Bireysel ve Toplumsal Dışlanma Pratiği: Önyargı ve Ayrımcılık

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 1, 474 - 485, 26.05.2020

Mehtap Erdoğan , Celalettin Vatandaş

Öz

Farklı
olaylarda önyargıya maruz kalan insan bundan yakınmakta ancak bilinçli ya da
bilinçsiz yakındığı olayın işleyeni olmaktan vazgeçememiştir. Birey kendisine
yapılan önyargılı tutumlarda; kendisine haklılık payı çıkarmış; yapılan
davranışı bir şekilde yapana iade etmiştir. Bu da yaşamda bir kısır döngüye dönüşmüştür.
Bireysel ve toplumsal bir durum olan önyargı ve ayrımcılık çalışmanın konusunu
oluşturmaktadır. Bu çalışmanın amacı önyargı ve ayrımcılık olgusunun kavramsal
ve kuramsal çerçevesini incelemektir. Günlük hayatımızda, bireysel ve toplumsal
durumlarda her an karşımıza çıkabilen cinsiyet, yaş, ırk, din, bedensel görünüm
gibi faktörleri referans alan önyargılar çoğu zaman adeta kanıksandığı için bir
sorun olarak da görülmeyebilmektedir. Hâlbuki önyargılar toplumsal uyumu da
tehdit eder duruma gelebilmektedir. Dolayısıyla önyargı konusu gündemde olan ve
gelecektede öznesini değişerek var olan bir kavram olarak karşımıza çıkacaktır.
Bu araştırmada, önyargı Türkiye bağlamında ele alınmıştır. Ülkemizin farklı
etnik yapı, farklı dinlerden oluşması bazen bu tür olaylara sahne olmasına
neden olmaktadır. Bu çalışma ile önyargının ne olduğu ve nasıl oluştuğu,
tutumlara etkisi ve kalıp yargı ile olan farkı ayrıntılı şekilde incelendi. Araştırma,
konu bağlamında yapılmış bilimsel/akademik araştırmaların bulguları inceleyerek
örneklendirilmeye çalışılmıştır. Bu bulgular sonucunca önyargının daha çok
etnik kökene, yaşlı insanlara, engelli bireylere ve cinsiyetçiliğe dayalı
olarak yapıldığı ortaya çıkmıştır. 

 

Anahtar Kelimeler

Önyargı, Ayrımcılık, Tutum

Kaynakça

• Acar, B., Ayata, G.A., Varoğlu, D., (1999). Cinsiyete Dayalı Ayrımcılık: Türkiye’de Eğitim Sektörü Örneği, Ankara: T.C. Başbakanlık Yayınları.
• Aksütoğlu, O., (1997) İlkokul Öğrencilerinin Zihinsel Engelli Yaşıtlarına Karşı Tutumu. (Yayınlanmamış tez) E.Ü., İzmir.
• Alkan, A., (1983). Saldırganlık, Önyargı ve Yabancı Düşmanlığı. İstanbul: Hil Yayınları.
• Alper, Y., (2003). Psikanaliz ve Aşk. İstanbul: Çizgi Yayınevi.
• Altuntaş N., ve Doğanay G. (2017). Toplumsal Dışlanma Pratikleri Üzerinden Trabzon’da Engelli Kadınlar. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, Vol.20, 1-48.
• Aylar, E., (2012). Bir Örnek Olay İncelemesi: Sosyo-Kültürel Teori Bağlamında Geleceğe Yönelik Hedefler ve Öz-Düzenleme. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20 (3), 767-782.
• Berkowitz, L., (1980). A Survey of Social Psychology, USA, Holt, Rinehart and Winston.
• Budak, C., (2000). Psikoloji Sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat.
• Cüceloğlu, D., (1999). İnsan ve Davranış. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Demirel, Ö. (2001). Eğitim Sözlüğü. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Giddens, A.,(2000). Sosyoloji. Ankara: Ayraç Yayıncılık.
• Göregenli, M., (2012). Temel Kavramlar: Önyargı, Kalıpyargı ve Ayrımcılık. K. Çayır ve M. A. Ceyhan (der), Ayrımcılık-Çok Boyutlu Yaklaşımlar içinde. İstanbul: Bilgi Üniversitesi.
• Güvenç, B., (1999). İnsan ve Kültür. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Harlak, H., (2000). Önyargılar. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Işık, Ş., (2012). Kültürlerarası İletişim Bağlamında Cumhuriyet Üniversitesindeki Gençlerin Almanlara Yönelik Kalıp Yargıları. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 36 (2).
• Kağıtçıbaşı, Ç. (1999). Yeni İnsan ve İnsanlar; Sosyal Psikolojiye Giriş. İstanbul: Evrim Yayınevi.
• Kesken, J. (2011). Örgütsel İşlev Bozukluklarına Psikodinamik Yaklaşım ve Niteliksel Bir Araştırma Yöntemi Olarak Psikanaliz. Journal of Yaşar University, 21(6).
• Küçüker, A., (2007). Gençlerin Siyasal ve Kültürel Tutumları -Ankara Örneği-. (Y. Lisans tezi). Gazi Üniversitesi. Ankara.
• Külahçı, Ş.G., (1989). İlkokul Türkçe Kitaplarında Cinsiyet Ayrımcılığı. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(1).
• Marshall, G., (1999). Sosyoloji Sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Parekh, B., (2000). Çok Kültürlülüğü Yeniden Düşünmek. (çev: B.Tanrıseven), Ankara: Phoenix Yayınları.
• Senemoğlu, N., (2004). Gelişim, Öğrenme ve Öğretim; Kuramdan Uygulamaya. Ankara: Gazi Kita¬bevi.
• Tavşancıl, E. (2002). Tutumların Ölçülmesi ve SPSS ile Veri Analizi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Turhan, M. (1983). Cemiyet İçinde Fert. İstanbul: M.E.B.
• Türkdoğan, O., (1999). Etnik Sosyoloji. İstanbul: Timaş yayınları.
• Uygun, S., (2006). Üniversite Gençlerinin “Öteki” Kimliklere İlişkin Önyargıları. Akademik Araştırmalar Dergisi, 8 (29).
• Ülgen, G. (1995). Eğitim Psikolojisi. Ankara: Lazer Ofset Matbaa Tesisleri Yürüşen, M.,(1996). Etnik Sosyoloji. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.