Öğretmen Adaylarının Bilimsel Alan Gezilerine Yönelik Tutumlarının ve Hidroelektrik Santrallere Yönelik Görüşlerinin Belirlenmesi

Yıl 2019, Cilt: 4 Sayı: 1, 61 - 83, 24.06.2019

Ayşegül Aslan

Öz

Bu
araştırmada, çevre eğitimi dersi kapsamında gerçekleştirilmiş olan alan
gezisinin öğretmen adaylarının HES’in çevresel etkilerine yönelik görüşleri ve tutumları
üzerine olan etkisinin belirlenmesi
amaçlanmaktadır. Araştırmada nicel ve nitel yöntemler
bir arada kullanılmıştır. Çalışma grubunu, Trabzon Üniversitesi Fatih Eğitim
Fakültesi Sosyal Bilgiler Öğretmenliği programı 2. sınıfta öğrenim görmekte olan
40 öğretmen adayı oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak; uygulama öncesi
ve sonrasındaki tutumlarını belirlemek amacıyla “Bilimsel Alan Gezisi Tutum
Ölçeği” kullanılmıştır. Ayrıca öğretmen adaylarının gezi sonrası görüşlerini
belirlemek amacıyla araştırmacı tarafından geliştirilen “Alan Gezisi Görüş
Belirleme Formu” son test olarak uygulanmıştır. Beş öğretmen adayı ile alan gezisi sonrasında yarı
yapılandırılmış görüşmeler yürütülmüştür. Nicel verilerin analizinde SPSS
programı kullanılmıştır. Nitel veriler ise içerik analizi ile analiz
edilmiştir. Elde edilen verilere göre, öğretmen adaylarının alan gezisi öncesi
ve sonrasında bilimsel alan gezilerine yönelik tutumlarında istatistiksel
açıdan anlamlı bir fark görülmemiştir (t=0.516; p> .05). Öte yandan, yapılan
bu gezi ile öğretmen adaylarının birçoğunun hidroelektrik santrallere yönelik
görüşlerinin farklı açılardan değişim gösterdiği, daha etkili bir alan
gezisinin düzenlenmesine yönelik görüşlerinin ise uzman kişiden bilgi
edinilmesi ve mekan seçimi üzerine yoğunlaştığı tespit edilmiştir.  Yarı yapılandırılmış görüşmelerden elde edilen sonuçlar da diğer
sonuçları destekler nitelikte olup çevre eğitimi dersi kapsamında yapılan alan
gezilerinin dersin kalıcılığını arttırdığı, hidroelektrik santraller hakkında
daha detaylı bilgi sahibi olunduğu ve yenilenebilir enerji kaynaklarına daha
fazla önem verilmesi gerektiği şeklindedir. Bu sonuçlar neticesinde
araştırmanın, öğretmenlere ve araştırmacılara çevre eğitimi dersi kapsamında
sosyobilimsel konulara yönelik etkili alan gezilerinin düzenlenmesi noktasında
rehberlik edeceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Çevre eğitimi, sosyobilimsel konular, öğretmen adayları, alan gezisi

Kaynakça

• Açar, S. (2010). İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersinde Gözlem Gezisi Uygulamasının Öğrencilerin Eleştirel Düşünme Becerisine ve Çevre Duyarlılığına Etkisi.Yüksek Lisans Tezi. 18 Mart Üniversitesi, Çanakkale.
• Akçadağ Karakaya, Ç., Çobanoğlu, E. O. (2018). “İnsan ve çevre” ünitesi için sınıf dışı öğretim uygulamasının çevre okuryazarlığı üzerine etkisi. İnformal Ortamlarda Araştırmalar Dergisi, 3(2), 1-23.
• Ajiboye, j. O. ve Olatundun, S. A. (2010). Impact of Some Environmental Education Outdoor Activities on Nigerian Primary School Pupils’ Environmental Knowledge. Applied Environmental Education & Communication, 9(3), 149-158.
• Aksakal, S. (2015). Tarihi mekân kullanımıyla ilgili tarih öğretmenlerinin görüşlerinin değerlendirilmesi (Trabzon Örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Binbaşaran Tüysüzoğlu, B. (2005). Yeşil Kutu Projesi Türkiye’de çevre eğitimim ve sürdürülebilir kalkınma için eğitim ön araştırma raporu.
• Çabuk, B. ve Karacaoğlu, C. (2003). Üniversite öğrencilerinin çevre duyarlılıklarının incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 36(1-2), 189-198.
• Çelen, Ü., Yıldız, A., Atak, N., Tabak, R.S. ve Arısoy, M. (2002). Ankara Üniversitesi Sağlık Eğitim Fakültesi öğrencilerinin çevre duyarlılığı ve ilişkili faktörler. 8. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi Bildiri Kitabı, Diyarbakır, Erişim: http://cevreegitimi.com.tr, 28.02.2019.
• Çınar, N., Akduran, F., Dede, C. ve Altınkaynak, S. (2010). Hemşirelik bölümü son sınıf öğrencilerinin çevre sorunlarına yönelik tutumları. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, 243-252.
• Çoban, G.Ü., Akpınar, E., Küçükcankurtaran, E. ve Yıldız, E. (2011). Elementary school students’ water awareness. International Research in Geographical and Environmental Education, 20(1), 65-83.
• Deniş, H. ve Genç, H. (2007). Çevre bilimi dersi alan ve almayan sınıf öğretmenliği öğrencilerinin çevreye ilişkin tutumları ve çevre bilimi dersindeki başarılarının karşılaştırılması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20-26.
• Elkins, J.T., ve Elkins, N.M.L. (2007). Teaching geology in the field: significant geoscience concept gains in entirely field-based inductory geology courses. Journal of Geoscience Education, 55(2), 126-132.
• Ercengiz, M., Keçeci Kurt, S. ve Polat, S. (2014). Öğretmen Adaylarının Çevre Sorunlarına Yönelik Duyarlılıklarının İncelenmesi (Ağrı İli Örneği). EKEV Akademi Dergisi, 18 (59).
• Erdoğan, K. (2016). Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Çevre Eğitimi Konusundaki Görüşleri ve Yeterlilikleri, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi.
• Flexer, B. K., & Borun, M. (1984). The impact of a class visit to a participatory science museum exhibit and a classroom science lesson. Journal of research in science teaching, 21(9), 863 - 873.
• Güler, T. (2009). Ekoloji temelli bir çevre eğitiminin öğretmenlerin çevre eğitimine karşı görüşleri. Eğitim ve Bilin, 34 (151), 30-43.
• Kahyaoğlu, M., Daban, G. ve Yangın, S. (2008). İlköğretim öğretmen adaylarının çevreye yönelik tutumları. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 11, 42-52.
• Karadayı, G. (2005). Ortaöğretim öğretmenlerinin küresel, ulusal ve yerel çevre sorunları hakkındaki görüşleri (Sakarya ili örneği). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Karppinen, S. J. A. (2012). Outdoor adventure education in a formal education curriculum in Finland: action research application. Journal of Adventure Education & Outdoor Learning, 12(1), 41-62.
• Kızıltaş, E. ve Sak, R. (2016). Okul öncesi eğitimde alan gezisi etkinlikleri. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 536-554.
• Kızıltaş, E. ve Sak, R. (2017). Okul Öncesi Eğitimde Alan Gezisi Etkinlikleri, Ankara: İzge Yayıncılık.
• Kolstø, S. D. (2001). Scientific literacy for citizenship: Tools for dealing with the science dimension of controversial socioscientific ıssues. Science Education, 85(3), 291- 310.
• Mazman, F. (2007). Sosyal bilgiler eğitiminde gezi gözlem metodunun uygulanmasına ilişkin bir araştırma (Tokat Örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat.
• Michie, M. (1998). Factors influencing secondary science teachers to organize and conduct field trips. Australian Science Teacher Journal, 44, 43-50.
• Miles, M, B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded Sourcebook. (2nd ed). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Orion, N. ve Hofstein, A. (1991). The measurement of student’s attitudes towards scientific field trips. Science Education. 75(5), 513-523.
• Özmen, H. ve Özdemir, S. (2016). Fen ve Teknoloji Öğretmen Adaylarının Çevre Eğitimine Yönelik Düşüncelerinin Tespiti, Kastamonu Eğitim Dergisi, 24, 4, 1691-1712.
• Öztürk, S. ve Leblebicioğlu, G. (2015). Sosyo-bilimsel Bir Konu Olan Hidroelektrik Santraller (HES) Hakkında Karar Verilirken Kullanılan İrdeleme Şekillerinin İncelenmesi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 9, 2, 1-33.
• Rennie, L. J. (2007). Learning science outside of school. In S.K. Abell ve N.G. Lederman (Ed.), Handbook of Research on Science Education (s.125-167). Mahwah, New Jersey: Erlbaum.
• Sadler, T. (2004). Informal reasoning regarding SSI: A critical review of research. Journal of Research in Science Teaching, 41(5), 513-536.
• Sadler, T.D., Foulk, J.A., and Friedrichsen, P.J. (2017). “Evolution of a Model for Socio-scientific Issue Teaching and Learning”. International Journal of Education in Mathematics, Science and Technology, 5(1): 75-87.
• Shakil, A. F., Faizi, W., N. ve Hafeez, S. (2011). The need and importance of field trips at higher level in Karachi, Pakistan. International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 2(1), 1-17.
• Soran, H., Morgil, D., Yücel, S. E. ve Işık, S. (2000). Biyoloji öğrencilerinin çevre konularına olan ilgilerinin araştırılması ve kimya öğrencileri ile karşılaştırılması. Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 128-139.
• Sönmez, A. (2011). Fen ve teknoloji öğretmen adaylarının Gdo’lu besinler hakkındaki bilgileri, risk algıları, tutumları ve böyle bir konunun öğretimine yönelik öz yeterlilikleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ahi Evran Üniversitesi, Kırşehir.
• Şenyurt, A., Temel, A.B. ve Özkahraman, Ş. (2011). Üniversite öğrencilerinin çevresel konulara duyarlılıklarının incelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2(1).
• Taş, A. M. (2012). Views of Turkish primary school teacher candidates on observation field trip to combined classes in rural settlements. Asian Social Science. 8(15), 142-146.
• Taşcan, O. (2011). Tarih öğretiminde mekân kullanımı ve öğretmen görüşleri: Bitlis İli Örneği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
• Topaloğlu Yavuz, M. ve Balkan Kıyıcı, F. (2017). Ortaokul Öğrencilerinin Hidroelektrik Santrali Hakkındaki Görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, Özel Sayı, 159-179.
• Tortop, H.S. (2007). Üstün Yetenekli Öğrencilerle Yenilenebilir Enerji Kaynakları İle İlgili Anlamlı Alan Gezisi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12, 1.
• Tortop, H.S. (2010). Yapılandırmacı yaklaşıma göre hazırlanan alan gezisi ile desteklenmiş proje tabanlı öğrenme modelinin güneş enerjisi ve kullanım alanları konusuna uygulanması, Doktora Tezi. Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta.
• Tortop, H.S. (2012). Üstün yetenekli öğrencilerle yenilenebilir enerji kaynakları ile ilgili anlamlı alan gezisi. A.İ.B.Ü. Bolu Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 181-196.
• Tortop, H.S. (2013). Bilimsel Alan Gezisi Tutum Ölçeği Adaptasyon Çalışması. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2,1, 228-239.
• Yenice, N., Saracaloğlu, A.S. ve Karacaoğlu, Ö.C. (2008). The views of the classroom teacher candidates related to the environmental science course and the environmental sensibility. Asia-Pacific Forum on Science Learning and Teaching, 9(1),1-15.
• Yılmaz, S. (2016). Okul Öncesi Eğitimde Dış Mekanlar ve Dış Mekan Aktiviteleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12 (1), 423-437.
• Yılmaz, A., Morgil, D., Aktuğ, P. ve Göbekli, D. (2002). Ortaöğretim ve yükseköğretim öğrencilerinin çevre, çevre kavramları ve sorunları konusundaki bilgileri ve önerileri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22, 156-162.
• Zeidler, D. L., Walker, K. A., Ackett, W. A. & Simmons, M. L. (2002). Tangled Up in Views: Beliefs in the nature of science and responses to socioscientific dilemmas. Science Education, 86(3), 343-367.
• Wihlborg, M. (2004). Student nurses’ conceptions of internationalism in general and as an essential part of Swedish nurses’ education. Higher Education Research & Development, 23(4), 433- 453.