YANIĞI OLAN BİREYİN ROY UYUM MODELİNE GÖRE HEMŞİRELİK BAKIMI: OLGU SUNUMU

Year 2020, Volume: 5 Issue: 1, 73 - 89, 26.06.2020

Belgin Şen Atasayar Özge İşeri

Abstract

Yanık, organizmanın bölgesel olarak ısı, kimyasal maddeler, elektrik akımı ve radyasyon gibi etkenlere aşırı maruz kalması sonucu meydana gelen; fiziksel, psikolojik, sosyolojik ve ekonomik boyutu olan bir sorundur. Yanık, hem ülkemizde hem de gelişmekte olan ülkelerde önemli bir sağlık sorunu olup, insan vücudunun karşılaştığı en büyük travmalardan birisidir. Bu nedenle ciddi sağlık bakım yükünü beraberinde getirmektedir. Yanıklar, sıvı elektrolit dengesizliği, yara enfeksiyonu, ağrı gibi fiziksel; depresyon, beden imajında bozulma, rollerde değişim gibi psikososyal sorunlara neden olabilmektedir. Sorunların etkin çözümü için yanığı olan hastaların bakımının multidisipliner bir ekip ile ele alınması gereklidir. Hemşireler de hasta ve ailesinin bakımını çok yönlü sağlamada primer roldedir. Bu noktada uygulamada model kullanımı çok önemlidir. Çünkü modeller, hemşirelerde bir bakış açısı geliştirerek uygulamalarına yön vermektedir. Dolayısıyla bakımda istenilen sonuca ulaşmada kontrol, tahmin ve açıklama amacı için model kullanmak gereklidir. Hemşirelik teori ve uygulamasını açıklayan bu model ve kuramların klinik alanda uygulanabilirliğinin de somut örneklerle kanıtlanması gerekmektedir. Bu noktada Roy Uyum Modeline göre oluşturulan yanık vakasının bakım planının kullanılabilir olduğu düşünülmüştür. Roy' un Uyum Modelinde hemşire, hastanın uyumunu kolaylaştırmak için, bireyin sağlık durumunu iyi tanımalı, baş etme mekanizmalarını belirlemeli ve gerekli hemşirelik girişimlerini uygulamalıdır. Yanık konusunu bir model çerçevesinde ele alan çalışma sayısının da sınırlı olduğu göz önüne alındığında, hazırlanan olgu sunumunun hemşirelere, yanık bakımında rehberlik yapması açısından önemli olduğu varsayılmaktadır.

Keywords

Roy Uyum Modeli, bakım planı, hemşirelik, yanık

Use of Roy Adaptation Model In Nursing Care of a Case With Burn

Abstract

Burn caused by excessive exposure of the organism to local factors such as heat, chemicals, electric current, radiation etc. and it has a physical, psychological, sociological and economic dimensions. Burn is an important health problem both in our country and in developing countries, and is one of the biggest traumas the human body faces. For this reason, it brings with serious health care burden. Burns can cause physical problems such as fluid electrolyte imbalance, wound infection, pain and psychosocial problems such as depression, impaired body image, change in roles. The care of patients with burns should be handled with a multidisciplinary team for effective solution of the problems. Nurses have primary roles in providing sophisticated care for burned patients and their families. At this point, the use of models is very important in practice. Because the models guide practices by developing a perspective in nurses. Therefore, it is necessary to use a model for the purpose of control, estimation and explanation in achieving the desired result in care. The clinical applicability of these models and theories, which explain nursing theory and practice, should be proven with concrete examples. At this point, the care plan of the burn case created according to the Roy Adaptation Model was considered to be usable. In the adaptation model of Roy, the nurse should know the individual's health condition, determine the coping mechanisms and apply the necessary nursing interventions in order to facilitate the patient's adaptatıon. Considering that the number of studies dealing with the burn issue within the framework of a model is also limited, it is assumed that the case report prepared is important in terms of guiding the nurses.

Keywords

Nursing care plan, nursing, care plan, burn

References

• Aksoy, N. (2015). Yanıklı Hastada Hemşirelik Bakımının Yönetimi. Selçuk Tıp Derg 2015; 31(1): 47-51.
• Bilal, S. H., Badr, N., Nijmeh, M. H., Al-Atiyyat. (2013). Roy Adaptation Model. Middle East Journal of Nursing. Volume 7, Issue 1.
• Chan, M.M. (2009). Nutritional Therapy For Burns İn Children And Adults. Nutrition. 25: 261-269.
• Emsen, İ. M. (2019). Yanıklı Hastalarda Erken Dönemde ve Negatif Basınçlı Yara Tedavi Sistemi Sonrası Cilt Grefti Operasyonlarında Greft Kayıplarındaki Etkinliğinin Karşılaştırılması. Bozok Tıp Derg;9 (2):37-4.
• Erdemir, F., Kav, S., Akman Yılmaz, A. (Ed.) (2017). Hemşirelik Girişimleri Sınıflaması (NIC). Altıncı baskı. ISBN: 978- 335- 287-7.
• Erol Ursavaş, F., Karayurt, Ö., İşeri, Ö. (2014). Meme Kanseri Nedeniyle Meme Koruyucu Cerrahi Yapılan Bir Hastaya Roy Uyum Modeline Temellendirilmiş Hemşirelik Yaklaşımı.
• Faydalı, S., Bayraktar, N. (2011). Yanıklı Hastaların ve Yakınlarının Taburculuk Sonrası Bilgi Düzeylerinin Belirlenmesi. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi 1, 47-60.
• Gümüş, K., Karaman Özlü, Z. (2017). İhmal Edilen Bir Hemşirelik Bakım Alanı: Yanık Bakım. Bozok Tıp Derg ;7(4): 72-9.
• Karadağ, M., Onarıcı, M. (2019). Yanık Hastasının Bakımı. Karadağ M, Bulut H. (Ed.)., Cerrahi Hemşireliği Kavram Haritası ve Akış Şeması içinde (S. 1137- 1164).
• Karayurt, Ö., İşeri, Ö., Erol, F. (2014). Karanlıktan Aydınlığa Canlıdan Karaciğer Transplantasyonu; Roy Uyum Modeline Temellendirilmiş Nitel Bir Çalışma. DEUHYO ED 2014,7 (4), 257-264.
• Karen, M. (2017). The Roy Adaptation Model: A Theoretical Framework for Nurses Providing Care to Individuals with Anorexia Nervosa. Published in final edited form as: ANS Adv Nurs Sci . 2017 ; 40(4): 370–383. doi:10.1097/ANS.0000000000000175.
• Koltka, K. (2011). Yanık Yaralanmaları, Yanık Derinliği, Fizyopatolojisi ve Yanık Çeşitleri. Türk Yoğun Bakım Derneği Dergisi; 9 Özel Sayı:1-6.
• McCurry, MS., Hunter Rewell, S., Roy, C. (2010). Knowledge Fort He Good of The Invidual ond Socienty: Linking Philosophy, Disciplinary Goals, Theory and Practice. Nursing Philosophy; 11:42-52.
• Ordin Sarıgöl, Y., Sütsünbüloğlu, E. (2017). Yanık Yaraları ve Hemşirelik Bakımı. Turkiye Klinikleri J Surg Nurs-Special Topics; 3(3): 216-23.
• Özkaraman, A., Özer, S., Balcı Alpaslan, G. (2012). Romatoid Artritli Bir Vakanın Hemşirelik Bakımında Roy Adaptasyon Modelinin Kullanımı. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi / Gümüşhane University Journal of Health Sciences: 1(3).
• Özkaya, N., Alğan, S., Akkaya, H. (2014). Yanıklı Hastanın Değerlendirilmesi ve Tedavi Yaklaşımının Belirlenmesi. Ankara Med J, 14(4): 170 -175. DOI:10.17098/amj. 10837. Roy, C. (2009). The Roy Adaptation Model. 3 rd. ed. Upper Saddle River New Jersey, Pearson Education, (3).
• Sarı, O., Onar, T., Aydoğan, Ü. (2011). Birinci Basamakta Yara ve Yanık Bakımı. Smyrna Tıp Dergisi. S: 53.
• Yılmaz Şahin, S., Dal, Ü., Vural G. (2014). Yanıklı Hastaların Hemşirelerden Beklentileri TAF Prev Med Bull; 13(1):37-46TAF.
• Tosun, Ö., Kadiroğlu, T. (2016). Tip I Diyabetes Mellitusu Olan Adölesanın İnsülin Pompası Uyum Sorunlarının Çözümünde Model Kullanımı: Roy Adaptasyon Modeli. Sağlık Bilimleri Dergisi (Journal of Health Sciences); 25 (3).
• Tuna, Z., Çetin, C. (2010). Yanıklı Hastaların Yaşam Kalitesi ve Yaşam Kalitesini Etkileyen Faktörler. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi.:1-12.
• Uzun, Ö., Erdim, A. (2015). Yanıklar. Eti Aslan, F. (Ed.). Cerrahi Bakım Vaka Analizleri İle Birlikte (s. 145-78). Ankara: Akademisyen Tıp Kitabevi.
• Vicdan Kacaroğlu, A., Karabacak, B G. (2014). Hemşirelik Modellerinden: Roy Adaptasyon Modeli. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi Cilt: 5 • Sayı: 4 • Ekim 2014.
• Wilson, J., Gramling, L. (2009). The Application of Orem's Self-Care Model to Burn Care. Journal of Burn Care & Research, 30(5): 852-858, https://doi.org/10.1097/BCR.0b013e3181b48a2d.
• Yorgancı, K. (2011). Erken Yönetim (İlk Müdahale) ve Sıvı Resüsitasyonu. Türk Yoğun Bakım Derneği Dergisi/ Journal of the Turkish Society of Intensive Care. 9: 7-10).