glycie max. L.) auf Knöllchenbildung, Mycorrhiza-Infektion, Trockenmasse sowie N-und P-Aufnahme. 7. Symposium “Ergebnisse Deutsch-Türkischer Agrarforschung” 24. März–30. März 2003, 133-139, Ankara.
• Doğan K, Gök M, Coşkan A, 2006. Denitri cation Rated Soil Respiration with Respect to Organic Subsrate Applications. Proceedings of the International Workshop for the Research Project on the Impact of Climate Changes on Agricultural Production System in Arit Areas (ICCAP), Kyoto/Japan.
• Eğilmez Ö, 1977. Ayçiçeği Kimyasal ve Teknolojisi. Tarım Bakanlığı Yayınları D-170, Gaye Matbaası, Ankara, 56 s.
• Ergen Y, Sağlam C, 2005. Bazı çerezlik ayçiçeği (Helianthus annuus L.) çeşitlerinin tekirdağ koşullarında verim ve verim unsurları. Tekirdağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 2(3): 221-227.
• Evci G, Pekcan V, Yılmaz İM, Kaya Y, Şahin İ, Cıtak N, Tuna N, Ay O, Pilaslı A, 2011. Ayçiçeğinde (Helianthus annuus L.) yağ kalitesi ve verim öğeleri arasındaki ilişkilerin belirlenmesi. Türkiye IX. Tarla Bitkileri Kongresi, S.279, Bursa.
• Fick GN, 1978. Selection for self-fertility and oil percentage in development of sun ower hybrid. Proc 8th International Sun ower Conference International Sun ower Associate, pp 418-422, Paris.
• Gençer O, Gülyaşar F, Sinan NS, 1986. Ayçiçeğinde Yağ Verimi ile Verim Unsurlarının Korelasyon ve Path Katsayısı Analizi Üzerinde Bir Araştırma. Bitki Islahı Sempozyumu Bildirileri, İzmir.
• Gupta S, Subrahmanyam D, Rathore VS, 1994. In uence of sowing dates on yields and oil quality in sun ower. Journal of Agronomy and Crop Science, 172(2): 137-144.
• Goyne PJ, Hammer GL, 1982. Phenology of sun ower cultivars. ii. Controlled environment studies of temperature and photoperiod effects. Australian Journal of Agricultural Research, 33(2): 251-261.
• Gök M, Doğan K, Coşkan A, 2006. Effects of Divers Organic Substrat Application on Denitri cation and Soil Respiration under Different Plant Vegetation in Çukurova Region. International Symposium on Water and Land Management for Sustainable Irrigated Agriculture. 4-8 April, Adana.
• Holt NW, Campbell SJ, 1984. Effect of plant density on the agronomic performance of sun ower on dry land. Can. J. Plant Sci. 64: 599-605.
• İlbaş Aİ, Yıldırım B, Arslan B, Günel E, 1996. Sulama sayısının bazı ayçiçeği (Helianthus annuus L.) çeşitlerinde verim ve önemli bazı tarımsal özellikler üzerine etkisi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 6(4): 9-22.
• Kacar B, Katkat AV, Öztürk Ş, 2002. Bitki Fizyolojisi. Uludağ Üniversitesi Güçlendirme Vakfı Yayın No:198, 296 s, Bursa.
• Kacar B, Katkat AV, 2006. Bitki Besleme. Nobel Yayım Dağıtım. Ankara.
• Kacar B, 2009. Toprak Analizleri (ikinci Baskı). Nobel Yayın No: 1387, Ankara.
• İlisulu K, 1973.Yağ Bitkileri ve Islahı. Çağlayan Kitapevi. Beyoğlu, Sayfa 84-120, İstanbul.
• İncekara F, 1973. Endüstri Bitkileri ve Islahı. Ege Üniversitesi Matbaası, Cilt: 2, S 75-85, İzmir.
• Kandemir N, 1991. Ayçiçeği Çeşitlerinin Verimi ve Özellikleri Üzerine Sıra Aralığının Etkisi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, (Basılmamış), Yüksek Lisans Tezi.
• Kara K, 1986. Erzurum ekolojik koşullarında bazı yağlık ayçiçeği (Helianthus annuus L.) çeşitlerinin fenolojik morfolojik özellikleri ile verim ve verim değerleri üzerinde bir araştırma. Doğa Türk Tarım ve Ormancılık Dergisi, 1: 366-377.
• Kara K, 1991. Bazı yerli ve yabancı yağlık ayçiçeği (Helianthus annuus L.) çeşitlerini zirai karakterleri üzerine bir araştırma. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 22(2): 62-77.
• Karaaslan D, Tonçer Ö, Söğüt T, 2007. Güneydoğu Anadolu bölgesi koşullarında bazı ayçiçeği (Helianthus annuus L.)çeşitlerinin verim ve bazı verim özellikleri bakımından değerlendirilmesi. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 11(1/2): 31-38.
• Karadoğan T, Özgödek Z, 1994. Çerezlik karakterdeki bazı ayçiçeği ekotiplerinin verim ve verim unsurları üzerine bir araştırma. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 25(2): 188-201.
• Kasem MM, El-Mesilhy MA, 1992. Effect of rates and application treatments of nitrogen fertilizer on sun ower (Helianthus annuus L.) I. Growth characters. Ann. Agric. Sci. Moshtohor, 30: 653-663.
• Ketterings Q, Klausner SD, Czymmek KJ, 2003. Nitrogen Guidelines for Field Crops in New York (Second Release). Department of Crop and Soil Extension Series E03-16, Cornell University, 70 p, Ithaca.
• Kıllı F, 1995. Kahramanmaraş ekolojik koşullarında yağlık melez ayçiçeği (Helianthus annus L.) çeşitlerinin verim ve verim unsurları üzerine bir araştırma. Doğa Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 21: 149-155.
• Kolsarıcı Ö, Bayraktar N, İşler N, Mert M, Arslan B, 1995. Yağlı Tohumlu Bitkilerin Üretim Projeksiyonları ve Üretim Hede eri. IV. Teknik Tarım Kongresi Bildiri Kitabı, Ankara.
• Marschner H, 1995. Mineral Nutrition of Higher Plants. 2nd Edition, Academic Press, 889 p, London.
• Montemurro F, De Giorgio D, Fornaro F, Scalcione E, Vitti C, 2007. İn uence of climatic conditions on yields, uptake and ef ciency in sun ower, Italian Journal of Agrometeorology, 2: 28-34.
• Özden M, 1973. Şekerpancarı Tarımında Önemli Münavebe Bitkileri. Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş. Yayınları, No: 179. Mars Matbaası, S.35-66, Ankara.
• Özer H, 1999. Bazı Yağlık Ayçiçeği (Helianthus annus L.) Çeşitlerinin Erzurum Ekolojik Koşullarında Adaptasyonu ve Önemli Tarımsal Özelliklerinin İncelenmesi. Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü (Basılmamış), Yüksek lisans tezi.
• Rani PL, Reddy MM, 1993. Effect of nitrogen and boron on growth characters and dry matter production of sun ower (Helianthus annuus L.), India Journal of Research, 21: 107-108.
• Ristimaki L, Suomi Y, 2009. Fertilizer management systems for sun ower and sugar beet. İnternational Fertilizer İndustry Association, 6-9 October, Moscow Russia.
• Sadras VO, 2006. The N:P stiochiometry of cereal, grain legume and oil seed crops. Field Crop Res., 95: 13-29.
• Süzer S, Atakişi İK, 1993. Farklı boydaki hibrit ayçiçeği çeşitlerinde verim ve verim unsurları üzerinde araştırmalar. Tekirdağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 2: 81-92.
• Şimşek S, Sinan NS, 2001. Çukurova’da farklı ekim sıklıklarında yetiştirilen bazı ayçiçeği (Helianthus annuus L.) çeşitlerinin tarımsal ve teknolojik özellikleri üzerinde araştırma. http// fbe.cukurova.edu.tr/2001%20MAKALE/CUKUROVA.pdf (15.06.201).
• Top BT, İlkay U, 2012. Türkiye’de Bitkisel Yağ Açığı. Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü (Tepge Bakış), 14(2):1-8.
• Tunçtürk M, Eryiğit T, Yılmaz İ, 2005. Van-Erciş koşullarında bazı ayçiçeği (Helianthus annuus L.) çeşitlerinin verim ve verim öğelerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. Türkiye VI. Tarla Bitkileri Kongresi 5-9 Eylül 2005, Antalya.
• Turan ZM, 1995. Araştırma ve Deneme Metotları. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Notları No:62, s.121, Bursa.
• Yıldız N, 1994. Araştırma Deneme Metotları II. Baskı. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No:697, Erzurum.
• Zürrer H, Bachofen R, 1985. Yields of Tree Cultivars of Sun ower in Switzerland, Biomass,7: 297- 302.