XVIII. YÜZYILDA ANADOLU’DA KONARGÖÇER AŞİRETLERİN YAYLAK-KIŞLAKLARA GÖÇLERİ ESNASINDA YAŞANAN BAZI PROBLEMLER VE ALINAN TEDBİRLER

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 2, 235 - 242, 30.12.2024

Zafer Benzer

Öz

XVIII. yüzyıl, Osmanlı İmparatorluğu'nun hem iç hem de dış dinamikler açısından önemli dönüşümlere sahne olduğu bir dönemdir. Bu süreçte, konargöçer aşiretlerin yaylak-kışlak düzeni hem ekonomik yapının hem de toplumsal ilişkilerin belirleyici unsurlarından biri olarak öne çıkmıştır. Temel geçim kaynakları hayvancılık olan ve kısmen ziraatla uğraşan konargöçer aşiretler, hayvanlarına yeterli derecede otlak bulmak amacıyla yaz mevsimlerinde yaylaklara, kış mevsiminde ise kışlaklara göç etmek durumunda idiler. Sahip oldukları kalabalık hayvan sürüleri ile göç hareketlerinde bulunan aşiretler varacakları menzile kadar geçiş güzergâhları üzerindeki yerel halk, idareciler ve diğer bazı aşiret mensuplarıyla problem yaşamışlardır. Bu yaşam tarzı zamanla ciddi problemler doğurmuş ve Osmanlı yönetimi bu sorunlara müdahale etmek durumunda kalmıştır. Bu makalede, konargöçer toplulukların göç yollarında karşılaştığı zorluklar, bu zorlukların toplumsal ve ekonomik etkileri, yerel halk ile yaşanan çatışmalar ve Osmanlı Devleti'nin bu sorunlara karşı geliştirdiği politika ve tedbirler hakkında bilgiler verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, Anadolu, Konargöçer Aşiretler, Yaylak-kışlak, Göç ve İskân, Eşkıyalık

Kaynakça

• Akdağ, M. (1999). Türkiye'nin İkitsadi ve İçtimaî Tarihi (1243-1453) (Cilt 1). Ankara: Barış Yayınları.
• Akgündüz, A. (1992). Osmanlı Kanunnameleri (Cilt IV). İstanbul: Osmanlı Araştırmaları Vakfı.
• BOA., A.DVNS.AHK.CZRK.d., 24, 77/2.
• BOA., A.DVNSMHM.d., 111, 30/84, 101/338.
• BOA., A.DVNSMHM.d., 115, 2281.
• BOA., A.DVNSMHM.d., 115, 2740/2741/2742/2743/2744.
• BOA., A.DVNSMHM.d., 115, 485.
• BOA., A.DVNSMHM.d., 121, 15.
• BOA., A.DVNSMHM.d., 134, 223.
• BOA., AE.SMHD.I., 214-16900.
• BOA., C. DH., 292-14592.
• BOA., C.DH., 338-16860.
• BOA., C.ZB., 59-2934.
• BOA., TS.MA.e., 792-6.
• Demir, A. (2017). Aşiret Devlet İlişkileri ve Aşiretlerin Ekonomik Faaliyetleri. A. A.-D. Yörük, & A. A.-D. Yörük (Dü.) içinde, Konya Araştırmaları Göç ve İskan (s. 67-68). Konya: Palet Yayınları.
• Erdoğan, T. (2017). Göç ve Göçmen Kavramlarının Analizi. A. Aköz, D. Yörük, A. Aköz, & D. Yörük (Dü) içinde, Konya Araştırmaları Göç ve İskân (s. 17). Konya: Palet Yayınları.
• Halaçoğlu, Y. (2014). XIV-XVII. Yüzyıllarda Osmanlılarda Devlet Teşkilatı ve Sosyal Yapı (7 b.). Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Halaçoğlu, Y. (2014). XVIII. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nun İskân Siyaseti ve Aşiretlerin Yerleştirilmesi (5 b.). Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Orhonlu, C. (1987). Osmanlı İmparatorluğu’nda Aşiretlerin İskânı. İstanbul: Eren Yayıncılık.
• Pakalın, M. Z. (1983). Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü (Cilt II). İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Refik, A. (2017). Anadolu’da Türk Aşiretleri (966-1200) (Tıpkıbasım b.). Ankara: La Kitap Yayınları.
• Saydam, A. (2009, Aralık). Sultanın Özel Statüye Sahip Tebaası: Konar-Göçerler. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi(20), s. 9-31.
• Şahin, İ. (1997). XVI. Yüzyılda Osmanlı Anadolusu Göçebelerinin İdari ve Sosyal Yapısı. Tarih Enstitüsü Dergisi Prof. Dr. Münir Aktepe'ye Armağan(15), s. 253-264.
• Üner, M. E. (2005). XVII. Yüzyılda Osmanlı İskân Politikasının Bir Örneği: Urfa Yöresine Yerleştirilen Aşiretler. Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi(159), s. 125-135.