Knowledge Levels of Preschool Teachers on Celiac Disease and Related Factors in Ankara City Center

Year 2022, Volume: 4 Issue: 3, 201 - 216, 16.12.2022

Gürcühan Fidan Deniz Çalışkan

https://doi.org/10.54061/jphn.1071628

Abstract

Objective: In our study, it is aimed to determine the knowledge levels of pre-school teachers teaching in the city center of Ankara and related factors about Celiac.
Materials and Methods: The universe of this descriptive study consists of 227 teachers working in public and private pre-school institutions located in the city center of Ankara. In the measurement of celiac knowledge level, each correct answer in the information form created by using the Ministry of Health Informing Guide for Celiac Disease Teachers was calculated as 1 point. Research data were collected by face-to-face interviews with teachers in all schools between 01.09.2019 and 01.03.2020.
Results: Teachers were of the %96 female, their mean age was 34.68±8.45, and the mean celiac knowledge score was calculated as 25.71±10.14. When the knowledge point averages of the teachers are examined; Teachers who work in public schools (p=0.016), who have a nutrition-friendly school certificate in their school (p=0.019), who make specific plans for students who need special diets in classroom activities (p=0.024), and who find their celiac knowledge level sufficient with self-report (p<0.001) celiac knowledge score average is high.
Conclusion and recommendations: The level of celiac knowledge was found to be low or moderate in two-thirds of the teachers participating in the study. The level of celiac knowledge is higher than the other groups in teachers who self-report and evaluate their knowledge as inadequate and who work in schools and public institutions that have a nutrition-friendly school certificate. Access to gluten-free products is important for the celiac student's access to safe food in the classroom and full participation in the activity. Celebrating World Celiac Day every year in order to raise awareness in administrators, teachers and students, and increasing teacher awareness with in-service trainings on Celiac should reduce the risk of celiac disease in the classroom and school environment.

Keywords

Celiac Disease, Knowledge Level, Preschool Education, Teacher

Ankara İl Merkezinde Okul Öncesi Öğretmenlerin Çölyak Hastalığına İlişkin Bilgi Düzeyleri ve İlişkili Etmenler

Abstract

Amaç: Çalışmamızda Ankara il merkezinde eğitim veren okul öncesi öğretmenlerinin Çölyak ile ilgili bilgi düzeyleri ve ilişkili etmenlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır.
Gereç ve Yöntem: Tanımlayıcı tipte olan bu çalışmanın evrenini Ankara İl merkezinde bulunan kamu ve özel okul öncesi kurumlarda çalışan 227 öğretmen oluşturmaktadır. Çölyak bilgi düzeyi ölçümünde Sağlık Bakanlığı Çölyak Hastalığı Öğretmenlere Yönelik Bilgilendirme Rehberinden yararlanılarak oluşturulan bilgi formunda yer alan her bir doğru cevap 1 puan olarak hesaplanmıştır. Araştırma verileri, 01.09.2019-01.03.2020 tarihleri arasında tüm okullarda öğretmenlerle yüz yüze görüşme yöntemi ile veriler toplanmıştır.
Bulgular: Öğretmenlerin %96’sı kadın, yaş ortalamaları 34.68±8.45, çölyak bilgi puan ortalaması 25.71±10.14 olarak hesap edilmiştir. Öğretmenlerin bilgi puan ortalamaları incelendiğinde; kamu okullarında çalışan (p=0.016) okulunda beslenme dostu okul sertifikası bulunan (p=0.019), sınıf içi etkinliklerde özel diyete gereksinimi olan öğrenciye özgün planlama yapan (p=0.024) ve öz bildirimle Çölyak bilgi düzeyini yeterli bulan öğretmenlerin (p<0.001) Çölyak bilgi puan ortalaması yüksektir.
Sonuç ve Öneriler: Çölyak bilgi düzeyi, araştırmaya katılan öğretmenlerin üçte ikisinde düşük veya orta düzeyde bulunmuştur. Çölyak bilgi düzeyi öz bildirimi ile bilgisini yetersiz olarak değerlendiren ve beslenme dostu okul sertifikası olan okullarda ve kamu kurumlarında çalışan öğretmenlerde diğer gruplardan daha yüksektir. Çölyaklı öğrencinin sınıf içerisinde güvenli besine ulaşımı, etkinliğe tam katılımı konusunda glütensiz ürünlere ulaşımı önemlidir. Yönetici, öğretmen ve öğrencilerde farkındalık geliştirilmesi adına 9 Mayıs Dünya Çölyak Gününün her yıl kutlanması, Çölyak konulu hizmet içi eğitimler ile öğretmen farkındalıklarının arttırılarak sınıf içerisinde ve okul ortamında Çölyaklı öğrencinin hastalık riski azaltmalıdır.

Keywords

Çölyak Hastalığı, Bilgi Düzeyi, Okul Öncesi Eğitim, Öğretmen

References

• Aşık, Z.N. (2019). İç hastalıkları hekimleri ve aile hekimlerinde çölyak hastalığı farkındalık düzeyinin belirlenmesi (Yayımlanmamış Tıpta Uzmanlık Tezi). T.C Sağlık Bilimleri Üniversitesi Tıp Fakültesi, İstanbul.
• Aküzüm, C. & Altunhan M. (2017). Okul öncesi öğretmenlerinin sınıf yönetimi becerileri ile kaynaştırma eğitimi yeterliklerinin incelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (31): 779-802.
• Barzegar, F., Rostami-Nejad, M., Shalmani, H.M., Sadehi, A., Khani, M.A. & Aldulaimi, M. (2017). The effect of education on the knowledge of patients with celiac disease. Gastroenterology and Hepatology From Bed to Bench, (10):15-19
• Bulsa, G.C. & Bulsa, M. (2018). Adherence to gluten-free diet in children with celiac disease. Open Access Journal, (10): 1424. file:///C:/Users/Hp/Downloads/nutrients.
• Canadian Celliace Assocition [CCA] (2007). Celiace Desiase Teacher’s Info. (Erişim tarihi: 10.01.2022). http.www.celiac.ca .
• Çağlar, S. (2018, 3-4 Mayıs). Okullarda sağlığı geliştirme, Uluslararası Güvenli Okullar. Çalışan Sağlığı ve İş Güvenliği Sempozyumu, Bolu, Türkiye.
• Çakmak, A. (2013). Ankara’da yaşayan 19-65 yaş arası çölyak hastalarının beslenme durumlarının yaşam kalitesi üzerine etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Dalgıç, B., Sarı, S., Baştürk, B., Ensar, A., Egritas O., Bükülmez, A., Barış, Z. (2011). Prevalence of celiac disease in healthy Turkish school children. Am J Gastroenterol. 106(8):1512-7. DOI: 10.1038/ayg.2011.183
• Demirçeken, F.G. (2011). Gluten enteropatisi (Çölyak hastalığı): Klasik bir öykü ve güncel gelişmeler. Güncel Gastroenteroloji Dergisi, (15):58-72.
• Elliiki, Z. (2019). Çölyak hastalığı tanısı almış kişilerde glütensiz diyetin psikososyal durum ve yaşam kalitesi üzerine etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Fidan, G. & Çalışkan, D. (2020). Okul öncesi eğitim kurumlarında çölyak hastalığı yönetimi: Öğretmenin rolü ve sorumlulukları. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 4(3): 901-917.
• Gündüz, S., Çizmeci, M.N. & Kanburoğlu, M.K. (2013). Okul öncesi eğitim kurumlarındaki öğretmenlerin çocuk salığı konusundaki bilgi düzeyleri. Türkiye Çocuk Hastalıkları Dergisi, (1): 21-26. http://dx.doi.org/10.12956/tjpd.2013.1.04
• Meyer, S. & Rosenblum, S. (2017). Participation and quality of life concepts in children and adolescents with celiac disease: A scoping review. Open Access Journal, (9):2-15.
• Moya, D.A., Nugent, C.A., Baker, D.R. & Baker, S.S. (2020). Celiac disease nutritional status and poor adherence to follow-up. SAGE Journals, (59):649-655. https://doi.org/10.1177/0009922820912216
• Karaahmet, F. (2020). Çölyak Hastalığında Teşhis Süresi. Ege Tıp Dergisi, 57(4):228-231.
• Karakoyun, M., Özyurt, G., Appak, YC., Sapmaz, AY., Doğan, G. & Kasırga, E. (2018). Comparasion of Psychiatric Features and Family Functioning in Adolescents with Celiac and Healthy Adolescents. Sakarya Tıp Dergisi, 8(4):720-725. https://doi.org/10.31832/smj.459623
• Köse, A., Uzun, M. & Özarslan, Ö.G. (2018). Okul öncesi eğitim kurumlarında görevli yardımcı hizmetlilerin eğitim öğretim sürecindeki rollerine ilişkin yönetici görüşleri. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, (7): 62-83. http://dx.doi.org/10.30703/cije.379179
• Özkaya, V. & Özkaya, Ş.Ö. (2018). Çölyak hastalığına diyetetik yaklaşım. Türkiye Klinikleri Dergisi, 34(4): 186-193.
• Öztürk, E.Y. (2019). Çölyaklı çocuklarda glütensiz diyet tedavisinin intestinal mikrobiyotaya etkisi (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Öztürk, N. & Türker, P.F. (2021). Okul öncesi dönemde çocuklardaki farklı yeme davranışları ve ebeveyn faktörlerinin bu davranışlara etkisi. Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 6(1): 1-14.
• Serin, Y. & Akbulut, B. (2017). Çölyak hastalığı ve glutensiz diyet tedavisine güncel yaklaşım. Turkiye Klinikleri Sağlık Bilimleri Dergisi, (2):192-200.
• Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı (2018). Çölyak hastalığı öğretmenlere yönelik bilgilendirme rehberi. (Erişim Tarihi: 18.10.2021). https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/saglikli-beslenme-hareketli-hayat db/Yayinlar/rehberler/Colyak_Hastaligi_Ogretmenlere_Yonelik_Bilgilendirme_Rehberi.pdf.
• Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı (2017). Metebolizme ve çölyak. Çölyak ve görülme Sıklığı. (Erişim Tarihi: 23.12.2021). http://beslenmehareket.saglik.gov.tr/http://beslenmehareket.saglik.gov.tr/
• Yıldırım, D. (2019). Çölyak hastalığı olan çocuklarda beslenme durumunun değerlendirilmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tez). Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yıldırım, E. (2020). Çölyak hastalığı ve glutensiz besleme. Necmettin Erbakan Üniversitesi Genel Sağlık Bilimleri Dergisi, 2(3):175-187.
• Yıldız, E. (2016). Okul sağlığı hemşireliği. İçinde Erici B. (Eds.), Halk Sağlığı Hemşireliği (ss.194). 2. Baskı. Nobel Yayın Evi.
• Zembat, R. Kılıç, Z., Ünlüer, E., Çobanoğlu, A., Usbaş, H. & Bardak, M. (2015). Çocuğun beslenme alışkanlığını kazanmasında okulöncesi eğitim kurumlarının yeri. Hacettepe Unıversity Faculty of Health Sciences Journal, (1):417-424.