BİNALARDA TAŞIYICI STRÜKTÜRÜN MEKANSAL ESNEKLİK ÜZERİNE ETKİLERİ

Year 2025, Volume: 2 Issue: 1, 70 - 87, 31.03.2025

Bengisu Okan , Nurgül İnan

Abstract

Mimari tasarımlara başlanırken, “tasarım girdileri” olarak belirlenen veriler esas alınır. Bu veriler; yapının tasarlanma amacı, yasa ve yönetmelikler, arazinin koşulları, kullanıcı profili ve ihtiyaçları, eldeki mevcut olanaklar, kullanılacak teknoloji, malzeme ve yöntemler, maliyet ve zaman gibi kaynaklar, yapının kullanıcılar üzerinde oluşturduğu sosyal ve psikolojik etkiler vb. olarak sıralanabilir. Tasarım sürecine başlarken belirlenen bu kararlar yapılardan beklenen performansın doğru ve uzun süreli olarak sağlanabilmesi için gereklidir. Ancak, günümüzde gelişen teknoloji toplumların kültürlerini, yaşam biçimlerini, alışkanlıklarını, ihtiyaçlarını ve beklentilerini hızla değiştirmektedir. Dolayısıyla mimari ürünlerin tasarlanma aşamasındaki tasarım girdilerinde de zaman içerisinde değişiklikler meydana gelebilir. Farklı ihtiyaçlara cevap vermesi için tasarlanmış ve henüz fiziksel ömrünü tamamlamamış olan binaların yeni ve sürekli değişen ihtiyaçları karşılayabilmesi ise ancak esnek tasarım ile mümkündür. Yapıların esnek olma özelliklerinin ana belirleyicilerden biri de taşıyıcı sistemdir. Bu çalışmanın amacı; farklı taşıyıcı strüktürlerin esneklik üzerindeki etkilerini ortaya koyarak mekânsal esneklik arayışındaki tasarımcılara yol göstermektir. Bu kapsamda, geçmişten günümüze farklı strüktürlere sahip mevcut binalar esneklik bağlamında incelenmiştir. Geçmişte sıklıkla kullanılan ağır strüktür türleri, gelişen teknolojiyle beraber yerini hafif strüktür türlerine bırakmıştır. Sonuç olarak özellikle geniş açıklıkların taşınabildiği hafif sistemlerin kullanıldığı strüktür türlerinin tasarım, yapım ve kullanım aşamalarında esneklik özelliklerinin daha fazla olduğu görülmüştür.

Keywords

Mimaride Esneklik, Mekânsal Esneklik, Taşıyıcı Strüktür, Strüktür Türleri.

EFFECTS OF SUPPORTING STRUCTURE ON SPATIAL FLEXIBILITY IN BUILDINGS

Abstract

When starting architectural designs, the data determined as “design inputs” are taken as basis. These data can be listed as the purpose of designing the structure, laws and regulations, land conditions, user profile and needs, available opportunities, technology, materials and methods to be used, resources such as cost and time, social and psychological effects of the structure on users, etc. These decisions determined at the beginning of the design process are necessary for the expected performance of the structures to be provided correctly and in the long term. However, today's developing technology is rapidly changing the cultures, lifestyles, habits, needs and expectations of societies. Therefore, changes may occur in the design inputs of architectural products in time. Buildings that are designed to meet different needs and have not yet completed their physical life can only meet new and constantly changing needs with flexible design. One of the main determinants of the flexibility of structures is the supporting system. The purpose of this study is to guide designers seeking spatial flexibility by revealing the effects of different supporting structures on flexibility. In this context, existing buildings with different structures from the past to the present were examined in terms of flexibility. Heavy structure types, which were frequently used in the past, have been replaced by light structure types with the developing technology. As a result, it has been seen that the structure types, especially those where light systems that can carry wide openings are used, have more flexibility in the design, construction and usage stages.

Keywords

Flexibility in Architecture, Spatial Flexibility, Supporting Structure, Types of Structures

References

• Yakın, Ö. (2022). Toplu konut Tasarımında Esneklik ve Değişebilirlik Kavramları, Online Journal of Art and Design, Vol 10, Issue 6, p.9 – 26.
• Gökalp Atan, D., Solak, D. (2023). Hafif Strüktür Malzemelerin Çağdaş Mimaride Yapıya Katkıları, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, Cilt 14, Sayı 1, s.58 – 72.
• Gezer, H. (2008). Üretim Alanında Tekstil ve Mimari Arasındaki Etkileşim, İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, Cilt 7, Sayı 13, s.21 – 49.
• Bal, Y., Şenkal Sezer, F., (2022). Pnömatik Taşıyıcı Sistemlerin Geçmişten Günümüze İcelenmesi ve Sistematik Bir Şekilde Sınıflandırılması, Karesi Mimarlık Dergisi, Cilt 1, Sayı 1, s.21 – 42.
• Coşkun, B., Yardımlı, S., (2022). Endüstriyel Ahşap Malzemenin Yapıda Kullanımı; Cambridge Merkez Camisi, KAPU Trakya Mimarlık ve Tasarım Dergisi, Cilt 2, Sayı 1, s.20 – 34.
• Erman, O. , Özinal, D. (2018). Esnek Tasarımda Yeni Bir Yaklaşım Olarak +Mekân, International Mediterranean Science and Engineering Congress. (Adana, 24-26 Ekim 2018). S.340 – 346.
• Jungjohann, H., Woodington, W., (2016). Ontario Celebration Zone Pavilion: A Large Pneumatic Structure, ScienceDirect, Vol 155, p.507 – 515.
• Acun Özgünler, S., Gürdal, E., (2012) Dünden Bugüne Toprak Yapı Malzemesi: Kerpiç, Restorasyon ve Konservasyon Çalışmaları Dergisi, Sayı 9, s.29 – 37.
• İslamoğlu, Ö., Usta, G. (2018). Mimari Tasarımda Esneklik Yaklaşımlarına Kuramsal Bir Bakış, The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication, Vol 8, Issue 4, p.673 – 683.
• Karayılanoğlu, G., (2020). Sürdürülebilir Kentleşme Ekseninde Kamusal Mekânın Kentsel İç Mekâna Dönüşümü: Helsinki Örneği, İdealkent Kent Araştırmaları Dergisi, Sayı 31, Cilt 11, s.1909 – 1932.
• İnan, N. (2014) Kinetik Yapı Tasarımında İşlevsel Esneklik ve Entegre Sistemlerin Kullanım Önerisi, (Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Gül, S. (2015). Bir Eylem/Eğlence Laboratuvarı Olarak Fun Palace: Mekânsal Deneyim Açılımları ve Yansımaları, (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Say, F.N. (1998) Çağdaş Yapılarda Strüktür Biçim İlişkisi, (Yüksek Lisans Tezi). Balıkesir Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Balıkesir.
• URL 1. Oxford English Dictionary, “Flexibility”. https://www.oed.com/search/dictionary/?scope=Entries&q=Flexibility 15.03.2024.
• URL 2. Oxford English Dictionary, “Structure”, https://www.oed.com/search/dictionary/?scope=Entries&q=structure 19.03.2024.
• URL 3. Archdaily, “Best in Steel Construction by AISC”, https://www.archdaily.com/622579/santiago-calatrava-s-florida-polytechnic-building-awarded-best-in-steel-construction-by-aisc 18.03.2024
• URL 4. SmithGill, “Masdar Headquarters”, https://smithgill.com/work/masdar_headquarters/ 12.04.2024
• URL 5. Insapedia, “Saydam Beton Tasarımı”, https://insapedia.com/saydam-beton/ 19.03.2024
• URL 6. Tensaform, “Tekstil Cephe Ürün Özellikleri”, https://www.tensaform.com/tr-tr/tekstil-cephe-urun-ozellikleri/159 11.04.2024
• URL 7. Ulusal Ahşap Birliği, “Ahşap Yapı Sistemleri”, https://www.ahsap.org.tr/ahsap-yapi-sistemleri 20.04.2024
• URL 8. World History Encyclopedia, “Great Pyramid of Giza”, https://www.worldhistory.org/image/6190/great-pyramid-of-giza/ 23.04.2024
• URL 9. EkoYapı Dergisi, “Betonarme Nedir ve Nasıl Çalışır?”, https://www.ekoyapidergisi.org/betonarme-nedir-ve-nasil-calisir 12.03.2024
• URL 10. Arkitektuel, “Amos Rex/JKMM”, https://www.arkitektuel.com/amos-rex/ 19.03.2024
• URL 11. Amos Rex, https://amosrex.fi/en/ 19.03.2024
• URL 12. Kamppi Chapel, https://www.kampinkappeli.fi/en/index.html 02.04.2024
• URL 13. Arkitektuel, “Fun Palace / Cedric Price”, https://www.arkitektuel.com/fun-palace-cedric-price/ 23.02.2024
• URL 14. Archdaily, “AD Classics: Rietveld Schroder House / Gerrit Rietveld”, https://www.archdaily.com/99698/ad-classics-rietveld-schroder-house-gerrit-rietveld 25.04.2024
• URL 15. Studio Edwin van der Helde, “Son-O-House”, https://www.evdh.net/sonohouse/ 02.04.2024
• URL 16. Arkiv, “Demir Tatil Köyü”, https://www.arkiv.com.tr/proje/demir-tatil-koyu/2588 17.04.2024
• URL 17. Hariri Pontarini Architects, “Ontario’s Celebratin Zone”, https://hariripontarini.com/projects/ontario-celebration-zone/ 10.03.2024
• URL 18. Archdaily, “Ontario’s Celebration Zone Pavilion”, https://www.archdaily.com/775880/ontario-celebration-zone-pavilion-tectoniks 10.03.2024
• URL 19. SOM, “King Abdulaziz International Airport – Hajj Terminal”, https://www.som.com/projects/king-abdulaziz-international-airport-hajj-terminal/ 28.04.2024
• URL 20. Arkitera, “Calatrava Tasarımı Bir Üniversite”, https://www.arkitera.com/haber/calatrava-tasarimi-bir-universite/ 08.04.2024