İnanç Turizminde Mekânsal Değişimin Ziyaret Motivasyonuna Etkisi: Ayasofya Cami Örneği

Yıl 2023, Cilt: 13 Sayı: 3, 472 - 487, 05.10.2023

Yavuz Selim Deniz , Muharrem Avcı

Öz

Dünya üzerinde toplumların kültürel ve dini çeşitliliğine göre birçok yapı inşa edilmiştir. Bu yapılardaki motif ve işlemeler yapıların birbirinden ayırt ediciliğini belirlemiş, medeniyetlerin tanıklığını üstlenmiştir. Anadolu coğrafyası, bilinen tarihten beri zengin kültür yapısı ile ön plana çıkmaktadır. Sümerlerle başlayan modern insanlık çağı Bizans, Selçuklu ve Osmanlı’nın dini ve mimari eserleri ile son safhasına ulaşmıştır. Bu eserlerden biri olan Ayasofya Cami Bizans döneminde katedral olarak kullanılmıştır. Fatih Sultan Mehmet’ in Konstantinopolis’i fethetmesi ile camiye çevrilen yapı Cumhuriyet Döneminde dinler arası ihtilafı yok etmek için müzeye çevrilmiştir. Neredeyse 80 yıldır müze statüsünde bulunan Ayasofya Temmuz 2020’de cami statüsü almıştır. UNESCO, Dünya Kültür Mirası Listesinde bulunan Ayasofya’nın konumunun gözden geçirileceğine dair açıklamada bulunmuştur. Bu araştırmada inanç turizmi açısından Türkiye’nin öne çıkan değerlerinden biri olan Ayasofya’yı müze ve cami iken ziyaret eden 40 kişi ile görüşülmüştür. Araştırmanın amacı katılımcı görüşleri ile alınan veriler ışığında Ayasofya’nın müze ve cami statüsündeki durumları göz önüne alınarak ziyaretçilerin elde ettiği ziyaret deneyimini ölçmek ve anlamaktır. Veriler yarı yapılandırılmış görüşme tekniği kullanılarak toplanmış, betimsel analiz tekniği ile karşılaştırmalı olarak yorumlanmıştır. Araştırmanın sonucuna göre ziyaretçilerin, Ayasofya müze statüsünde iken daha fazla ziyaret deneyimi elde ettikleri tespit edilmiştir. Bunun yanında Dünya Kültür Mirası Listesinden çıkarılma tartışmalarının haksız ve yersiz bir hamle olduğu ortaya çıkarılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İnanç Turizmi, UNESCO, Dünya Kültür Mirası, Ayasofya

Kaynakça

• Ágoston, G. (2021). The Last Muslim Conquest: The Ottoman Empire and Its Wars in Europe. Princeton University Press.
• Akkaya, A. K. & Şimşek Tolacı, S. (2021). Somut ve Somut Olmayan Kültürel Miras Üzerine: Antalya Akseki Çukurköy. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 0(52), 91-112.
• Akyıldız, N. A., Olgun, T. N. (2020). Somut Olmayan Kültürel Mirasın Anadolu’da Tarihî Yerleşimlerin Korunması ve Sürdürülebilirliği Bağlamında Değerlendirilmesi. Milli Folklor, 0(16) 234-243.
• Alfano, M. R., Baraldi, A. L., & Cantabene, C. (2023). Eppur si Muove: An Evaluation of Museum Policy Reform in Italy. Journal of Cultural Economics, 47(1), 97-131.
• Arıboğan, D.Ü. (2021). Bir Politik “Anamnenis” Örneği Olarak Ayasofya’nin İbadete Açılması Meselesi. Journal of Economy Culture and Society, 0(63), 39-53. https://doi.org/10.26650/JECS2020-0089
• Armaoğlu, F. (1998). İngiliz Belgelerinde İstanbul'un İşgali (16 Mart 1920). BELLETEN, 62(234), 467-494.
• Başar, F. (2017). Osmanlıların Fetihten Önceki İstanbul Kuşatmaları. İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yayınları.
• Bayraktar, H. (2007). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Urfa Sancağı (İdari, Sosyal ve Ekonomik Yapı). Fırat Üniversitesi Orta-Doğu Araştırmaları Merkezi.