ÇEVRESEL SORUNLARIN ÖNLENMESİNDE KARBON VERGİSİ ÜZERİNE GENEL BİR BAKIŞ

Yıl 2021, , 50 - 58, 13.09.2021

Derya Şencan

https://doi.org/10.46236/jovosst.966313

Öz

Küresel ısınmanın ve iklim değişikliğinin canlılara verdiği zarar artık tartışılmaz bir gerçektir ve dünyadaki en ciddi tehlikelerden birisi haline gelmiştir. CO2, insan kaynaklı başlıca sera gazıdır ve CO2 yoğunluğundaki artış esas olarak fosil yakıt tüketiminden kaynaklanmaktadır.

İklim değişikliği tehdidiyle karşı karşıya kalındığında, CO2 emisyonlarını azaltma ve düşük karbonlu kalkınma arayışı kaçınılmaz hale gelmiştir. CO2 emisyonlarını azaltmak için emisyon ticaret sistemleri, emisyon standartları, karbon vergisi ve enerji vergisini içeren çok sayıda politika yöntemi uygulanmaktadır. Bu yöntemler arasında, belirli bir azaltım hedefine ulaşmada maliyet etkin bir araç olan karbon vergisi, ekonomistler ve uluslararası kuruluşlar tarafından şiddetle tavsiye edilmektedir.

Bu çalışmada, çevresel sorunların önlenmesi konusunda karbon vergisi ile ilgili literatürde yapılan çalışmalar incelenmiştir. Ülkemizdeki sektörlere göre sera gazı emisyonları ve emisyon miktarları araştırılmıştır. Çevresel sorunların önlenmesi için etkin olarak kullanılabilecek karbon vergisi ve karbon vergisinin rolü araştırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Küresel ısınma, Çevre, Çevre Vergileri, Karbon Vergisi

Kaynakça

• Acar, E. (2019). Küresel iklim değişikliği ile mücadele aracı olarak karbon vergisi ve etkinliği, Yüksek lisans tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Akbelen, M.M. (2019). Karbon vergileri ve emisyon ticareti sistemleri, Avrupa Birliği ve Amerika Birleşik devletleri örneklerinden hareketle Türkiye'de uygulanabilirliği, Doktora tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta.
• Alıcı, B., & Yıldız, H. (2012). “Küresel Kamusal Bir Mal Olan Çevrenin Korunmasında Karbon Vergisi ve Etkinliği”, Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi, 4(1), 55-64.
• Aliusta, H., Yılmaz, B., & Kırlıoğlu, H. (2016). “Küresel Isınmayı Önleme Sürecinde Uygulanan Piyasa Temelli İktisadi Araçlar: Karbon Ticareti Ve Karbon Vergisi”, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 12(12), 382-401.
• Bayar, Y., & Şaşmaz, M. (2016). “Karbon vergisi, ekonomik büyüme ve CO2 emisyonu arasındaki nedensellik ilişkisi: Danimarka, Finlandiya, Hollanda, İsveç ve Norveç örneği”, International Journal of Applied Economic and Finance Studies, 1(1), 32-41.
• Bristow, A. L., Wardman, M., Zanni, A. M., Chintakayala, P. K. (2010). “Public acceptability of personal carbon trading and carbon tax”, Ecological economics, 69(9), 1824-1837.
• Conefrey, T., Fitz Gerald, J. D., Valeri, L. M., Tol, R. S. (2013). “The impact of a carbon tax on economic growth and carbon dioxide emissions in Ireland”, Journal of Environmental Planning and Management, 56(7), 934-952.
• Çakmak, H. (2018). Çevresel Vergilerin Ekonomik Etkileri: Karbon Vergisi, Doktora tezi, Maltepe Üniversitesi, İstanbul.
• Çataloluk, C. (2014). “Çevre Sorunlarının Önlenmesinde Vergi Politikası”, Electronic Turkish Studies, 9(8), 21-34.
• Dikmener, F. (2020). Karbon vergisinin toplumda kabul edilebilirliği, Yüksek lisans tezi, İstanbul Bilgi Üniversitesi, İstanbul.
• European Environment Agency (EEA), Annual European Union greenhouse gas inventory 1990–2018 and inventory report 2020. Erişim tarihi: 10.02.2020, https://www.eea.europa.eu//publications/european-union-greenhouse-gas-inventory-2020.
• Hajek, M., Zimmermannova, J., Helman, K. & Rozenski, L. (2019). “Analysis of carbon tax efficiency in energy ındustries of selected EU countries”, Energy Policy, 134, 1-11.
• Hayrullahoğlu, B. (2012). “Çevresel Sorunlarla Mücadelede Karbon Vergisi”, Ekonomi Bilimleri Dergisi, 4(2), 1-11.
• Horowitz, J., Cronin, J. A., Hawkins, H., Konda, L., Yuskavage, A. (2017). Methodology for analyzing a carbon tax. US Department of the Treasury, Washington, DC. Hotunluoğlu, H., & Tekeli, R. (2007). “Karbon Vergisinin Ekonomik Analizi ve Etkileri: Karbon Vergisinin Emisyon Azaltıcı Etkisi Var Mı?”, Sosyoekonomi, 6(6).
• Kesbiç, C. Y., Şimşek, D. (2020). “Çevresel Riskleri Azaltmada Çevre Vergilerinin Etkisi: Avrupa Birliği ve Türkiye Örneği, Mugla Sitki Kocman University Journal of Social Sciences, 21(6),20-39.
• Keskin, T. (2007). “Enerji verimliliği kanunu ve uygulama süreci”, Mühendis ve Makina, 569, 106-112.
• Kılınç, E. C., Altıparmak, H. (2020). “Çevre Vergilerinin CO2 Emisyonu Üzerindeki Etkisi Üzerine Bir Uygulama”, ODÜ Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi (ODÜSOBİAD), 10(1), 217-227.
• Küçük, Ö. (2012). Karbon vergisinin Avrupa Birliği ülkeleri ve Türkiye'deki uygulamasının değerlendirilmesi, Yüksek lisans tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir.
• Lin, B., Li, X. (2011). “The effect of carbon tax on per capita CO2 emissions”, Energy policy, 39(9), 5137-5146.
• Lu, C., Tong, Q., Liu, X. (2010). “The impacts of carbon tax and complementary policies on Chinese economy”, Energy Policy, 38(11), 7278-7285.
• Ma, X., Ji, P., Ho, W., Yang, C. H. (2018). Optimal procurement decision with a carbon tax for the manufacturing industry. Computers & Operations Research, 89, 360-368.
• Meng, S., Siriwardana, M., McNeill, J. (2013). “The environmental and economic impact of the carbon tax in Australia”, Environmental and Resource Economics, 54(3), 313-332.
• Özgür, R., & Çağatay, S. “Karbon Vergisinin İktisadi Daralma Etkilerinin Giderilmesi İçin Alternatif Politika Önerileri: Türkiye İçin Sosyal Hesaplar Matrisi Temelinde Bir Analiz”, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(1), 171-197.
• Sabancı Üniversitesi İstanbul Politikalar Merkezi. Türkiye için Düşük Karbonlu Kalkınma Yolları ve Öncelikleri Raporu (2015). Erişim tarihi: 10.02.2020, https://ipc.sabanciuniv.edu/tr/yayinlar-9ae0c627?cat=T%C3%BCm%20Yay%C4%B1nlar&year=T%C3%BCm%20Y%C4%B1llar&page=3.
• Tekin, A., & Vural, İ. Y. (2004). “Global Kamusal Malların Finansman Aracı Olarak Global Vergi Önerileri”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (12), 323-337.
• Tekin, A., & Şaşmaz, M. Ü. (2016). “Küreselleşme sürecinde ekolojik riskleri azaltmada çevresel vergilerin etkisi: Avrupa Birliği örneği”, Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(1), 1-17.
• Toma, E. (2020). Farklı karbon vergisi uygulamalarının piyasa takas fiyatı ve fosil kaynaklı üretim üzerine etkisi, Yüksek lisans tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Türkiye Cumhuriyeti Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü İklim Değişikliği Dairesi Başkanlığı. İklim Değişikliği Yedinci Ulusal Bildirimi. (2018). Erişim tarihi: 10.02.2020, iklim.csb.gov.tr.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). Sera Gazı Emisyon İstatistikleri. 1990 – 2018. Erişim tarihi: 10.02.2020, https://tuikweb.tuik.gov.tr/OncekiHBArama.do
• United Nations Climate Change. Erişim tarihi: 06.02.2020, https://unfccc.int/process-and-meetings/the-kyoto-protocol/what-is-the-kyoto-protocol/kyoto-protocol-targets-for-the-first-commitment-period.
• United Nations Climate Change. Erişim tarihi: 06.02.2020, https://unfccc.int/process-and-meetings/the-paris-agreement/the-paris-agreement.
• Van der Ploeg, F., Withagen, C. (2014). “Growth, renewables, and the optimal carbon tax”, International Economic Review, 55(1), 283-311.
• Yaylı, G. (2019). Karbon vergisi teorisi: Türkiye üzerine bir değerlendirme, Yüksek lisans tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Zhang, Z., Zhang, A., Wang, D., Li, A., Song, H. (2017). “How to improve the performance of carbon tax in China?”, Journal of Cleaner Production, 142, 2060-2072.