Türkiye’de Dış Ticaret Açığı ile Büyüme ve Döviz Arasındaki İlişki

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 1, 54 - 67, 03.12.2018

Yaşar Alkan

Öz

Bu çalışmada 2008-2017
döneminde dış ticaret açığı ile büyüme ve döviz arasındaki ilişki ele
alınacaktır. Amaç kapsamında ilk olarak dış ticaret ve dış ticaret açığı,
büyüme, döviz kavramlarının önemi üzerinde durulacaktır. Sonra bu kavramlar
hakkında bilgiler verilecek ve Türkiye’de
dış ticaret açığı ile büyüme ve döviz arasındaki ilişki analiz edilecektir. Bu
çalışmada amaç, Türkiye’de dış ticaret açığının oluşumunda dövizin etkisi ve
büyümede meydana getirdiği değişimlerin açıklanmasıdır. Bu analiz yapılırken, ADL
(Otoregresif Dağıtılmış Gecikme) Modeli kurulacaktır. Bu model üzerinde
Johansen Eşbütünleşme Testi Ve Granger Nedensellik Analizi kullanılarak dış
ticaret açığı ile büyüme ve döviz arasındaki ilişkinin varlığı, önemi ve boyutu
tespit edilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Dış ticaret, döviz kuru, büyüme, Turkey, açık

Kaynakça

• Akbostancı, E. (2002), Dynamics of the Trade Balance : The Turkish J Curve, ERC / METU 6. International Conference in Economics, Ankara.Alptekin M. ve Mucuk V.(2008), Türkiye’de Vergi ve İktisadi Büyüme Analizi: VAR Analizi (1975-2006), Maliye Dergisi, Sayı: 155, Temmuz-Aralık 2008, s.159-174.Arize, A. C. (1994), Cointegration Test of a Long-run Relation between the Real Effective Exchange Rate and the Trade Balance, International Economic Journal, Vol.8, No:3, pp.1-9.Baharumshah, A.Z. (2001), The Effect Of Exchange Rate On Bilateral Trade Balance: New Evidence From Malaysia and Thailand, Asian Economic Journal, 15(3): 291-312.Çılbant, C. (2006), Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Türkiye Ekonomisi Üzerine Etkileri Ve Sektör Analiz (Otomotiv), Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı Doktora Tezi, ManisaÇetin, A. (2005). Türkiye’deki Ekonomik Dalgalanmaların Belirleyicileri: Var Analiz Yaklaşımı, İktisat İşletme ve Finans Dergisi, Sayı: 236, s.96-104.Çoban, O. (2010), İktisada Giriş, İkinci Baskı, Selçuk Üniversitesi Basımevi, Konya.Darity, W. J. (1990), The Fundamental Determinants of the Terms of Trade Reconsidered: Long-Run and Long-Period Equilibrium, The American Economic Review, Vol.80, No:4, pp.816-827.Durusoy, T. ve Tokatlıoğlu Ö. (1997), Devalüasyon ve J Eğrisi, Ekonomik Yaklaşım, Yıl: 8, Sayı: 24- 25, ss. 65- 68.Enders, W. (1995), Applied Econometric Time Series, Iowa State University, John Wiley and Sons Inc.Erbaykal, E. (2007), Türkiye’de Ekonomik Büyüme Ve Döviz Kuru Cari Açık Üzerinde Etkili Midir? Bir Nedensellik Analizi, ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 3, Sayı 6, ss. 81–88.Erdal, M. Ü. (2014), Makro İktisada Giriş, Genişletilmiş 4. Baskı, İmaj Yayınevi, Ankara.Erol, İ. ve Erol, E. D. (2011), Makro Ekonomi, Emek Matbaacılık, Manisa.Gujarati, D. N. (2006), Temel Ekonometri, 4. Basım, Literatür Yayıncılık, ABDHepaktan, C.E.(2009), Türkiye’nin Marshall-Lerner Koşuluna İlişkin Parçalı Eş-bütünleşme Analizi, Yönetim ve Ekonomi, 16(1): 39-55.Hsiao, Y.M., Pan, S.C. And Wu, P.C. (2012), Does The Central Bank's İntervention Benefit Trade Balance? Empirical Evidence From China. International Review of Economics and Finance, 21: 130-139.Kadılar, C. (2000), Uygulamalı Çok Değişkenli Zaman Serileri Analizi, Hacettepe Üniversitesi, Fen Fakültesi.Karagöz, M. ve Doğan, Ç. (2005), Döviz Kuru Dış Ticaret İlişkisi: Türkiye Örneği, Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 15, Sayı: 2, Elazığ, 2005, ss. 219- 228.Karakayalı, H. (2009), Türkiye’nin Ekonomik Yapısı ve Değişimi, Genişletilmiş 3. Baskı, Manisa.Karakayalı, H. ve İlkay, D. (2013), Ekonomik Büyüme ve Kalkınma Teorileri, Emek Matbaası, Manisa.Kasman, S. ve Kasman, A. (2004), Turizm Gelirleri ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Eşbütünleşme ve Nedensellik İlişkisi, İktisat İşletme ve Finans Dergisi, 220, 122-131.Kennedy, P. (2006), Ekonometri Kılavuzu, Çev: Muzaffer Sarımeşeli ve Şenay Açıkgöz, 5. Baskı, Gazi Kitapevi, Ankara.Kutlar, A. (2009). Uygulamalı Ekonometri, Nobel Yayınevi, Ankara. Mankiw, N. G. (2010), Makroekonomi, Çev Ed: Ömer Faruk Çolak, Efil Yayınevi, Ankara.Nişancı, M. (2005), Dış Ticaret Beşeri Sermaye ve İktisadi Gelişme Arasındaki Uzun Dönem Nedensellik İlişkisinin Testi, Atatürk Üniversitesi Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi (AÜEHFD), 9, s.675-687. Narayan, P. K. (2004), New Zealand’s Trade Balance: Evidence of The JCurve and Granger Causality. Applied Economics Letters, 11(6), pp.351-354.Okay, E., Atabay B. R. ve Sarıdoğan, E. (2012). Türkiye Ekonomisinde Döviz Kurundaki Değişimlerin Cari İşlemler Dengesi Üzerindeki Etkileri, İktisat İşletme ve Finans, Cilt:27, Sayı: 310, s. 79-101.Onafowora, O. (2003), Exchange Rate And Trade Balance In East Asia: Is There A J Curve?, Economics Bulletin, Vol.5, No:18, pp.1-13.Öztürk, İ. Ve Acaravcı, A. (2003), Döviz Kurundaki Değişkenliğin Türkiye İhracatı Üzerine Etkisi: Ampirik bir Çalışma, Review of Social, Economic and Business Studies, Volume: 2, pp. 197- 206.Saatçioğlu, C. ve Karaca, O. (2004) , Döviz Kuru Belirsizliğinin İhracata Etkisi: Türkiye Örneği, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 5 (2), ss. 183- 195.Sivri, U. ve Usta, C. (2001), Reel Döviz Kuru, İhracat ve İthalat Arasındaki İlişki, Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 19, Sayı: 4, s. 1- 9.Tarı, R, (2010), Ekonometri, 6.Basım, Umuttepe Yayınları, Yayın No:32, Kocaeli.Telatar, O. M. ve Terzi, H. (2009), Türkiye’de Ekonomik Büyüme ve Cari İşlemler Dengesi İlişkisi, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 23, Sayı: 2, s.119-134.Ülgener, F. (2000), Milli Gelir, İstihdam ve İktisadi Büyüme, Yeniden Gözden Geçirilmiş Yedinci Basım, Der Yayınevi, İstanbul.Yamak, R. (2005), Reel Döviz Kuru Ve Dış Ticaret Dengesi İlişkisi, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Ekonometri ve İstatistik Dergisi, Sayı: 2, s.11-29.Yapraklı, S. (2011), Türkiye’de Esnek Döviz Kuru Rejimi Altında Dış Açıkların Belirleyicileri: Sınır Testi Yaklaşımı, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Cilt 65, Sayı 4, s. 141-163.Yıldırım E. ve Ferdi K. (2012), İthalat-İhracat-Döviz Kuru Bağımlılığı: Bootstrap ile Düzeltilmiş Nedensellik Testi Uygulaması, Ege Akademik Bakış, Cilt: 12, Sayı: 2, s.137-148.Zengin, A. (2000), Reel Döviz Kuru Hareketleri Ve Dış Ticaret Fiyatları (Türkiye Ekonomisi Üzerine Ampirik Bulgular), C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 2, Sayı 2, s.27-41.Zengin, A. ve Terzi, H. (1995), Türkiye’de Kur Politikası, İthalat, İhracat ve Dış Ticaret Dengesi İlişkisinin Ekonometrik Analizi, Gazi Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, 11, 1- 2, ss. 247- 266.