Suruç Şehrinde Fonksiyonel Arazi Kullanımı

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 1, 486 - 505, 26.05.2020

Salih Güneş

Öz

Suruç ilçesi, Şanlıurfa ilinin 45 km.
güneybatısında, 400-500 m yükselti değerleri yayılış gösterir. Kent bir ova
üzerine kurulmuştur. Suruç’un önemi, ilkçağlardan günümüze değin hep işlek
yollar üzerinde bulunmasından kaynaklanmaktadır. İslam hâkimiyeti döneminde
El-Cezire bölgesini Akdeniz’e bağlayan yollardan biri buradan geçmekteydi.
Şanlıurfa ile Birecik arasındaki yolların ortasında olması ayrıca Harran’la
paralel bir hat üzerinde bulunması da geçiş noktalardan birini teşkil etmesine
neden olmuştur. Bu güzergâhlardan farklı olarak kuzeyde bulunan, Çarmelik, Yaylak,
Samsat, Malatya yerleşmelerine giden konaklama merkezinin menzil noktalarından
biri olması da ilkçağlardan günümüze değin Suruç ilçesinin önemini artırmıştır.
Suruç’un güneyinde bulunan; Menbiç, Rakka, Haleb’e geçişte merkez olması ve her
şeyden önce tarihi İpek yolu üzerinde bulunması ilçenin önemini günümüze kadar
korumasını sağlamıştır. Suruç ayrıca özel konumu itibariyle, Ön Asya’yı
Avrupa’ya bağlayan ticaret yolları üzerinde kurulmuş, kültür ve ticaret
bakımından da çevresiyle bağlantı yeri oluşturmuştur. Suruç’un araştırma sahası
olarak seçilmesindeki amaç, tarihi önemi ve ticari değerinin günümüzde
büyüyerek devam etmesidir. Suruç son yıllarda Güneydoğu Anadolu Projesi’nın
etkisiyle açılan Suruç Tüneli ve diğer farklı özellikleri sebebiyle adını sıkça
duyuran bir ilçe haline gelmiştir. Suruç kenti, etki alanının fiziki ve beşerî
potansiyel kaynaklarını henüz yeterince kullanamayan bir yerleşme özelliğine
sahiptir. Bu çalışmanın hedeflerinden bir diğeri de var olan kaynakları analiz
edip ilçe merkezinin sosyal ve ekonomik açıdan gelişmesine engel olan
faktörleri ele almak, var olan kaynakların daha verimli bir biçimde
kullanılmasını ve aynı zamanda bu kaynakların Suruç kentini tanıtma adına tek
tek değerlendirilip ortaya çıkmasını sağlamaktır.

Anahtar Kelimeler

Suruç, coğrafi özellikler, şehir içi arazi kullanımı

Kaynakça

• Arınç, K. (2001). Tatvan Şehri Kuruluşu, Gelişmesi ve Fonksiyonları, Atatürk Üniversitesi Yayınları No: 295, Erzurum.
• CAN, R. Rafet. (2019b). Kırıkhan İlçesi'nin Turizm Potansiyeli. The Journal of Social Science, 3 (6), 583-599.
• Can, R. Rafet. (2019a). Kırıkhan İlçesi’nde Kırsal Yerleşmelerin Kuruluş Yeri Seçiminde Etkili Olan Coğrafi Faktörler, Turkish Studies-Social Sciences, Cilt:14, Sayı:6, 2955–2980.
• Çakır, E. (2006). XVI. Yüzyılda Suruç, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Manisa.
• Denker, T. B. (1997). Yerleşme Coğrafyası-Kır Yerleşmeleri, İstanbul Üniversitesi Yayınları No: 2275, Coğrafya Enstitüsü Yayınları No:93, İstanbul.
• Doğanay, H., ve Zaman, S. (2013). Türkiye Tuzim Coğrafyası, Pegem Akademi Yayınları, Erzurum.
• Karaboran, H. H. (1989). "Şehir Coğrafyası ve Şehirsel Fonksiyonlar". Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 81-118.
• Karacadağ Kalkınma Ajansı. (2011). Suruç Ovası Pompaj Sulama Projesi-Projenin Muhtemel Etkileri. Şanlıurfa: Karacadağ Kalkınma Ajansı Şanlıurfa Yatırım Destek Ofisi. 28.03.2011.
• Koday, Z., ve Demir, M. (2015). "Keklik Şelalesi (Sarıkamış/Kars) Doğal Çevre Özellikleri ve Beşeri Ekonomik Potansiyeli". Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(15), 289-306.
• Mansuroğlu, S., ve Baytekin, C. (2011). "Akseki (Antalya) ilçesinin turizm ve rekrasyon potansiyelinin peyzaj planlama ilekeleri doğrultusunda belirlenmesi". Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 24(2), 79-86.
• Özgüç, N. (2011). Turizm Coğrafyası Özellikler ve Bölgeler, Çantay Kitapevi, İstanbul Suruç Belediyesi, Suruç Kenti 1/5000 Ölçekli İmar Planı ve Açıklama Raporu 05.12.2007 tarihli plan. Mavi Medya, Ankara 20016.
• Suruç Kaymakamlığı, (1996). 96' Yılı Suruç İlçe Yıllığı, Suruç Kaymakamlığı
• Şahin, V. (2015). "Tekirdağ'ın Eğitim Coğrafyası Üzerine Bir İnceleme". Doğu Coğrafya Dergisi, 20 (34) 43-60.
• Şahinalp, M. Said (2019). Fonksiyonları ve Arazi Kullanım Problemleri Açısından Suruç Şehri, Uluslararası Sosyal Araştırmaları Dergisi, 12 (68). 461-478.
• Şahinalp, M. Said. (2012). "Yok Olmaya Yüz Tutmuş Bir Kırsal Mesken Tipi veya Kültürel Miras: Suruç Kümbet Evleri."Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 881-916.
• Şanlıurfa Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Kültür ve İnançları Diyarı Şanlıurfa,
• Uçar, N. (2017, 10 26). Kümbet Evler Zamana Direniyor. 02 05, 2018 tarihinde Aydınlık Günlere Doğuş Bağımsız Siyasi Gazete: http://surucdogusgazetesi.com/kumbet-evler-zamana-direniyor.html adresinden alındı.
• Uslu, O., (1990). Turizm ve Çevresel Etkileri.Turizm ve Çevre Konferansı 3-5 Ekim (s. 19-47), Türkiye Çevre Sorunları Vakfı Yayını, Ankara
• Yasak, Ü. & Özdemir, H. M. (2017). "Polatlı Şehri'nin Mekânsal Gelişimi ve Şehir İçi Arazi Kullanımı". Studıes Of TheOttomanDomaın, 7(13), 285-313. Yayınları, Şanlıurfa.
• Yazıcı, H. (1995). "Şehir Coğrafyası Açısından Bir İnceleme: Bayburt". Türk Coğrafya Dergisi (30), 189-218.
• Yıldız, M. Z. (2001). "Şehirsel Fonksiyonlar ve Şehir İçi Arazi Kullanımı Bakımından Patnos". Doğu Coğrafya Dergisi, 7(5), 391-426.
• Yılmaz Çildam, S., & Aliağaoğlu, A. (2017). "Sağlık Fonksiyonu Açısından Edremit Şehri". Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 213-235.