Arkeoloji ve Turizm Konulu Yayınların Bibliyometrik Analizi: Web of Science Örneği

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 4, 646 - 680, 31.12.2024

Murat Çuhadar

Öz

Bu çalışma, arkeoloji ve turizm alanlarındaki akademik eğilimleri, Web of Science veritabanında indekslenen 237 yayının bibliyometrik analiziyle incelemektedir. Araştırmanın amacı, bu disiplinler arası alanın temel araştırma temalarını, etkili çalışmaları ve coğrafi dağılımlarını belirlemektir. 1984-2024 yıllarını kapsayan veri seti, VOSviewer ve Microsoft Excel kullanılarak tematik kümeler, atıf ağları ve anahtar kelime eşleşmeleri gibi unsurlar açısından analiz edilmiştir. Bulgular, kültürel mirasın korunması ile turizmin gelişimi arasındaki dinamik etkileşime dikkat çekmekte ve turizmin arkeolojik alanlar üzerindeki olumsuz etkilerini azaltmada sürdürülebilir yönetim uygulamalarının önemini vurgulamaktadır. Dijital araçların, özellikle Coğrafi Bilgi Sistemleri (GIS) ve sanal miras teknolojilerinin kullanımı, topluluk katılımı ve kültürel mirasın ticarileştirilmesi öne çıkan temalar arasındadır. İngilizce yayınlar, alanın uluslararası erişimini yansıtarak baskın durumda iken, İspanyolca ve Portekizce gibi yerel dillerdeki çalışmalar bölgesel katkılar sunmaktadır. Bulgular, turizmin hem miras korumayı destekleyen bir araç hem de alanların bütünlüğünü tehdit eden bir unsur olarak çift yönlü rolüne işaret ederek, dengeli politikaların önemini ortaya koymaktadır. Arkeoloji ve turizm araştırmalarının entelektüel haritasını çıkaran bu çalışma, alanın evrimine dair kapsamlı bir perspektif sunmakta ve kültürel miras ile turizm yönetiminde yer alan akademisyenler, uygulayıcılar ve politika yapıcılar için uygulanabilir içgörüler sağlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Arkeololji, Turizm, Arkeoturizm, Bibliyometrik Analiz, Bilimsel Haritalama.

Etik Beyan

Çalışma Etik Kurul izni almayı gerektiren bir çalışma değildir. Kullanılan veriler İkincil verilerdir.

Mapping Research Trends in Archaeology And Tourism: A Web Of Science Bibliometric Analysis

Öz

This study investigates scholarly trends in the interdisciplinary field of archaeology and tourism using a bibliometric analysis of 237 publications indexed in the Web of Science database. The aim is to identify key research themes, influential works, and geographic patterns within the academic discourse. Data spanning 1984–2024 was analyzed using VOSviewer and Microsoft Excel to uncover thematic clusters, citation networks, and keyword co-occurrence. The findings highlight the dynamic interplay between heritage conservation and tourism development, emphasizing the critical role of sustainable management practices in mitigating tourism's adverse effects on archaeological sites. Prominent themes include the use of digital tools such as GIS and virtual heritage technologies, community engagement in site preservation, and the commodification of cultural heritage. English-language publications dominate the field, reflecting its international reach, while regional studies from Spanish and Portuguese-speaking countries contribute valuable localized insights. The results underscore the dual role of tourism as both an enabler of heritage conservation and a potential threat to site integrity, prompting calls for balanced policies. By mapping the intellectual landscape of archaeology and tourism research, this study offers a comprehensive overview of its evolution and provides actionable insights for academics, practitioners, and policymakers engaged in cultural heritage and tourism management.

Anahtar Kelimeler

Archaeology, Tourism, Archaeotourism, Bibliometric Analysis, Scientific Mapping

Kaynakça

• Adams, J. L. (2010). Interrogating the equity principle: the rhetoric and reality of management planning for sustainable archaeological heritage tourism. Journal of Heritage Tourism, 5(2), 103–123.
• Alazaizeh, Mohammad M., Hallo, Jeffrey C., Backman, Sheila J., Norman, William C., & Vogel, Melissa A. (2016). Value orientations and heritage tourism management at Petra Archaeological Park, Jordan. Tourism Management. 57: 149-158.
• Atalay, S. (2012). Community-Based Archaeology: Research with, by, and for Indigenous and Local Communities. (1st ed.). University of California Press.
• Brida, J. G., Meleddu, M., & Pulina, M. (2012). Understanding Urban Tourism Attractiveness: The Case of the Archaeological Ötzi Museum in Bolzano. Journal of Travel Research, 51(6), 730-741.
• Campana, S., Sordini, M., Berlioz S., Vidale, M., Al-Lyla R., Abbo al-Araj, A., & Bianchi, A. (2022). Remote sensing and ground survey of archaeological damage and destruction at Nineveh during the ISIS occupation. Antiquity. 96(386), 436-454.
• Carman, J., & Turek, J. (2017). Crumbling UNESCO and aggregating archaeology. Archaeologies, 13, 387–391. Chhabra, D. (2022). Heritage tourism: ethics, economies, and conservations. Routledge.