Osmanlı-Türk Modernleşmesi ve Japon Modernleşmesinin Karşılaştırması

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 1, 82 - 101, 03.12.2018

Hayati Çelik

Öz

Osmanlı
modernleşmesinin temelinde askeri tedbir sorunu yatmaktadır. Üstüste alınan
savaş yenilgileri ve toprak kayıpları, Osmanlı Devleti yöneticilerinde, Batılı
askeri üstünlüğünün altında yatan sebepler merak uyandırmıştır. Bu nedenle ilk
modernleşme hareketleri askeri alanda yapılmaya çalışılmıştır. Askeri reform
çabalarının yanında idari ve mali birçok reform III. Selim döneminde hayata
geçirilmeye çalışılmıştır.  III. Selim
döneminde başlayan bu köklü modernleşme hareketleri çeşitli iç ve dış engellerle
karşılaşsa da artarak devam etmiştir. Osmanlı-Türk modernleşmesi Batıyı
kendisine model olarak almış olsa da, Batı dışı bir modernlik anlayışı devlet
yöneticilerinin ve aydınların her zaman üzerlerinde durdukları bir konu
olmuştur. Bu kapsamda özellikle 1905 yılından itibaren Batı dışı bir modernlik
örneği olarak görülen Japonya dikkatli bir şekilde izlenmeye başlanmıştır. İki
dünya savaşına giren ve atılan aton bombalarıyla sadece maddi olarak değil psikolojik
olarakta ağır bir travma yaşayan Japonya’nın, günümüzde dünyanın en gelişmiş
ülkelerinden olmayı ve dünyanın ilk on ekonomisine girmeyi nasıl başardığı,
bununla birlikte Türkiye’nin Osmanlı Devletinden kalan siyasi ve ekonomik
mirası devir almasına rağmen aynı başarıyı gösterememiş olması tarafımızdan
merak konusu olmuş ve araştırmamızın odak noktasını oluşturmuştur. - Japonya gerçekten Batı modernleşmesinden
bağımsız bir modernleşme anlayışına sahip midir? - Japon modernleşmesi başarılı, Osmanlı-Türk modernleşmesi başarısız
mıdır? - Japon modernleşmesi ile
Osmanlı-Türk modernleşmesi arasında ne gibi farklılıklar vardır? gibi
soruların cevapları ile Japon modernleşmesi ve Osmanlı-Türk modernleşmesi
hakkında daha birçok bilgiyi çalışmamızda bulabilirsiniz. Çalışmamızda yakın
tarihimizin modernleşme hareketlerine değinmedik. Cumhuriyet tarihindeki
modernleşme hareketlerine ise yüzeysel olarak yer vermek zorunda kaldık. Bunun
nedeni çalışmamızın sınırlı olması ve bu dönemlerin her birinin ayrı bir
çalışmanın konusu olacak kadar geniş kapsamlı olmasıdır.

Anahtar Kelimeler

Modernleşme, Osmanlı-Türk modernleşmesi, Japon modernleşmesi

Kaynakça

• -TURGUT Mehmet, Japon Mucizesi ve Türkiye, Dergah Yayınları, İstanbul, 1985.
• - FEDAYİ Cemal, Osmanlı'dan Cumhuriyet'e Nasıl Geçildi?,Kadim Yayınları, Ankara, 2012.
• - BERKES Niyazi, Türkiye'de Çağdaşlaşma, Yapı Kredi Yayınları, 2003.
• - GEORGEON François, Sultan Abdülhamid, İletişim Yayınları, İstanbul, 2016.
• - ROSKİN Michael, Çağdaş Devlet Sistemleri, Adres Yayınları, 2009.
• - MARDİN Şerif, Türk Modernleşmesi, İletişim Yayınları, İstanbul,2012.
• - LEWİS Bernard, Modern Türkiye'nin Doğuşu, Ankara, 2015.
• - GEORGEON François, Osmanlı-Türk Modernleşmesi 1900-1930, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2006.
• - DUMAN M.Zeki, Türkiye’de Modernleşme ve Liberal-Muhafazakâr Siyaset, Ege Üniversitesi, Doktora Tezi, İzmir, 2008.
• - KINCAL Ali, Japon Kalkınması: Tarihsel Süreç ve Politikalar, Derin Dokuz Eylül Üniversitesi Araştırma ve İnovasyon Dergisi, Sayı:6, 2016.