PRESCHOOL TEACHERS' VIEWS ON TEACHING TURKISH TO REFUGEE CHILDREN

Year 2025, Volume: 11 Issue: 1, 171 - 187, 30.04.2025

Ayşe Duran Yılmaz

Abstract

Mülteci çocukların yeni bir yaşam kurmaya başladıkları ülkelerde yaşadıkları sorunlardan biri eğitimdir. Farklı bir dil ve kültürde eğitim almak bu çocuklar için yeni problemlere neden olabilmektedir. Bu nedenle okul öncesi dönemden itibaren mülteci çocukların dil kazanımları desteklenmelidir. Okul öncesi eğitim sürecindeki mülteci çocukların yeni bir dil öğrenme süreçlerinin bilinmesi önemli görülmektedir. Bu araştırmanın amacı okul öncesi öğretmenlerinin mülteci çocuklara yönelik Türkçe öğretimine ilişkin görüşlerinin incelenmesi olarak belirlenmiştir. Nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması yöntemi ile hazırlanan bu araştırmaya Kilis, Gaziantep ve Şanlıurfa olduğu illerde görev yapan 12 okul öncesi öğretmeni katılmıştır. Çalışmanın verileri araştırmacı tarafından hazırlanan yarı yapılandırılmış görüşme formu ile elde edilmiştir. Araştırmada elde edilen verilerin analizinde içerik analizi kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre okul öncesi öğretmenlerin mülteci çocuklara Türkçe öğretimi konusundaki görüşleri ‘Öğretmen durumu’, ‘Türkçe öğretim süreci’, ‘Ailelerle yapılan işbirliği’ ve ‘Dil probleminin çözümü’ olmak üzere dört tema altında incelenmiş ve tartışılmıştır. Elde edilen bu bulgular doğrultusunda öneriler sunulmuştur.

Keywords

preschool teachers , refugee children , Turkish language teaching , preschool education

OKUL ÖNCESİ ÖĞRETMENLERİNİN MÜLTECİ ÇOCUKLARA YÖNELİK TÜRKÇE ÖĞRETİMİ KONUSUNDAKİ GÖRÜŞLERİ

Abstract

Mülteci çocukların yeni bir yaşam kurmaya başladıkları ülkelerde yaşadıkları sorunlardan biri eğitimdir. Farklı bir dil ve kültürde eğitim almak bu çocuklar için yeni problemlere neden olabilmektedir. Bu nedenle okul öncesi dönemden itibaren mülteci çocukların dil kazanımları desteklenmelidir. Okul öncesi eğitim sürecindeki mülteci çocukların yeni bir dil öğrenme süreçlerinin bilinmesi önemli görülmektedir. Bu araştırmanın amacı okul öncesi öğretmenlerinin mülteci çocuklara yönelik Türkçe öğretimine ilişkin görüşlerinin incelenmesi olarak belirlenmiştir. Nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması yöntemi ile hazırlanan bu araştırmaya Kilis, Gaziantep ve Şanlıurfa olduğu illerde görev yapan 12 okul öncesi öğretmeni katılmıştır. Çalışmanın verileri araştırmacı tarafından hazırlanan yarı yapılandırılmış görüşme formu ile elde edilmiştir. Araştırmada elde edilen verilerin analizinde içerik analizi kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre okul öncesi öğretmenlerin mülteci çocuklara Türkçe öğretimi konusundaki görüşleri ‘Öğretmen durumu’, ‘Türkçe öğretim süreci’, ‘Ailelerle yapılan işbirliği’ ve ‘Dil probleminin çözümü’ olmak üzere dört tema altında incelenmiş ve tartışılmıştır. Elde edilen bu bulgular doğrultusunda öneriler sunulmuştur.

Keywords

Okul öncesi öğretmenler , Mülteci çocuklar , Türkçe öğretimi , Okul öncesi eğitimi

References

• Al-Madani, D. (2018). Syrian refugee students' academic and social experiences in American public schools. Unpublished Doctor Dissertation. DePaul University.
• Amnesty International. (2002). Report 2002. Retrieved from https://www.amnesty.org/en/documents/pol10/0001/2002/en/
• Arabacı, İ. B., Başar, M., Akan, D. & Göksoy, S. (2014). An analysis about educational problems in camps in which Syrian refugees stay: condition analysis. International Journal of Social Sciences and Education, 4(3), 80-94. https://ijsse.com/sites/default/files/issues/2014/v4-i3-2014/Paper-12.pdf
• Arslan, Ü.& Ergul, M. (2022). Mülteci öğrencilerin eğitimlerinde yaşadıkları sorunlar: Öğretmenlerin perspektifinden bir delphi çalışması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (54), 1-31. https://doi.org/10.9779/pauefd.820780
• Ataseven, H. (2019). Dil gelişimini destekleyici oyun etkinlikleri programının 5-6 yaş grubu mülteci çocukların dil gelişimlerine ve günlük yaşam becerilerine etkisinin incelenmesi.Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi.
• Avcı, F. (2019). Okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden mülteci öğrencilerin sınıf ortamında karşılaştıkları sorunlara ilişkin öğretmen görüşleri. Language Teaching and Educational Research (LATER), 2(1), 57-80. https://doi.org/10.35207/later.537817
• Bartlett, L. (2015). Access and quality of education for international migrant children. Paper commissioned for the EFA Global Monitoring Report, 2000-2015. https://www.shram.org/uploadFiles/20180118114137.pdf
• Başar, M., Akan, D. & Çiftçi, M. (2018). Mülteci öğrencilerin bulunduğu sınıflarda öğrenme sürecinde karşılaşılan sorunlar. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(5), 1571-1578. https://doi.org/10.24106/kefdergi.427432
• Biçer, N. & Özaltun, H. (2020). Mülteci ortaokul öğrencilerinin Türkçe dil becerilerine ve okula uyum süreçlerine ilişkin Suriyeli ve Türk öğrencilerin görüşleri. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 8(23), 348-364.https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/911964
• Bravo‐Moreno, A. (2009). Transnational mobilities: migrants and education. Comparative Education, 45(3), 419-433.https://doi.org/10.1080/03050060903184981
• Bulut, S., Kanat Soysal, Ö. & Gülçiçek, D. (2018). Suriyeli öğrencilerin Türkçe öğretmeni olmak: Suriyeli öğrencilerin eğitiminde karşılaşılan sorunlar. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(2), 1210-1238. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/503702
• Coughlan, S. (2015). Göçmenler eğitimdeki başarıyı zedeler mi? BBC News: https://www.bbc.com/turkce/haberler/2015/11/151117_
• Cummings, K. P.& Hardin, B. J. (2017). Navigating disability and related services: Stories of immigrant families. Early Child Development and Care, 187 (1), 115- 127.https://doi.org/10.1080/03004430.2016.1152962
• Çelik Doğu, S. (2021). Türkçe bilmeyen mülteci çocukların sınıf içi durumlarının okul öncesi öğretmen görüşlerine göre incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi.
• Dastjerdi, M., Olson, K. &Ogilvie, L. (2012). A study of Iranian immigrants’ experiences of accessing Canadian health care services: a grounded theory. International Journal for Equity in Health, 11(1), 55-60. https://doi.org/10.1186/1475-9276-11-55
• Dicle, A. N. (2020). Anokuluna giden mülteci öğrenciler ile ilgili okul öncesi öğretmenlerinin görüşleri (Samsun ili örneği). Journal of Social and Humanities Sciences Research, 7(54), 1571-1583. http://dx.doi.org/10.26450/jshsr.1901 Dinler, C. & Hacıfazlıoğlu, Ö. (2020). Mülteci çocukların ilköğretime uyum süreçleri: Tekirdağ ilinin bir okulundaki öğretmenlerin ve yöneticilerin deneyimleri. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(6), 1717-1728. http://dx.doi.org/10.18506/anemon.671367
• Erdem, C. (2017). Sınıfında mülteci öğrenci bulunan sınıf öğretmenlerinin yaşadıkları öğretimsel sorunlar ve çözüme dair önerileri. Medeniyet Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 26-42. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/319194
• Ertekin, A. & Taş, A. (2019). Mülteci/göçmen öğrencilerin eğitim-öğretimde karşılaştıkları sorunlar ve çözüm önerileri. International Eurasian Educational Reserach Congress, 19-22 Haziran 2019 içinde (s.648-650). Ankara Üniversitesi
• Galloway, F. J.& Jenkins, J. R. (2009). The adjustment problems faced by international students in the United States: A comparison of international students and administrative perceptions at two private, religiously affiliated universities. NASPA Journal, 46(4), 661-673. https://doi.org/10.2202/1949-6605.5038
• Hamilton, R. & Moore, D. (2004). Educational interventions for refugee children: Theoretical perspectives and implementing best practice. Routledge.
• Hurley, J.J., Medici, A., Stewart, E.& Cohen, Z. (2011). Supporting preschoolers and their families who are recently resettled refugees. Multicultural Perspectives, 13 (3), 160-166. https://doi.org/10.1080/15210960.2011.594400
• Hurley, J.J., Saveta, S., Warren., & Carberry, A. (2013). Use of the Pyramid Model for supporting preschool refugees. Early Child Development and Care, 183(1), 75– 91. https://doi.org/10.1080/03004430.2012.655242
• Jafari, K. K., Tonga, N. & Kışla, H. (2018). Suriyeli öğrencilerin bulunduğu sınıflarda görev yapan sınıf öğretmenlerinin görüşleri ve uygulamaları. Academy Journal of Educational Science, 2(2), 134-146. https://doi.org/10.31805/acjes.479232
• Kaçar, İ., & Çakmak, M. (2022). Veli toplantılarına yönelik sınıf öğretmenlerinin görüşleri: Fenomenolojik bir çalışma. Baskent University Journal of Education, 9(2), 112-121. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/3170082
• Karaağaç, F. C.& Güvenç, H. (2019). Resmi ilkokullara devam eden Suriyeli mülteci öğrencilerin eğitim sorunları. OPUS International Journal of Society Researches, 11(18), 530-568. https://doi.org/10.26466/opus.530733
• Karbeyaz, A., & Aksoylu, V. (2024). Suriyeli kampında çalışan sınıf öğretmenlerin karşılaştığı sorunlar ve çözüm yolları. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi (59), 350-372. https://doi.org/10.53444/deubefd.35dbugr164
• Kardeş, S. & Akman, B. (2018). Suriyeli mültecilerin eğitimine yönelik öğretmen görüşleri. İlköğretim Online, 17(3), 1224-1237. http://dx.doi.org/10.17051/io.2015.85927
• Kocabıyık, O. O. (2016). Olgubilim ve gömülü kuram: Bazı özellikler açısından karşılaştırma. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 55-66. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/200424
• Korkmaz, S. (2019). Okul öncesi eğitimi alan sığınmacı çocukların eğitim süreçleri ve yaşanan sorunlara yönelik nitel bir değerlendirme.Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi.
• Koşar, S., & Aslan, F. (2020). İlkokul ve ortaokula devam eden göçmen çocukların eğitim sorunlarına yönelik okul yöneticilerinin görüşleri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 9 (4), 1799- 1831.https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1498112
• Magnuson, K., Lahaie, C., &Waldfogel, J. (2006). Preschool and school readiness of children of immigrants. Social science quarterly, 87(5), 1241-1262. https://doi.org/10.1111/j.1540-6237.2006.00426.x
• Merriam, S, B. (2018). Nitel araştırma: desen ve uygulama için bir rehber. S. Turan (Çev. Ed.). Nobel Akademi Yayınevi.
• Miller, J. (2009). Teaching refugee learners with interrupted education in science: vocabulary, literacy and pedagogy. International Journal of Science Education. 31(4), 571-592.https://doi.org/10.1080/09500690701744611
• Miles, M. B., &Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Sage.
• Moralı, G. (2018). Suriyeli mülteci çocuklara Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde karşılaşılan sorunlar. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 8(15), 1426-1449. https://doi.org/10.26466/opus.443945
• Nacar, D. & Ünsal, S. (2022). Okul yöneticilerinin Suriyeli mülteci velilerle yaşadıkları sorunlar sorunların nedenleri ve çözüm önerileri. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(3), 1243-1256. https://doi.org/10.33437/ksusbd.1051062
• Nusche, D. (2009). What works in migrant education?: A review of evidence and policy options. OECD Education Working Papers, OECD Publishing .http://dx.doi.org/10.1787/227131784531
• Özoruç, N. & Sığırtmaç, A. D. (2022). Okul öncesi öğretmenlerinin mülteci çocukların eğitim sürecinde karşılaştıkları sorunlara ilişkin görüşleri. Milli Eğitim Dergisi, 51(233), 237-258. https://doi.org/10.37669 milliegitim.779155
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. (Çev. M. Bütün ve S. B. Demir). Pegem Akademi Yayınları.
• Rossi, A. (2008). The impact of migration on children in developing countries. Youth Migration Conference. 24-26 Nisan 2008. Bellagio: İtalya.
• Sarıer, Y. (2020). Türkiye’de mülteci öğrencilerin eğitimi üzerine bir meta- sentez çalışması: Sorunlar ve çözüm önerileri. Eğitimde Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 3 (1), 80- 11.https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1048451
• Solano, G.& Huddleston, T. (2020). Migrant Integration Policy Index. https://www.mipex.eu/
• Şeker, B. D. & Aslan, Z. (2015). Refugee children in the educational process: An social psychological assessment. Journal of Theoretical Educational Science, 8(1), 86-105. http://dx.doi.org/10.5578/keg.8234
• Tanrıkulu, F. (2018). Suriye krizi sonrası Türkiye’deki sığınmacıların ve göçmenlerin eğitimi: geçmiş, bugün ve gelecek perspektifleri. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(3), 2585-2604. https://doi.org/10.17218/hititsosbil.450208
• Topaloğlu, B.& Aktaş, B. Ç. (2022). Okul psikolojik danışmanlarının gözünden mülteci öğrenciler. E-International Journal of Educational Research, 13(1). https://doi.org/10.19160/e-ijer.1032079
• Tunga, Y., Engin, G. & Çağıltay, K. (2020). Türkiye'deki Suriyeli çocukların eğitiminde karşılaşılan sorunlar üzerine bir alan yazın taraması. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1)317- 333. https://doi.org/0.17679/inuefd.535845
• Van Maanen, M. (1977). Linking ways of knowing with ways of being practical. Curriculum Inquiry, 6(3), 205-228. Uluslararası Göç Örgütü. (2020). Dünya göç raporu 2020 https://publications.iom.int/system/files/pdf/wmr_2020.pdf
• United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR). (2008). 2007 Global trends: Refugees, asylum-seekers, returnees, internally displaced and stateless persons. Retrieved from http://www.unhcr.org/statistics/STATISTICS/4852366f2.pdf.
• Uzun, E. M.& Bütün, E. (2016). Okul öncesi eğitim kurumlarındaki Suriyeli sığınmacı çocukların karşılaştıkları sorunlar hakkında öğretmen görüşleri. Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Çalışmaları Dergisi, 1(1), 72-83. http://ijeces.hku.edu.tr/en/download/article-file/155147
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yohani, S. (2010). Nurturing hope in refugee children during early years of post-war adjustment. Children and Youth Services Review, 32(6), 865-873. https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2010.02.006